ΜΗΔΕΙΑ

Ιαν 15, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ

Μήδεια: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Στις 7 Ιανουαρίου 2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες από την New Star. Προβολή από την Κινηματογραφική Λέσχη Solaris στις 15 Ιανουαρίου 2024, στο Κινηματοθέατρο Αθήναιον, στην Θεσσαλονίκη. Ο αρχαίος μύθος επαναπροδιορισμένος από τον Πιέρ Πάολο Παζολίνι, έτσι ώστε να δώσει μια άλλη ανάγνωση που έχει να κάνει με την εποχή μας, με τα τρέχοντα πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα.

Μήδεια: Σύνοψη

Ο γνωστός μύθος της Μήδειας μεταφέρεται στον κινηματογράφο από το Pier Paolo Pasolini, με αριστουργηματικό τρόπο. Εδώ η Μαρία Κάλλας ξεδιπλώνει το σπαραγμό της μάνας, τον πόνο της γυναίκας και αφήνει να εκτιναχτεί όλη η αγανάκτησή της, τόσο καταστροφική και τόσο δημιουργική, συγχρόνως. Η γυναίκα και η μάνα γίνονται πλέον ένα και αγιοποιούνται.

Μήδεια: Η άποψή μας

Η «Μήδεια» είναι, στη λίστα της παραγωγής του Pasolini, μετά τον «Οιδίποδα τύραννο» (1967) και το «Θεώρημα» (1968), αυτή η ταινία παρήχθη το 1969. Στην πιο ταραγμένη εποχή της Ευρώπης, ο Pasolini έρχεται με τρεις ταινίες που, με καμβά τον ερωτισμό, θα μιλήσουν για τις μορφές της βίας, όπως ο άνθρωπος τις έχει γνωρίσει. Εξάλλου, ο ερωτισμός ήταν η αφορμή για να γίνει το κίνημα του Μάη του 1968, η βάση για να «καθίσουν» τα ζητήματα που είχαν να κάνουν με την ελευθερία, την ανεξαρτησία, την ισότητα και την απόλαυση που ο άνθρωπος, ως πολίτης της ευρωπαϊκής κοινωνίας, δικαιούταν να βιώσει.

Στη «Μήδεια» η γυναίκα έχει την «τιμητική» της. Οι άνδρες εξασκούν την εξουσία τους, αλλά είναι σχετικά απόμακροι. Το ζητούμενο είναι μέχρι ποιο σημείο η γυναίκα μπορεί να αντέξει την καταπίεση από την αντρική εξουσία και η αντίδρασή της μέχρι σε ποιο βαθμό θα είναι βίαια. Ουσιαστικά έχουμε τρεις γυναίκες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ιστορία. Η Μήδεια, η τροφός και η κόρη του βασιλιά. Η τροφός είναι αυτή που ήταν και θα παραμείνει πιστή στη Μήδεια, ενδιαφέρεται όμως για τα παιδιά αυτής της ξένης ιέρειας που τρέφει, σα να είναι δικά της, με μεγάλη αφοσίωση.

Μήδεια: Οι αντιπαραθέσεις

Η Μήδεια έρχεται σε ευθεία αντιπαράθεση με δύο πρόσωπα. Με τον Ιάσωνα, ο οποίος για να έχει ρόλο στην εξουσία θέλει να παντρευτεί την κόρη του βασιλιά, και με τη βασιλοπούλα, η οποία είναι το όχημα για τη διατήρηση της εξουσίας του πατέρα της. Η Μήδεια είναι ξένη, τη βλέπουν σαν εχθρό και θέλουν να απαλλαγούν από αυτή. Είναι παραγκωνισμένη, στο περιθώριο της κοινωνίας. Αυτό τη γεμίζει με απίθανο άγχος γιατί δεν μπορεί πλέον να παίξει το ρόλο που πάντα έπαιζε. Αισθάνεται ένα παιχνίδι στα χέρια του άντρα που αγαπά, μία κούκλα, στα σκοτεινά παιχνίδια της εξουσίας των αντρών. Πάνω σε αυτό το δράμα δομείται όλο του έργο. Η υστερία της Μήδειας έχει αναπτυχθεί πολύ όταν καταλαβαίνει ότι δεν είναι μόνο αυτή το θύμα, αλλά και τα παιδιά της που ο πατέρας τους πρόκειται ουσιαστικά να τα παρατήσει.

Η κόρη του βασιλιά είναι στην κυριολεξία υποχείριο των αντρών, χωρίς δική της θέληση, χωρίς δικαίωμα να κανονίζει τη ζωή της. Όταν απειλείται βιώνει το φαντασιακό θάνατό της, την τύφλωσή της, κάτι που θα την οδηγήσει στο βιολογικό θάνατό της. Στην ταινία ο σπαραγμός της Μήδειας είναι εκκωφαντικός. Η Μαρία Κάλλας αντιπροσωπεύει όλες τις γυναίκες που βιώνουν την καταπίεση, θέλουν να αντιδράσουν και βρίσκουν τελικά τον τρόπο. Μας δείχνει ότι η δύναμη της γυναίκας είναι αχαλίνωτη, δεν ξέρει να εξασκεί την εξουσία, τη σιχαίνεται, θέλει την ειρήνη, στο τέλος καταστρέφει αυτή την κοινωνία που δε δίνει τίποτε άλλο από πόνο και οδύνη.

Μήδεια: Η λύση της τραγωδίας

Παίρνει μαζί της, τα παιδιά της, την κόρη του βασιλιά, τον ίδιο το βασιλιά, τελικά αποδομεί όλη την κοινωνία, καταστρέφοντας, ουσιαστικά, και αναιρώντας την ίδια την πατρική εξουσία. Η Μητέρα παίρνει την εκδίκηση και καταστρέφει τον Πατέρα, επιστρέφουμε στη γόνιμη μητριαρχική εξουσία, χωρίς βία και αποκλεισμούς. Όμως αυτό είναι μία ουτοπία. Αρνούμαστε αυτή την κοινωνία και ζητούμε έναν άλλο τρόπο ζωής. Το αίτημα του Μάη του ΄68 ήταν αυτό και ο Pasolini το κινηματογραφεί αριστουργηματικά. «Κάνετε έρωτα, όχι πόλεμο», αυτό το σύνθημα εδώ μεταφράζεται στο «αρνηθείτε τη βία της πατρικής εξουσίας, αυτή την κοινωνία που αυτοκτονεί». Δεκαετίες μετά, αυτή η ανάλυσή του είναι επίκαιρη και εύστοχη.

ΜΗΔΕΙΑ

(MEDEA)

Σκηνοθεσία: Pier Paolo Pasolini

Σενάριο: Pier Paolo Pasolini, Ευριπίδης (θεατρικό κείμενο)

Φωτογραφία: Ennio Guarnieri

Μοντάζ: Nino Baragli

Παραγωγοί: Franco Rossellini

Παίζουν: Μαρία Κάλλας (Μήδεια), Massimo Girotti (Κρέοντας), Laurent Terzieff (Κένταυρος), Giuseppe Gentile (Ιάσονας), Margareth Clémenti (Γλαύκος), Paul Jabara (Πελίας), Gerard Weiss (δεύτερος Κένταυρος), Sergio Tramonti (Αψίρτο), Luigi Barbini (αργοναύτης)

Χώρα παραγωγής: Ιταλία, Γαλλία, Δυτική Γερμανία

Έτος παραγωγής: 1969

Γλώσσα: ιταλικά

Διάρκεια: 110΄

Είδος: τραγωδία

Ημερομηνία εξόδου: 7/12/2017

Εταιρεία διανομής: New Star (στον κινηματογράφο Αλκυονίδα)

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

Διαβάστε τις κριτικές κινηματογράφου που έχουμε δημοσιεύσει

Υπάρχω

Καμία άλλη γη (Γιάννης Φραγκούλης)

The teachers’ protest