TONY GATLIF

Απρ 17, 2018 Κινηματογράφος 1

μία σύντομη βιογραφία

του Γιάννη Φραγκούλη

Γεννημένος με το όνομα Michel Dahmani, στην Αλγερία, στις 10 Σεπτεμβρίου 1948, ο Tony Gatlif έφυγε από την Αλγερία στα τέλη της δεκαετίας του 1960. Ανακάλυψε τον κινηματογράφο στο σχολείο, σε προβολές ταινιών 16mm. «Είδαμε ταινίες του Jean Vigo, του John Ford, του Chaplin… Αυτή η κινηματογραφική ταινιοθήκη μου άνοιξε πολύ τους ορίζοντές μου. Με αυτό τον τρόπο έμαθα να κάνω κινηματογράφο», θα πει.

Έφτασε στη Γαλλία με γυμνά χέρια. Οι δραστηριότητές του ήταν ανάμεσα στην εγκληματικότητα και τα όρια του νόμιμου. Ζούσε σε πρόχειρους καταυλισμούς. Ο πατέρας του ανήκε σε μία φυλή των Βερβέρων, ιθαγενή φύλα που κατοικούν και κατοικούσαν στην υποσαχάρια περιοχή και είναι νομάδες, η μητέρα του ήταν από την Ανδαλουσία. Το «σπέρμα» της αμφισβήτησης και του νομάδικου τρόπου ζωής είχε μπει, φαίνεται, για τα καλά μέσα του. Κινιόταν στα όρια της νόμιμης ζωής και τα βήματά του τον οδήγησαν στον ηθοποιό τον οποίο θαύμαζε, αν και αυτό δεν τον εμπόδισε να τον κλέψει. Έτσι γνωρίστηκε με τον ατζέντη του και συνδέθηκε μαζί του.

Το πρώτο του σενάριο βασίστηκε στις εμπειρίες του τού παράνομου βίου, έγινε ταινία με τον τίτλο «La rage au poing», Το 1975 σκηνοθέτησε την πρώτη του ταινία «La tete en ruine» και, τρία χρόνια αργότερα, την ταινία «La terre au ventre», αναφερόμενος στην ιστορία του πρώτου Αλγερινού αποίκου και των τεσσάρων κορών του, παίρνοντας έμμεσα θέση στον πόλεμο της Αλγερίας για την ανεξαρτησία της. Το 1981 σκηνοθέτησε το «Corre gitano», η πρώτη του ταινία που αναφέρεται στους τσιγγάνους, εστιάζοντας σε αυτούς που κατοικούσαν στη Γρανάδα και στη Σεβίλλη. Η επόμενη ταινία του «Les Princes» (1983), ήταν η πρώτη του κριτική ματιά σε αυτό τον κόσμο, αναφέρεται στους τσιγγάνους που αποφάσισαν να διαμείνουν στα περίχωρα του Παρισιού.

Συνεχίζοντας την ενασχόλησή του με τους τσιγγάνους και τους γύφτους, ο Tony Gatlif ξεκίνησε την παραγωγή του «Latcho drom», το 1992, ένα πραγματικό αφιέρωμα στην τσιγγάνικη μουσική. Με περιορισμένο κινηματογραφικό συνεργείο, ξεδίπλωσε τα πάθη των τσιγγάνων, με μουσικό καμβά, από το Ραγιαστάν, της Ρουμανίας, στην Ουγγαρία και τη Μεσόγειο. Την ίδια χρονιά, αυτή η ταινία κέρδισε το βραβείο στο τμήμα «Ένα Κάποιο Βλέμμα», των Φεστιβάλ Καννών.

Το 1997 έκανε την ταινία που εντυπωσίασε, το «Gadjo dilo». Αναφέρεται σε έναν ξένο που φτάνει σε ένα χωριό τσιγγάνων στη Ρουμανία, ψάχνοντας για ένα χαμένο τραγουδιστή. Το φλαμένγκο στην Ισπανία είναι το θέμα της επόμενη ταινίας του, «Vengo», μία ιστορία για δύο Ανδαλουσιανές οικογένειες που μεταξύ τους είχε φωλιάσει η έχθρα. «Ήθελα να αποδώσω μία μουσική προσευχή για τη Μεσόγειο», θα πει. Με αυτή την ταινία έκανε μία πολύ όμορφη παρουσία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και προβολή της ταινίας στον καταυλισμό των τσιγγάνων, λίγο πιο έξω από αυτή την πόλη, κάτι πρωτοποριακό για τα καλλιτεχνικά δρώμενα της χώρας μας.

Ένα χρόνο αργότερα, με το «Swing» θα επιστρέψει στην τσιγγάνικη θεματολογία του, στη δυτική Ευρώπη και στην εκπληκτική μουσική τους. Με τη 14^η ταινία του, το «Exils», επιστρέφει στα αυτοβιογραφικά του θέματα, τα οποία διαπερνούν όλο το κινηματογραφικό του έργο, με τα μοτίβα, τη μουσική και το ρυθμό, και τις ρίζες του στη Βόρειο Αφρική. Η τελευταία του ταινία «Μποέμικη ψυχή» («Djam»), 2017, με πρωταγωνίστρια τη Δάφνη Πατάκια, ελληνοβελγίδα ηθοποιό, θα προβληθεί την Πέμπτη 19/4/2017 στις ελληνικές αίθουσες.