ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ; ΓΛΩΣΣΑΡΙ

Δεκ 26, 2017 Βιβλία 0

του Γιάννη Φραγκούλη

Με αλφαβητική σειρά εδώ θα δοθεί συνοπτικά η ερμηνεία των όρων σημειωτικής, σημειολογίας, σημασιολογίας, ψυχολογίας και ψυχανάλυσης για να μπορεί ο αναγνώστης να καταλάβει το κείμενο που διαβάζει. Για περισσότερη ερμηνεία μπορεί να ανατρέξει στη βιβλιογραφία που αναφέρεται, σε αυτή την έκδοση.

Ιδεολόγημα: (ideologeme) Το μικρότερο σημείο που μπορεί να σταθεί αυτόνομα από ένα ιδεολογικό σύστημα.

Κώδικας: (code, code) Συστήματα όπου το μήνυμα μπορεί να αναλυθεί σε σταθερά σημεία, συστηματικά ή μη. Χαρακτηριστικό του είναι ο αριθμός των σημείων, οι τάξεις, οι αρθρώσεις τους, οι νόμοι και η σύνταξή τους. Έρχεται στη θεωρία της επικοινωνίας με τη δομική γλωσσολογία. Ο κώδικας είναι ένα από τα βασικά συστατικά της δομής του λόγου, μία μικροδομή που έχει αυτοτέλεια.

Σημαινόμενο: (signifie, signified) Μας οδηγεί στο νόημα και, συγχρόνως, στο σημαίνον. Αυτά τα δύο είναι αδιάλυτα. Δεν μπορεί κανείς να τα ξεχωρίσει γιατί, έτσι ενωμένα, φτιάχνουν το σημείο που δεν μπορεί να διασπαστεί στα δύο.

Σημαίνον: (significant, signified) Έχει μία μορφή και μία υπόσταση. Η ύπαρξη του υπακούει σε κάποιους νόμους που μόνο ο δημιουργός τους ξέρει. Φτάνουμε σε έναν μυστικισμό, ο οποίος είναι το ψευτοδίλημμα. Από το σημαίνον φτάνουμε στον κώδικα, έχοντας περάσει από το σύμβολο τη στιγμή ακριβώς που γεννιέται το σημείο, άρα και το σημαίνον.

Σημείο: (signe, sign) Καθιερώθηκε από το Saussure σα μονάδα της γλώσσας. Γενικά, είναι το αισθητό που μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε ένα μη άμεσα αισθητό. Σημαίνει κάτι που απουσιάζει. Σύμφωνα με το Saussure, το σημείο αποτελείται από το σημαίνον (αισθητό γεγονός, μορφή) και το σημαινόμενό του (νόημα, περιεχόμενο). Σύμφωνα με το Hjelmslev, υπάρχει το στοιχείο που αντιστοιχεί στο επίπεδο της έκφρασης και στο επίπεδο του περιεχομένου, αντικαθιστώντας τους παραπάνω όρους. Εκτός από τη γλώσσα, το σημείο παρατηρείται, σαν όρος, στο συμβολισμό, στην πνευματική και κοινωνική ζωή του ανθρώπου. Στη γλώσσα είναι αυθαίρετο, συνδέεται, έτσι, με το σύμβολο και το σημαίνον.

Σύνταγμα: (syntagme, syntagm) Οι σχέσεις που συνδέουν τα γλωσσικά σημεία σε συστήματα οργανώνονται σε δύο άξονες: των συνταγμάτων ή ετεροκλήτων και των παραδειγμάτων ή αντιθέσεων. Το σύνταγμα είναι συνδυασμός σημαινόντων που διατάσσονται γραμμικά στο συνταγματικό άξονα, περιέχει μία σειρά κωδίκων. Η οργάνωση του γίνεται στο επίπεδο της άρθρωσης πρώτου βαθμού και δεν επιδέχεται αντιστροφή.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