17ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ-ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ

Μαρ 15, 2015 Κινηματογράφος 0

ΠΟΥΤΙΝ ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ; -ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΧΙΠ ΧΟΠ

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΦΩΝΕΣ ΑΠ’ ΤΟΝ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ

ΦΤΩΧΕΙΑ ΑΕ-ΑΓΑΠΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΣΟΥ

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν το Σάββατο 14 Μαρτίου 2015, στο πλαίσιο του 17^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (13-22 Μαρτίου), οι σκηνοθέτες Σιλβί Ροκάμπ («Αγάπα τη φύση σου»), Ζαν-Μισέλ Καρέ («Πούτιν για πάντα;»), Μπριν Έβανς («Επιχείρηση χιπ χοπ»), Τζούλιετ Μπράουν («Οικολογική καταστροφή-Φωνές απ’ τον Παράδεισο») και Μάικλ Μάθεσον Μίλερ («Φτώχεια ΑΕ»).

Με το ντοκιμαντέρ «Φτώχεια ΑΕ» ο Μάικλ Μάθεσον Μίλερ θέλησε να δείξει ότι οι φτωχοί δεν είναι αντικείμενα φιλανθρωπίας, αλλά υποκείμενα. «Δεν ήταν πρόθεσή μου να πω ότι η φιλανθρωπία είναι λάθος, αλλά να την προσεγγίσω με κριτικό πνεύμα. Στη Δύση μεταχειριζόμαστε τους φτωχούς ως αντικείμενα οίκτου και συμπόνιας, δείχνουμε καλή θέληση για να λύσουμε τα προβλήματά τους, τους δίνουμε ένα σωρό πράγματα, αλλά τελικά δεν καταφέρνουμε να λύσουμε το πρόβλημα» σημείωσε.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο φτωχοί παραμένουν φτωχοί όχι μόνο εξαιτίας της έλλειψης αγαθών, αλλά και δομών και θεσμών όπως η δικαιοσύνη, η πρόσβαση σε δίκτυα παραγωγικότητας, η άρση του αποκλεισμού. Όπως είπε ο σκηνοθέτης, οι φιλάνθρωποι αστέρες της μουσικής ή του κινηματογράφου πιθανώς να εκκινούν από καλές προθέσεις, αλλά «το σύστημα είναι τόσο σαθρό που τα κίνητρα δεν αρκούν. Στόχος της «βιομηχανίας φτώχειας» είναι να διαιωνιστεί, με την έννοια ότι εάν οι φτωχοί βοηθηθούν έτσι ώστε να αποκτήσουν ευημερία, η εν λόγω βιομηχανία δεν θα έχει λόγο ύπαρξης.

Οι φτωχοί μένουν φτωχοί και οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, κερδίζοντας προβολή επειδή “σώζουν” τον Τρίτο Κόσμο. Δεν θέλουμε να τιμωρήσουμε τα αισθήματα των ανθρώπων που ασχολούνται με τη φιλανθρωπία, αλλά να δείξουμε ότι αυτό το σύστημα σκέψης δεν βοηθά ουσιαστικά. Οι ίδιοι οι άνθρωποι του Τρίτου Κόσμου λένε ότι αυτή η προσέγγιση “δεν μας σώζει, αλλά μας βλάπτει”. Ελπίζω το ντοκιμαντέρ να δώσει τροφή σε ένα νέο δημόσιο διάλογο, έτσι ώστε να αναθεωρήσουμε εκ βάθρων κάποιες παραδοχές για το θέμα».

Σε διαφορετικό κλίμα κινείται το ντοκιμαντέρ «Επιχείρηση χιπ χοπ», όπου πρωταγωνιστεί μια ομάδα χορευτών χιπ χοπ άνω των 90 ετών. Παίρνοντας το λόγο, ο σκηνοθέτης Μπριν Έβανς είπε ότι στόχος του ήταν να αφηγηθεί μια ιστορία «για το βασικό μας δικαίωμα να γερνάμε με αξιοπρέπεια και να ακούγεται η φωνή μας στην κοινωνία». Ο ίδιος συμπλήρωσε χαρακτηριστικά: «Ήθελα να πετύχω αυτό το σκοπό μέσα από μια ταινία που θα είχε απήχηση και στη φαντασία του κοινού. Μέχρι τότε, ασχολιόμουν με ιστορίες που είχαν πιο ‘’σκληρό’’ υπόβαθρο. Αλλά το ζήτημα ήταν πώς θα πείθαμε το κοινό να πληρώσει εισιτήριο για να δει ένα ντοκιμαντέρ και μετά την προβολή να νιώσει ότι έχει αντλήσει έμπνευση από αυτό, να αναθεωρήσει την άποψή του για τους ηλικιωμένους».

