LE HERISSON

Ιαν 10, 2016 Κινηματογράφος 0

Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΥ

«Η γοητεία του σκαντζόχοιρου» είναι μια γλυκιά ταινία που μεταμφιέζεται αρχικά ως μια αίσθηση για το κακό. Η αφήγηση είναι της Παλόμα, ένα εντεκάχρονο κορίτσι με πρώιμη και σχεδόν εξοργιστική αυτοπεποίθηση που σχεδιάζει να αυτοκτονήσει στα δωδέκατα γενέθλιά της. Αυτό φαίνεται σα μια μόνιμη λύση σε ένα ασήμαντο σύνολο προβλημάτων. Τα παράπονά της είναι αρκετά κοινά σε όλους μας: η μητέρα της μιλάει για τα φυτά, ο πατέρας της είναι έξαλλος απ’την εργασία του, η αδελφή της είναι φαντασμένη και λίγο ευαίσθητη, το χρυσόψαρο της αδελφής της χρησιμεύει για την Παλόμα ως μία μεταφορά για τη ζωή της, σα να ζούσε σ’ένα μπολ.

Η Παλόμα είναι η ηρωίδα του μυθιστορήματος «The elegance of the hedgehog» («Η κομψότητα του σκαντζόχοιρου»), ένα γαλλικό μπεστ σέλερ της Muriel Barbery. Ο σκαντζόχοιρος, όπως γνωρίζουμε, είναι ένα πλάσμα που έχει όλες τις σκληρές τρίχες προς τα έξω και μόνο «εσωτερικά» μπορείς να το χαϊδέψεις. Δεν είναι η Παλόμα ο σκαντζόχοιρος στην ταινία αλλά η Ρενέ Μισέλ (Josiane Balasko), η θυρωρός στην πολυκατοικία όπου ζει η Παλόμα με την οικογένειά της.

Η Μισέλ αναφέρεται στον εαυτό της ως γριά και άσχημη, ντυμένη άσχημα και μ’έναν «επιθετικό» τρόπο και, όπως θα λέγαμε, «δεν κάνει τίποτα για τον εαυτό της». Κατ’αρχήν, φοβόμαστε ότι η ταινία θα επικεντρωθεί εξ ολοκλήρου στο θλιβερό ναρκισσισμό της Παλόμα. Στη συνέχεια, ένας από μηχανής θεός έρχεται με τη μορφή του Κακούρο Όζου (Togo Igawa), ο οποίος θα έρθει για να μείνει σε ένα άδειο μέχρι τώρα διαμέρισμα. Ο Όζου είναι ένα κομψός Ιάπωνας, γύρω στα 60, θα τραβήξει την προσοχή μας, όπως επίσης θα παρατηρήσουμε ότι τυχαίνει να έχει το ίδιο επώνυμο με το Γιασουχίρο Όζου, τον πιο «Ευρωπαίο» απ’τους Ιάπωνες σκηνοθέτες.

Δεν ξέρουμε τίποτε για την ιστορία του Όζου. Φτάνει στην πολυκατοικία, καλοντυμένος, ήσυχος, με γκρίζα μαλλιά, με νεανική μορφή. Κρυφακούει τη Μισέλ που σιγοψιθυρίζει: «οι ευτυχισμένες οικογένειες είναι όλες ίδιες». Αυτά είναι ίσως τα πιο διάσημα λόγια όλων των μυθιστορημάτων και ο Όζου δίνει την απάντηση απ’τα γραφτά του Τολστόι: «Κάθε δυστυχισμένη οικογένεια είναι δυστυχισμένη με τον τρόπο της». Αυτή είναι η αρχή μία όμορφης φιλίας. Ο Όζου είναι προφανώς το πρώτο άτομο που εδώ και μερικά χρόνια που βλέπει τη Μισελ με το αγκαθωτό εξωτερικό της περίβλημα και καταλαβαίνει πως είναι ζεστή και καλή κάτω απ’αυτή την επιφάνεια. Εμφανώς εκχωρημένη απ’την κοινωνία, αισθάνεται την απόρριψη απ’αυτή, έχει υποχωρήσει σε ένα μικρό δωμάτιο στο διαμέρισμά της με τη γάτα της και τα αγαπημένα της βιβλία, ζει βουτηγμένη μέσα στη φαντασία της.

Υπάρχουν λίγα πράγματα που συμβαίνουν στο κτίριο που ζει η Παλόμα που δεν τα παρατηρεί κανείς και συχνά η Μισέλ τα καταγράφει σε μια βιντεοκάμερα. Αυτό θα δημιουργήσει πιθανώς ένα δεδομένο για να εξηγήσει τα παράπονά της σχετικά με την οικογένειά της, και ιδίως, τα συναισθήματά της για το χρυσόψαρο και γιατί έχει αποχωρήσει από τη ζωή. Τώρα, όμως, κάτι παράξενο συμβαίνει. Αρχίζει να βλέπει τον εαυτό της να μεταμορφώνεται απ’την ήσυχη και ευγενική προσφορά του Όζου, και μαθαίνει, συμπερασματικά, ότι θα πρέπει να έχει περισσότερο σεβασμό στο δικό της, ζεστό, εσωτερικό κόσμο, να μην είναι τόσο λάτρης του αγκαθωτού εξωτερικού της περιβλήματος.

«Η γοητεία του σκαντζόχοιρου» δεν είναι μία απ’αυτές τις ταινίες, όπου η ηρωίδα μεταμορφώνεται μ’ένα όμορφο μαγικό τρόπο. Η ηθοποιός Josiane Balasko δεν είναι μια όμορφη γυναίκα, αν και φυσικά θα ήταν ελκυστική αν επέτρεπε στο πρόσωπό της να φανεί μια ηλιόλουστη προσωπικότητα. Παίρνουμε έναν υπαινιγμό από ένα μικρό χαμόγελο, τόσο μικρό, τόσο εκπληκτικό. Δε θα μπω σε λεπτομέρειες για την ευγενική σχέση μεταξύ της θυρωρού και του νέου φίλου της, ούτε θα αναφέρω ένα κρίσιμο συμβάν που υπάρχει αργότερα στην ταινία. Όλα αυτά θα τα δούμε μέσα στο φιλμικό κείμενο.

Η ταινία είναι πολύ ρευστή. Η Παλόμα έχει προσβληθεί, ο Όζου είναι τέλειος σε έναν απροσδόκητο βαθμό, η οικογένεια της Παλόμα υπάρχει σαν καρικατούρα και η Μισέλ πλησιάζει την αληθοφάνεια. Πάντως είναι μία ταινία με μία ελαφριά και στυλιστική παρουσία, δεν αξιώνει την εμβρίθεια και είναι μία ελπιδοφόρος, γλυκιά εμπειρία.

Γιάννης Φραγκούλης

LE HERISSON

(Η ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΣΚΑΝΤΖΟΧΟΙΡΟΥ)

Σκηνοθεσία: Mona Achache

Σενάριο: Mona Achache, Muriel Barbery (μυθιστόρημα)

Φωτογραφία: Patrick Blossier

Μοντάζ: Julia Gregory

Παίζουν: Josiane Balasko (Ρενέ Μισέλ), Garance Le Guillermic (Παλόμα Τζοσέ), Togo Igawa (Κακούρο Όζου), Anne Brochet (Σολάνζ Τζοσέ), Ariane Ascaride (Μανουέλα Λοπέζ)

Εταιρείες παραγωγής: Les Films de Tournelles, Eagles Pictures, France 2 Cinema, Pathé, Topaze Bleue

Έτος παραγωγής: 2009

Χώρα παραγωγής: Γαλλία, Ιταλία

Γλώσσα: γαλλικά, ιαπωνικά

Διάρκεια: 100΄

Έξοδος στις αίθουσες: 24/12/2009.

Για περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά στοιχεία βλέπε εδώ.

• Κριτικές ταινιών