ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΙΔΗΣ

Απρ 30, 2025 Θέατρο 0

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο ΕΥΘΡΑΥΣΤΟΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ

Η Εύα Μαρά συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μπαλαμπανίδη

«Πολλές αυτοκρατορίες πέσανε, αλλά το θέατρο υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει». Ο «Αιώνιος σύζυγος» δια χειρός Κωνσταντίνου Μπαλαμπανίδη. Ο πολυτάλαντος, ανήσυχος και πολλά υποσχόμενος, πολυσχιδής δημιουργός- καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης μας αιφνιδιάζει ευχάριστα εκ νέου με την εκπληκτική του θεατρική συνεργασία στο θέατρο 2510 με το έργο-δραματοποιημένο ψυχογράφημα του εμβληματικού Ντοστογιέφσκι ο «Αιώνιος σύζυγος», σε σκηνοθεσία Χρήστου Πανούτσου, με το διττό του ρόλο σ’ αυτήν, θεατρικού διασκευαστή και πρωταγωνιστή. Πρόκειται για μια συγκινητικά επιτυχή θεατρική απόδοση- διασκευή ενός δημιουργού-οραματιστή της τέχνης που αρέσκεται σε δύσκολες θεατρικές προσκλήσεις-προτάσεις, ενώ δε διστάζει να αναμετρηθεί και με πλέον απαιτητικά, εμβληματικά έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου στα οποία ενσωματώνει τη δική του σύγχρονη ματιά, χωρίς να προδίδει ποτέ το πνεύμα ενός κλασικού έργου. Σε πείσμα των καιρών, ο Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης αφήνεται στη ανυπέρβλητη δύναμη της τέχνης και εκφράζει την αλήθεια του επιδιώκοντας σθεναρά να φέρει κάτι το διαφορετικό στον κόσμο του θεάτρου που υπηρετεί με πάθος και όραμα, ενός θεάτρου που θα μένει πάντα διαχρονικό και επίκαιρο, το οποίο καλείται να αναζωπυρώσει την κοινωνία και δη, σε εποχές κρίσης, αλλά και να φωτίζει τα σκοτάδια της ζωής μας.

Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης: Η διαδρομή

Πότε χρονικά και με ποιο έναυσμα ξεκινά το ταξίδι σας στην τέχνη της υποκριτικής; Πως θα προσδιορίζετε την έννοια του θεάτρου ως καλλιτέχνης-δημιουργός; Πως συναντά η υποκριτική τέχνη τη θεατρική διασκευή;

Το ταξίδι αυτό, στον χώρο των τεχνών ξεκίνησε περίπου το 2020 έχοντας την ανάγκη -και εμείς με την σειρά μας- να δώσουμε στις άυλες σκέψεις μας «σάρκα και οστά». Ξεκινήσαμε με ταινίες μικρού μήκους και το 2023, με την ίδια φιλοσοφία, αποφασίσαμε να μεταφέρουμε στην σκηνή του θεάτρου αγαπημένα μας έργα -τα οποία δεν έχουν παιχτεί ή έχουν να παιχτούν χρόνια-. Όλα αυτά τα χρόνια ψάξαμε κάναμε έρευνες, ερμηνείας, σκηνοθεσίας, κάναμε σεμινάρια ώστε να μπορέσουμε να γίνουμε καλύτεροι πάνω στο κομμάτι αυτό.

Είναι ο τρόπος να επικοινωνήσω, να δείξω, κάτι που αλλιώς δε λέγεται. Μια εσωτερική αίσθηση, μια αόρατη ένταση, μια ερώτηση χωρίς απάντηση. Το θέατρο για μένα δεν είναι διδακτικό, αλλά μεταδοτικό: Μεταδίδει εσωτερικές δονήσεις, συγκρούσεις, αμφιβολίες.
Η υποκριτική τέχνη και η θεατρική διασκευή συναντώνται σε έναν ζωντανό, δημιουργικό διάλογο. Δεν είναι δύο ξεχωριστές περιοχές που συναντιούνται απλώς τυχαία, αντίθετα, η μία εισχωρεί στην άλλη. Το ένα χέρι νίβει το άλλο με λίγα λόγια.

Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης: Το στίγμα

Με αφορμή την ενδιαφέρουσα θεατρική σας παράσταση-δραματοματοποιημένο ψυχογράφημα, «Ο αιώνιος σύζυγος», του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, που ανεβαίνει επιτυχώς από τις 23/3 στο θέατρο 2510, θα θέλαμε να μας δώσετε -εν συνόψει- το στίγμα αυτής με το διττό σας ρόλο σ’αυτήν (του διασκευαστή και πρωταγωνιστή), καθώς και του δικού σας ρόλου, του αιώνιου συζύγου ή αλλιώς του Παύλου Παύλοβιτς Τρουσότσκυ!

Η παράστασή μας δεν είναι απλώς μια διασκευή του «Αιώνιου συζύγου», αλλά μια κατάδυση στην ψυχή ενός ανθρώπου σε διάλυση. Το χαρακτηρίζουμε δραματοποιημένο ψυχογράφημα, γιατί προσεγγίζουμε, άλλη μια ιστορία μνήμης, ενοχής, και ανάγκης για εξιλέωση. Στη διασκευή κράτησα τον κορμό του έργου του Ντοστογιέφσκι, αλλά έδωσα έμφαση στον εσωτερικό κόσμο του Παύλου Παύλοβιτς, με στόχο να αναδείξω όχι μόνο τις πράξεις του αλλά το γιατί τις κάνει. Ο ρόλος είναι βαθιά αντιφατικός. Ο Παύλος Παύλοβιτς είναι ένας άνθρωπος μικροαστός, ευάλωτος, παθητικός κι όμως, πίσω από τη φαινομενική αδυναμία του, κρύβεται μια εσωτερική βία, μια καταπιεσμένη οργή και ανάγκη για έλεγχο.

Τελικά ποιος είναι ο αιώνιος σύζυγος; Ποιες δυσκολίες ενείχε η απόδοση του πρωταγωνιστικού σας ρόλου ερμηνευτικά; Στην παράσταση έχετε υπογράψει επιτυχώς και τη θεατρική διασκευή. Ποιο βαθμό δυσκολίας ενείχε η μεταφορά ενός εμβληματικού κλασικού μυθιστορήματος του 19^ου αιώνα στο σήμερα από έναν νέο δημιουργό; Σας δικαίωσε το τελικό αποτέλεσμα; Ποιες προκλήσεις είχατε να αντιμετωπίσετε ως διασκευαστής ενός άρτιου δομικά έργου;

Ο «Αιώνιος σύζυγος» δεν είναι απλώς ένας απατημένος σύζυγος. Είναι μια ψυχική συνθήκη. Είναι ο άνθρωπος που ζει πάντα μέσα από τους άλλους, που καθορίζεται από σχέσεις εξουσίας, ενοχής, εξάρτησης. Είναι θύμα αλλά και θύτης, γιατί η ίδια του η παθητικότητα γίνεται κάποια στιγμή απαιτητική, ασφυκτική, απειλητική. Ερμηνευτικά, με δυσκόλεψε και το γεγονός ότι ο ήρωας αυτός δεν εξελίσσεται δραματουργικά με τρόπο ορατό. Πρέπει ο ηθοποιός να κουβαλήσει μια αόρατη μετατόπιση, μια φθορά που δε φωνάζει, αλλά τρώει σιωπηλά το πρόσωπο και το σώμα.

Ναι, η μεταφορά ενός εμβληματικού μυθιστορήματος του 19^ου αιώνα, σήμερα, είναι πρόκληση από πολλές πλευρές. Το μυθιστόρημα έχει μια πυκνότητα εσωτερική και ψυχολογική. Δεν είναι εύκολα δραματοποιήσιμο. Δεν υπάρχει ξεκάθαρη πλοκή, υπάρχουν ψυχικές κυμάνσεις. Έπρεπε να επινοήσω θεατρική δομή χωρίς να προδώσω το πνεύμα του έργου.

Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης: Η ανάλυση

Πως προχωρήσατε στην επιλογή του εν λόγω έργου; Που έγκειται το ενδιαφέρον-δέλεαρ και η σπουδαιότητα του κλασικού έργου του εμβληματικού θεατρικού συγγραφέα, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι;

Πάντα με συγκινούσε η κουλτούρα της Ρωσίας και με συζητήσεις με έναν φίλο που μου πρότεινε τον συγγραφέα αυτόν μπήκα στον ψυχισμό του Ντοστογιέφσκι. Θα έλεγα ότι με τράβηξε σε αυτόν η λεπτότητα που αναλύει την ψυχική κατάσταση κάθε χαρακτήρα με την αρτιότητα ενός ψυχολόγου. Ο «Αιώνιος σύζυγος» και το «Υπόγειο» ήσαν τα πρώτα βιβλία που διάβασα με το πρώτο να παίρνει την πρώτη θέση γενικότερα στην καρδιά μου. Αγάπησα τον Τρουσότσκυ και αυτός ήταν το έναυσμα να διασκευάσω αυτό το έργο για θέατρο, ύστερα από συνεννόηση με τον σκηνοθέτη του έργου, Χρήστο Πανούτσο.

Ποια ζητήματα θίγονται στο έργο και ποιο είναι το κεντρικό μήνυμα που διαπερνά στο θέατρο; Πως αποδίδεται η ψυχογραφία των χαρακτήρων-ηρώων του έργου επί σκηνής;

Ο «Αιώνιος σύζυγος» θίγει μια σειρά από βαθιά υπαρξιακά, διαπροσωπικά και ψυχολογικά ζητήματα, που, παρότι οι ρίζες τους είναι στον 19^ο αιώνα, ακουμπούν καίρια το σήμερα.