Ο σκηνοθέτης πέρασε πολύ χρόνο με την ομάδα των χορευτών, η οποία αριθμούσε αρχικά 45 μέλη, προσπαθώντας να γνωρίσει τους χαρακτήρες του. «Είναι υπέροχο πράγμα να έχεις να κάνεις με ανθρώπους που δεν ξέρουν πώς γίνεται μια ταινία.  Στην αρχή με ρωτούσαν πότε θα το δουν στην τηλεόραση. Στη συνέχεια, κατάλαβαν ότι θα μέναμε μαζί τους για αρκετό καιρό. Ήταν κάτι πολύ ωραίο και για τους ίδιους, γιατί είχαν την ευκαιρία να αφηγηθούν την ιστορία τους ο καθένας ξεχωριστά. Μια ακόμα πρόκληση όταν δουλεύεις με έναν άνθρωπο 96 ετών είναι να τον πείσεις να είναι ο εαυτός του, γιατί τα μέλη αυτής της ομάδας ένιωθαν ότι έπρεπε να δώσουν παράσταση μπροστά στην κάμερα. Γενικώς όλοι έπρεπε να προσαρμοστούμε, αλλά το αποτέλεσμα ήταν ότι η σχέση μας έγινε πολύ πιο στενή», εξήγησε ο κ. Έβανς.

Στο ντοκιμαντέρ «Οικολογική καταστροφή-Φωνές απ’ τον Παράδεισο», η σκηνοθέτιδα Τζούλιετ Μπράουν ρίχνει φως σε μια από τις μεγαλύτερες οικολογικές καταστροφές που προκάλεσε η έκρηξη στην εξέδρα εξόρυξης πετρελαίου Ντιπουότερ Χοράιζον της ΒΡ το 2010, στο Μεξικό. Μετά το συμβάν, η δημιουργός έμεινε δύο χρόνια στο Γκραντ Άιλ καταγράφοντας την επίδραση του ατυχήματος στη ζωή των ντόπιων.

Σύμφωνα με τη δημιουργό, αυτό το μέρος της Νότιας Λουιζιάνα ήταν το αντίστοιχο «Σημείο Μηδέν» της 11^ης Σεπτεμβρίου. Η ίδια συνεργάστηκε με τον Ματ Σίμονς, έναν άνθρωπο που είχε αναδείξει το θέμα στην επικαιρότητα και χρηματοδότησε 12 ταινίες για την ακτή της Λουιζιάνα. «Ο Σίμονς βγήκε στις ειδήσεις και είπε πολλά. Είχε σαφή αντίληψη του τι συμβαίνει με την έκρηξη, όμως ξαφνικά, τον Αύγουστο πέθανε στις ακτές του Μέιν. Είχε ενοχλήσει πολλούς με όσα έλεγε στα κανάλια, βόλεψε πολλούς το ότι εξαφανίστηκε».

Η δημιουργός επεσήμανε ότι η ταινία διερευνά τις επιπτώσεις του ατυχήματος στο οικοσύστημα και την κοινότητα των ψαράδων: «Στην ταινία δημιουργείται η αίσθηση ότι κάτι πάει πολύ στραβά – δεν το βλέπεις, αλλά το καταλαβαίνεις. Οι κάτοικοι αισθάνονται ότι έχουν εκτεθεί σε βλαβερές ουσίες, ότι έχουν προβλήματα, αλλά δεν έχει γίνει καμία σοβαρή επιδημιολογική έρευνα».

Η ίδια υποστήριξε ότι τέτοιου είδους ατυχήματα συνιστούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, γι’ αυτό και στον τίτλο του ντοκιμαντέρ χρησιμοποίησε τον όρο «οικοκτονία» (ecocide) κατά τους όρους «ανθρωποκτονία», «γενοκτονία» κλπ. «Δεν είναι ανέφικτο να αναγνωριστούν οι οικοκτονίες, απλώς θα πρέπει να βρεθούν κράτη που θα προσυπογράψουν τέτοια σύμβαση. Το θέμα πρέπει να ξεπεράσει την αντίληψη των οικολόγων, να ψηφιστεί νομοθεσία, να αναγνωριστούν και οι φυσικές καταστροφές ως οικοκτονίες και οι χώρες να αναλάβουν τις ευθύνες τους».

Αμέσως μετά, το λόγο πήρε ο Ζαν-Μισέλ Καρέ, ο οποίος συμμετέχει στο 17^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με το ντοκιμαντέρ «Πούτιν για πάντα;». Πρόκειται για τη δεύτερη ταινία που κάνει ο δημιουργός με θέμα τη Ρωσία, ενώ όπως αποκάλυψε στη συνέντευξη Τύπου, θα ακολουθήσει και μια τρίτη. Το πρώτο ντοκιμαντέρ του αφορούσε στην περίοδο της πρωθυπουργίας του Πούτιν, ενώ στο Πούτιν για πάντα; ο ίδιος επιστρέφει για να δείξει πώς ο Πούτιν παραμένει στην εξουσία, παρόλο που τυπικά δεν είναι πλέον πρωθυπουργός.

«Το 2008 για πρώτη φορά αισθάνθηκα ότι υπήρχε αντιπολίτευση, μια δύναμη αντίστασης στη Ρωσία. Το δεύτερο φιλμ μου εκτυλίσσεται τη στιγμή που ο Πούτιν αποφάσισε να βάλει μια μαριονέτα στη θέση του, δηλαδή τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Με ενδιέφερε το πώς θα μπορούσε να αναλάβει την εξουσία μέσα από αυτή τη διαδικασία. Οι εκλογές του 2011-2012 ήταν στημένες από τον ίδιο τον Πούτιν. Αυτό ήταν που ώθησε το λαό της Ρωσίας να αντισταθεί, να διαμαρτυρηθεί και να δείξει ότι πια δεν τον φοβάται. Μετά ο Πούτιν άρχισε να επιτίθεται στην ελευθερία του λόγου» υποστήριξε ο σκηνοθέτης. Όπως είπε, σε τρεις βδομάδες θα αρχίσει την προετοιμασία για την τρίτη ταινία του με τίτλο Ρωσία, η αντεπίθεση της αυτοκρατορίας, όπου θα εξηγεί γιατί κάποιοι εξακολουθούν να θαυμάζουν τον Πούτιν.

«Στόχος δεν θα είναι απλώς η κριτική ανάλυση του πολιτικού συστήματός του, αλλά να δείξω ότι σήμερα οι χώρες της Δύσης έχουν ανάμειξη και ενοχή όσον αφορά στην υποστήριξη του Πούτιν». Ο Ζαν-Μισέλ Καρέ αναφέρθηκε στις περιόδους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και του Ψυχρού Πολέμου, σημειώνοντας: «Κατά τη διάρκεια αυτών των πολέμων, ο λαός ένιωσε πολύ ταπεινωμένος από τη Δύση και μέσω του Πούτιν βρήκε μια νέα ευκαιρία να ανακτήσει την περηφάνια του. Όταν ο Πούτιν ανέλαβε την εξουσία, ήταν τυχερός γιατί το κόστος του πετρελαίου και του φυσικού αερίου είχε ανέβει. Μπορεί να ήταν σύμπτωση, αλλά ο λαός το αποδίδει σε εκείνον. Σήμερα μόλις το 15% του πληθυσμού είναι πολύ πλούσιοι, όμως το 75% είναι πολύ φτωχοί», σημείωσε ο σκηνοθέτης.

Η ταινία «Αγάπα τη φύση σου», της Σιλβί Ροκάμπ, μιλά για τη σχέση ανθρώπου και φύσης. «Μεγάλωσα μέσα στη φύση, ήθελα πάντα να πω ότι η φύση είναι συναρπαστική κι όσοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει τη σημασία της, χάνουν. Είναι ένα θαύμα πολύ μεγαλύτερο από τον εαυτό μας» τόνισε η σκηνοθέτιδα. Η ίδια δούλεψε οκτώ χρόνια για την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ, κατά τη διάρκεια των οποίων, όπως είπε, έμαθε πολλά.

«Η μεγαλύτερη έμπνευση για μένα ήταν όταν έμαθα πόσο νέο είδος είναι ο άνθρωπος στον πλανήτη Γη. Αν ο πλανήτης π.χ. γεννήθηκε την 1η Ιανουαρίου και σήμερα είναι 31 Δεκεμβρίου, το ανθρώπινο είδος εμφανίστηκε πριν από ένα δευτερόλεπτο», ανέφερε χαρακτηριστικά. Η σκηνοθέτιδα τόνισε ότι ο άνθρωπος θα μπορούσε να μιμηθεί τεχνικές της φύσης για να αναπτύξει τεχνολογίες που θα καταστήσουν παρελθόν τις οικολογικές κρίσεις, αλλά και τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν σε οικονομικά και κοινωνικά συστήματα. «Κάθε είδος, από τον ελέφαντα μέχρι το κουνούπι, έχει τη θέση του στο οικοσύστημα. Αν μπορούσαμε να εφαρμόσουμε αυτή την αρχή σε οικονομικά και κοινωνικά συστήματα, θα ήταν ιδανικό. Εκεί βρίσκεται το μέλλον των πολιτισμών και των οικονομιών μας», εξήγησε η κ. Ροκάμπ.

Γιάννης Φραγκούλης

• Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης