ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71

Μάι 09, 2024 Θέατρο 0

ΒΙΒΛΙΟ

ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πτέρυγα Α΄ κελί 71: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Πως μπορεί κάποιος να δώσει έναν ορισμό για την ελευθερία; Ακόμη πως μπορεί να ορίσει τις ανάγκες του; Δύο ερωτήματα που τοποθετεί με σαφή τρόπο το βιβλίο του Βασίλη Τσιράκη «Πτέρυγα Α΄, κελί 71». Είναι ένα θεατρικό κείμενο του συγγραφέα που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Τόπος και αναζητεί σκηνοθέτη και παραγωγό για να «ανέβει» στην θεατρική σκηνή.

ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71: Η ΥΠΟΘΕΣΗ

Δύο ισοβίτες. Ο ένας είναι ο μεσήλικας. Ο δεύτερος ένας αλλοδαπός. Ο πρώτος είναι κάποιο χρονικό διάστημα στη φυλακή. Ο δεύτερος μόλις έχει έρθει. Και οι δύο έχουν σκοτώσει. Αυτός είναι ο λόγος που είναι ισοβίτες. Το κελί τους είναι στην Πτέρυγα Α΄. Θεωρείται ότι αυτό το μέρος της φυλακής είναι «κολλέγιο». Η αρχή της γνωριμίας του είναι η αναγνώριση του ενός και του άλλου. Μετά γίνονται φίλοι.

Κουβεντιάζουν, αναλύουν το γιατί βρέθηκαν στην φυλακή. Βρίσκουν κοινά στοιχεία και δένονται μεταξύ τους. Ο ένας φροντίζει τον άλλο και ο αποχωρισμός είναι δύσκολος. Μέσα από αυτό το διάλογο βλέπουμε τον χαρακτήρα τους. Αναπτύσσουν τις φιλοσοφικές τους αναζητήσεις, πρώτα ο πρώτος και μετά ο δεύτερος. Αυτός που αναπτύσσεται είναι ο αλλοδαπός. Θέλει να ανοίξει τα φτερά του. Θα είναι όμως ελεύθερος;

ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71: ΟΙ ΔΟΜΕΣ

Έχουμε ουσιαστικά τρία πρόσωπα. Τον μεσήλικα βαρυποινίτη και τον αλλοδαπό που έχει την ίδια τύχη. Αυτός που μπαίνει σε αυτό «δίδυμο» είναι ο δεσμοφύλακας. Τα γεγονότα που λαμβάνουν χώρα όλο αυτό το χρονικό διάστημα είναι στον εξωαφηγηματικό χώρο, υπονοούνται. Ένα ραδιοφωνάκι μας φέρνει σε επαφή με τον «έξω κόσμο». Από αυτό ακούν τι γίνεται στον κόσμο. Έχουμε τρία πρόσωπα και ένα μηχάνημα.

Το θεατρικό βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί. Η θεατρική απόδοση και η αφηγηματική ροή, αν το δούμε σαν μυθιστόρημα, μπορεί να είναι βαρετή και το εγχείρημα να πέσει στο κενό. Άρα θα πρέπει να υπάρχει αυτό που λέμε εσωτερικός ρυθμός. Πως μπορεί να γίνει αυτός;

“Πτέρυγα Α΄ κελί 71: ο λόγος

θα πρέπει να είναι μεστός.”

Οι εναλλαγές των αφηγηματικών τοπίων είναι αυτές που θα κρατήσουν το ενδιαφέρον του αναγνώστη/θεατή. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται η κατάλληλη δομή του λόγου. Να πιάνει τον αναγνώστη και να μην τον αφήνει καθόλου ήσυχο. Μόνο στις στιγμές που θα πρέπει να σκεφτεί και να συνδέσει τις επιμέρους δομές για να βρει το νόημα.

ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71: Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

Για να γίνει αυτό ο λόγος θα πρέπει να είναι μεστός. Θυμίζω τις ταινίες και τα θεατρικά του Μπέργκμαν. Κανένας δεν θέλει να χάσει την επαφή με το κείμενο, είτε είναι οπτικό είτε είναι γραπτό. Αν χάσει κάτι μετά δεν θα μπορεί να συνδέσει και να κατανοήσει το κείμενο σαν τέτοιο, να βγάλει νόημα.

Ο Βασίλης Τσιράκης έχει καταφέρει να φτιάξει μικρές δομές που είναι συγχρόνως αυτοτελείς και με την σύνδεσή τους βγάζουν ένα πρώτο νόημα. Παράλληλα μας προκαλεί να κάνουμε αυτές τις συνδέσεις που θα μας δείξουν ένα δρόμο για να φτάσουμε στον πυρήνα του θέματος. Έχει φροντίσει το αφηγηματικό μήκος να είναι τέτοιο που να δημιουργεί έναν καλό ρυθμό.