Η εξάρτηση και η μοναξιά, με τον ήρωα να ζει μέσα από τους άλλους. Η ανάγκη του να είναι «κάποιος» περνά πάντα μέσα από μια σχέση. Πόσοι άνθρωποι σήμερα δεν χτίζουν τον εαυτό τους μόνο μέσα από την έγκριση του άλλου; Η ενοχή και η καταπίεση μέσα από τους ήρωες κουβαλούν κάτι που τους βαραίνει, είτε το λένε είτε όχι. Είναι άνθρωποι που δεν μπόρεσαν να μιλήσουν όταν έπρεπε -και τώρα τους τρώει το μέσα τους.

Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης: Οι αλλαγές

Πως επιτυγχάνεται η συνεχής εναλλαγή των συναισθημάτων από τους ήρωες του έργου-ηθοποιούς;

Η συνεχής εναλλαγή συναισθημάτων επιτυγχάνεται μέσα από τη βαθιά σύνδεση των ηθοποιών πάνω στον κάθε ρόλο ξεχωριστά. Οι ήρωες του Ντοστογιέφσκι δεν «αποφασίζουν» να αλλάξουν συναίσθημα αλλά παρασύρονται από τα πάθη, τις αναμνήσεις, τις ενοχές και τους παλιούς, κρυφούς φόβους τους. Στην παράσταση, επιδιώξαμε μια ερμηνευτική γραμμή όπου η εναλλαγή δεν είναι επιφανειακή, αλλά να προκύπτει από κάθε μικρή αλλαγή στη σχέση μεταξύ των χαρακτήρων.

Ποιος στόχος – το προσωπικό σας ζητούμενο στην παράσταση;

Ο στόχος μου ήταν να φωτίσω τον εύθραυστο μηχανισμό της ανθρώπινης συνείδησης, όπως τον συλλαμβάνει ο Ντοστογιέφσκι. Αναζητούσα να αναδείξω τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη γελοιότητα και την τραγωδία, στο μεγαλείο και στην απελπισία. Αλλά πάνω από όλα ήθελα ο θεατής να νιώσει αμήχανα σαν να ήταν οι ίδιοι ο Πάβελ Παύλοβιτς Τρουσότσκυ.

Ποιο αποτελεί το προσωπικό σας όραμα στην τέχνη, ως νέος καλλιτέχνης;

Ως νέος καλλιτέχνης θα ήθελα να φέρω το κάτι διαφορετικό στον κόσμο του θεάτρου. Οπτικές που η ελληνική κοινωνία δεν έχει ξανά δει ή μπορεί να έχει δει στο ελάχιστο. Μέσω αυτών αρχικά γίνομαι καλύτερος άνθρωπος διότι μαθαίνω μέσα από το κάθε έργο που παίζουμε. Πρώτα συγκρούομαι εγώ με τον εκάστοτε χαρακτήρα, τα «βρίσκουμε» και προχωράμε. Αυτό ίσως να είναι που θαυμάζει το όποιο κοινό που μας παρακολουθεί. Αν θα μπορούσα, θα ήθελα να είμαι ένας άνθρωπος που θα κάνει τον θεατή, όταν βγαίνει από το θέατρο, να αναλογιστεί έστω και λίγα λεπτά θέματα ύπαρξης, σχέσεων και ότι καταδεικνύει το εκάστοτε έργο.

Κωνσταντίνος Μπαλαμπανίδης: Η φλόγα

Εν κατακλείδι, μπορεί το θέατρο και κατ’ επέκταση η τέχνη να αφουγκραστεί το SOS που εκπέμπει η εποχή μας σήμερα; Ποια η κοινωνική αποστολή και ο ρόλος της σε περιόδους γενικευμένης κρίσης, όπως σήμερα;

Ναι, μπορεί και πρέπει. Το θέατρο έχει μια ανυπολόγιστη δύναμη. Το θέατρο σου δίνει δύναμη, σε κάνει να σκέφτεσαι, σε διαλύει για να σε κάνει καλύτερο. Πόσες παραστάσεις έχουμε δει όλοι μας που θα θυμόμαστε για πάντα στη ζωή μας; Πόσες παραστάσεις μας έκαναν να αλλάξουμε προς το καλύτερο; Σε εποχές κρίσης, όταν οι κοινωνίες βυθίζονται στην απελπισία ή στην απάθεια, το θέατρο καλείται να αναζωπυρώσει την κοινωνία. Η αποστολή του είναι να υπενθυμίζει (παρελθόν), να σε βαστάει (παρόν) και να σε κάνει να ονειροπολείς (μέλλον). Πολλές αυτοκρατορίες πέσανε αλλά το θέατρο υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει. Αυτός ο συλλογισμός από μόνος του λέει τα πάντα.

Διαβάστε τις συνεντεύξεις που έχουμε δημοσιεύσει

Αναστασία Ρέβη

Μάρω Λεσιώτη

Κερασία Σαμαρά

Το θέατρο στην Θεσσαλονίκη