Η ΣΙΩΠΗ

Ιούν 29, 2024 Κινηματογράφος 0

ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΑ ΙΟΥΔΑ ΜΑΡΙΑΝΟΥ

Η σιωπή: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτά οι λέξεις είναι ακόμα νωπό το χώμα που σκεπάζει το σώμα του Ανδρέα Μαριανού. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε για να προδώσουμε την μνήμη του είναι να δεχτούμε ότι η σιωπή είναι αυτό που θα πρέπει να επικρατήσει από εδώ και πέρα. Να μην αναφέρουμε, δηλαδή, αυτά που έγιναν και οδήγησαν αυτόν τον άνθρωπο, όπως και άλλους πολλούς, σε μια άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Με αυτό τον τρόπο θάψανε τον Ανδρέα Μαριανό πολύ πριν από τον πραγματικό θάνατό του.

Η ΣΙΩΠΗ: ΕΙΝΑΙ ΧΡΥΣΟΣ;

Στα «Νέγρικα», τραγουδά η Μαρία Φαραντούρη «όσο η σιωπή είναι χρυσός/τόσο του νέγρου ο ιδρός/για τον λευκό είναι θησαυρός». Θα το παραφράσουμε: «όσο η σιωπή είναι χρυσός/τόσο του προδομένου ο θυμός/για αυτόν είναι χαμός». Και έτσι είναι. Όσο δεν μιλάμε για αυτά τα άσχημα που έχουν γίνει και γίνονται τόσο αυτές οι ενέργειες θα πολλαπλασιάζονται. Τόσο άνθρωποι με ταλέντο θα πνίγονται αφού η φωνή τους δεν θα ακούγεται. Και αυτή η σιωπή ισοδυναμεί με θάνατο.

Την βιογραφία του Ανδρέα Μαριανού μπορεί να την βρει κάποιος σχετικά εύκολα στο διαδίκτυο. Αυτό που δεν θα βρει εύκολα είναι αυτά που κρύβονται πίσω από τις λέξεις. Επανερχόμαστε, η σιωπή επικρατούσε όσον αφορά στη καλλιτεχνική ζωή του Ανδρέα Μαριανού. Θα αναφερθούμε σε αυτά που θα πρέπει κάποιος να ξέρει για να έχει μια πρώτη άποψη.

Θα πρέπει να έχουμε όλα τα δεδομένα για να σχηματίσουμε μια άποψη για έναν άνθρωπο. Να γνωρίζουμε αυτές τις αιτίες που συμπεριφέρεται με αυτόν ή με άλλο τρόπο. Δεν είναι για να δικαιολογήσουμε συμπεριφορές, αλλά για να καταλάβουμε γιατί έχει φτάσει σε αυτό το σημείο.

Η ΣΙΩΠΗ: Ο ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗΣ

Ο Ανδρέας Ιούδας Μαριανός γεννήθηκε το 1964. Πέθανε στις 27 Ιουνίου 2024. Η ζωή του ήταν γεμάτη από εντάσεις και επώδυνες καταστάσεις που δύσκολα θα τις ανεχόταν ένας άνθρωπος. Το σχεδόν αυτοβιογραφικό βιβλίο του, «Αγνώστου μητρός», μπορεί να δώσει μια εικόνα στον αναγνώστη. Να καταλάβει αυτά τα στοιχεία που τον οδήγησαν σε ένα επώδυνο ψυχικό τοπίο.

Σπούδασε σκηνοθεσία και ηθοποιία. Οι σπουδές του ήταν στην Ιστορία. Ήξερε να διαβάζει αυτά που γίνονται, σαν διαχρονία. Η σιωπή για τον Ανδρέα Μαριανό ήταν μια άγνωστη κατάσταση. Ήθελε να υπηρετήσει την τέχνη του με τον καλύτερο τρόπο. Απαιτούσε να του δώσουν μια ευκαιρία να δείξει την δουλειά του. Όταν του έβαζαν εμπόδια ανυπέρβλητα, τότε στεναχωριόταν. Η σιωπή όμως δεν είχε έρθει ποτέ.

Έβρισκε τον τρόπο να κάνει τις ταινίες του, ως σκηνοθέτης, με την υποστήριξη των φίλων του. Σε 22 αναφέρονται οι δουλειές που είχε κάνει ως σκηνοθέτης, ταινίες ή βίντεοκλιπ. Οι ταινίες του είχαν κάτι που τις έκανε ξεχωριστές. Από το «Σύγχρονο» (1983) ως την «Ειμαρμένη» (2015) βλέπουμε έναν αυθεντικό καλλιτέχνη. Έναν άνθρωπο που δεν ξέρει τι είναι η σιωπή, αντίθετα γνωρίζει πολύ καλά να λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Πολλές φορές αυτό δημιουργούσε εχθρούς σε ανθρώπους του σιναφιού του. Ο Ανδρέας όμως έβρισκε τον τρόπο να δημιουργεί.

Η ΣΙΩΠΗ: Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ

Όλοι έχουν να πουν για την ευγένειά του σε όσες δουλειές είχε συμμετάσχει, ως ηθοποιός. Ως σκηνοθέτης, ο σεβασμός στους ηθοποιούς ήταν δεδομένος. Ήξερε τα προβλήματα επιβίωσης στον καλλιτεχνικό κλάδο του κινηματογράφο. Πάλευε για την επίλυσή τους, περισσότερο από αυτούς που ασχολούνταν με τον συνδικαλισμό. Αυτό το ελάττωμά του, ότι δεν ήξερε τι σημαίνει η σιωπή, να κάνει «τα στραβά μάτια», το πλήρωσε με τον αποκλεισμό του τόσο από δουλειές όσο και από την συμμετοχή του στο διαγωνιστικό τμήμα των φεστιβάλ.

Ωστόσο οι δουλειές του Ανδρέα Μαριανού άρεσαν στον κόσμο. Το κοινό είναι ο τελικός κριτής και αυτός του έδινε τα βραβεία που του στερούσαν οι κριτικές επιτροπές. Αν δει κάποιος την «Παραλυσία» (1989) ή «Την παρέα των λούστρων» (1992) ή το «Διαβόλου κάλτσα» (2012) θα καταλάβει. Στην «Ειμαρμένη» (2015) κάνει κριτική αναφορά στην ιστορία της Ελλάδας. Οι ταινίες ενοχλούσαν γιατί: Πρώτον, επειδή γίνονταν, σε πείσμα των αποκλεισμών από τις χρηματοδοτήσεις και από τα βραβεία. Δεύτερον, επειδή ήταν καλές. Αυτό που ενοχλούσε περισσότερο ήταν η σιωπή των κριτικών κινηματογράφου.

Πολλοί σκηνοθέτες, τεχνικοί και ηθοποιοί έμαθαν στις ταινίες του Ανδρέα Μαριανού, όταν συνεργάζονταν. Μετά, όταν ήταν πλέον αναγνωρισμένοι, ξεχνούσαν αυτή την προσφορά γιατί έπρεπε να συμπλεύσουν με αυτή την νοοτροπία της εξουσίας (του Υπ.Πο.) και αυτών που την υπηρετούσαν (των διάφορων σωματείων του χώρου του κινηματογράφου).

Η ΣΙΩΠΗ: Ο ΠΡΟΩΡΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ

Οι ύπουλες ενέργειες ήταν που οδήγησαν τον Ανδρέα Μαριανό στην αγανάκτηση. Και ποιον δεν θα τον οδηγούσαν εκεί; Ποιος θα μπορούσε να αντέξει τόσο πόλεμο; Ο Ανδρέας Μαριανός όμως τον άντεξε. Αυτό το σαράκι όμως τον έτρωγε και τον οδηγούσε στο να εκφράζεται με ακραίο τρόπο κάποιες φορές. Κατά βάθος είχε δίκιο.

Πολλοί θα ήθελαν στον Ανδρέα Μαριανό να υπάρχει η σιωπή. Αλλά αυτό δεν γινόταν. Στο βιβλίο του «Ο νέος θεός» αναφέρεται η φιλοσοφική του θέση, ο δρόμος που ακολουθούσε χωρίς να παρεκκλίνει καθόλου. Αυτό ήταν ένα άλλο ελάττωμα που δεν του το συγχώρεσαν. Αυτός ο πόλεμος τον οδήγησε στο υστερικό πεδίο. Ξέρουμε πολύ καλά ότι αυτά τα επώδυνα ψυχικά τοπία έχουν παρενέργειες στον παθολογικό τομέα της ζωής του ανθρώπου.

Είναι αυτονόητο ότι ο πόλεμος, η αδιαφορία, οι άδικες συμπεριφορές έτρωγαν τον οργανισμό αυτού του ανθρώπου. Πολύ περισσότερο, το «Ιούδας», το δεύτερο όνομά του, δεν ήταν δυνατόν να αποδοθεί ως χαρακτηρισμός στον Ανδρέα Μαριανό, αλλά σε αυτούς που τον πολέμησαν ανηλεώς. Μιλάμε, λοιπόν, για ανθρωποφαγία από αυτούς τους ανθρώπους που υποστηρίζουν ότι υπηρετούν τον πολιτισμό, δείχνοντας τον απάνθρωπο και απολίτιστο εαυτό τους.

Σε μια άλλη χώρα θα υπήρχε πολύς χώρος για τον Ανδρέα Μαριανό. Μεγάλος χώρος για να αποδώσει το έργο του αυτά που μπορεί να δώσει ως καρπούς, ως καλλιτεχνήματα. Εδώ, ίσως, μπορεί να αναγνωριστεί μετά θάνατον, δηλαδή αργά, πολύ αργά. Και εδώ η σιωπή είναι επιβεβλημένη για να μην επικρατήσει ο θυμός. Ή, μήπως, θα έπρεπε να γίνει το δεύτερο;

Διαβάστε τα άρθρα για τους σκηνοθέτες κινηματογράφου

Δείτε τα βίντεο που έχουμε δημιουργήσει

Δείτε την συνέντευξη του Ανδρέα Μαριανού