Εντέχνως μας βάζει «κλειδιά» που θα είναι χρήσιμα για να καταλάβουμε αυτό που γίνεται στο τέλος. Πολύ περισσότερο, να μας δείξει το δωμάτιο, όπως στο «Στάλκερ», του Ταρκόφσκι, όπου υπάρχει ο πυρήνας. Όποιος τον δει δεν θα είναι πια ο ίδιος, θα πρέπει να είναι έτοιμος για να έρθει σε επαφή με αυτόν.

ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71: ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Μπορεί η υπόθεση να φαίνεται ότι είναι απλή. Δεν είναι όμως. Η σχέση των δύο αντρών είναι στην αρχή λίγο εχθρική και πολύ απόμακρη. Μετά αναπτύσσεται μια αληθινή φιλία. Γιατί όμως; Η απάντηση είναι ότι ο ένας έχει ανάγκη τον άλλο. Μόνο με αυτή την επαφή μπορεί να παλέψει τους δαίμονές του. Μπορεί έτσι να καταλάβει αυτό που συμβαίνει στον εαυτό του. Να βρει το θέμα που τον προβληματίζει και να οδηγηθεί σε μία λύση της τραγωδίας.

Είναι ο μοναδικός τρόπος να καταλάβει τι σημαίνει για αυτόν ελευθερία. Ακόμη, ποιες είναι οι ανάγκες του. Τελικά αυτά τα δύο πως μπορούν να συνδυαστούν και πως μπορεί να βρει κάποιες πτυχές του εαυτού του. Ο συγγραφέας μας δίνει, στο τέλος, να καταλάβουμε ότι είναι δύσκολο κάποιος να καταλάβει τον ψυχικό του κόσμο εντελώς. Μπορεί όμως να αρχίζει να τον βλέπει. Σε αυτό το σημείο είναι πιθανόν να έρθει η καταστροφή μέσα από το υστερικό που παράγεται και έρχεται αντιμέτωπο με την ταυτότητά του.

ΠΤΕΡΥΓΑ Α΄ ΚΕΛΙ 71: Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ

Σε όλο το θεατρικό έργο υπάρχει η σύγκρουση του ID με τον Άλλον. Η ταυτότητα που έχουν φτιάξει, ο καθένας με τον τρόπο του, αυτή η ψυχολογική οντότητα που έχουν φτιάξει, με τα διάφορα στοιχεία, μια παραποιημένη εικόνα της ταυτότητάς τους. Σε αυτή την σύγκρουση παράγεται ο παραβατικό λόγος. Αυτός τους φέρνει αντιμέτωπους, υπάρχει μια έχθρα.

Βλέπουμε όμως ότι η συνομιλία τους είναι ικανή να απαλύνει το τραύμα, δηλαδή την αντίληψη της απόστασης μεταξύ του πραγματολογικού και της παραποιημένης ταυτότητας που έχουν φτιάξει, του Άλλου. Ο άνθρωπος είναι αγελαίο ζώο και έχει ανάγκη αυτή την επαφή. Δεν λύνει έτσι το θέμα του, όμως μπορεί να μειώσει τον ψυχικό πόνο. Τι γίνεται όμως όταν δεν υπάρχει αυτή η επικοινωνία;

“Πτέρυγα Α΄ κελί 71: μας βοηθά

ο λόγος του δεσμοφύλακα και οι ειδήσεις.”

Ο συγγραφέας μας λέει ότι χάνει τον στοιχειώδη αυτόν τρόπο ίασης. Εδώ υπάρχει ένα μεγάλο αδιέξοδο. Βλέπει συγχρόνως το τραύμα και την αδυναμία ίασης, ο κόσμος του καταστρέφεται. Αυτό είναι ένα θέμα που το μαθαίνουμε τόσο από τους δομικούς ανθρωπολόγους (Κλοντ Λέβι-Στρος κ.ά.) και από την διαλεκτική (Χέγκελ, Μαρξ, Ηράκλειτος). Αυτή η απέλπιδη ρήξη είναι μόνο μια στιγμή στο κείμενο. Αρκεί όμως για να τα καταλάβουμε όλα και να βιώσουμε όλη την ιστορία. Να μπούμε μέσα και να δούμε το δικό μας θέμα.

Σε αυτό μας βοηθά ο λόγος του δεσμοφύλακα και οι ειδήσεις από το ραδιόφωνο που, κάθε φορά, παράγουν και αναπαράγουν αυτή την απόσταση που παράγει ιδεολογική θέση. Προοδευτικά βλέπουμε την απόσταση, στην οποία αναφερθήκαμε, προετοιμαζόμαστε έτσι για τη ρήξη που μπορεί, σε κάποιο βαθμό, να είναι και δική μας. Έτσι η φυλακή όπου ζουν είναι ένα μικρό μέρος αυτής φυλακής που είναι η ίδια η κοινωνία, έτσι όπως αφήνεται να υπονοηθεί.

Διαβάστε τις κριτικές θεάτρου που έχουμε δημοσιεύσει

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει