Η ΤΡΕΛΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ

Μάι 02, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

DELUSIONS OF GRANDEUR

Η τρέλα του μεγαλείου: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

«Η τρέλα του μεγαλείου» («La folie des grandeurs») είναι μια γαλλική κωμωδία του 1971 σε σκηνοθεσία Ζεράρ Ουρί. Πρόκειται για μια πολύ ελεύθερη κωμική διασκευή του έργου «Ruy Blas», του Βίκτωρα Ουγκώ. Προβάλλεται στο κινηματοθέατρο Αθήναιον, την Δευτέρα 5 Μαΐου 2025, στην Θεσσαλονίκη, στις 11.15 μμ.

Η τρέλα του μεγαλείου: Η ταινία

Η δράση της ταινίας τοποθετείται στην Ισπανία του 17^ου αιώνα. Αφηγείται τις περιπέτειες του άθλιου Δον Σαλούστ, άπληστου και υποκριτή φοροεισπράκτορα ή υπουργού Οικονομικών του Βασιλιά της Ισπανίας. Αυτός εκδιώχθηκε από την αυλή από τη Βασίλισσα.Μεθυσμένος από εκδίκηση και έτοιμος να κάνει τα πάντα για να ανακτήσει τα αξιώματά και τον πλούτο του, χειραγωγεί τον πρώην υπηρέτη του Μπλαζ, που αγαπάει τον μονάρχη, για να κάνει ό,τι πρέπει για να πάρει εκδίκηση.

Η ιδέα της διασκευής της ρομαντικού τραγωδίας του Βίκτωρα Ουγκώ σε κωμωδία ήρθε στον Ζεράρ Ουρί το 1960. Εκείνη την χρονιά παρουσίασε το έργο στην Comédie-Française. Η μεγάλη επιτυχία των ταινιών του, «Le corniaud» (1965) και «La grande vadrouille» (1966), του επέτρεψε να πάρει το ρίσκο για να ολοκληρώσει αυτή την παραγωγή. Οι Μπουρβίλ και Λουί ντε Φυνές, πρωταγωνιστές των δύο ταινιών, επιλέχθηκαν για τους ρόλους του Μπλαζ και του Δον Σαλούστε, αντίστοιχα. Μετά τον θάνατο του Μπουρβίλ από καρκίνο τον Σεπτέμβριο του 1970, και κατόπιν πρότασης της Σιμόν Σινιορέ, ο Ουρί ανέθεσε τον ρόλο του Μπλαζ στον Ιβ Μοντάν.

Η τρέλα του μεγαλείου: Η ιστορία

Τον 17^ο αιώνα, κατά τη διάρκεια της Χρυσής Εποχής της Ισπανίας, ο Δον Σαλούστε ντε Μπαζάν είναι υπουργός Οικονομικών του Καρόλου Β’, βασιλιά της Ισπανίας. Ο Δον Σαλούστε είναι ένας δόλιος, υποκριτής και άπληστος άνθρωπος που εισπράττει προσωπικά τους φόρους, τους οποίους εκτρέπει σε μεγάλο βαθμό για τη δική του φιλαργυρία. Είναι μισητός από τους τοπικούς πληθυσμούς που εκμεταλλεύεται.

Αφού κατηγορείται από τη βασίλισσα Μαρία-Ανν ντε Νάιμπουργκ, μια όμορφη Βαυαρή πριγκίπισσα, ότι είναι πατέρας ενός εξώγαμου παιδιού με μια από τις υπηρέτριές της, του αφαιρούνται τα αξιώματά του και καταδικάζεται να αποσυρθεί σε μοναστήρι.

Αποφασισμένος να πάρει εκδίκηση κερατώνοντας τον βασιλιά, ο οποίος με τη σειρά του θα αναγκαστεί να την απαρνηθεί, έρχεται σε επαφή με τον ελκυστικό ανιψιό του, τον Καίσαρα, ο οποίος έχει γίνει ληστής, αλλά όταν ο Καίσαρας αρνείται να συμμετάσχει στο σχέδιό του, ο Δον Σαλούστε τον συλλαμβάνει με τους μπράβους του και τον στέλνει ως σκλάβο στις ακτές της Μπαρμπαριάς.

Στη συνέχεια αποφασίζει να χρησιμοποιήσει τον Μπλαζ, τον πρόσφατα απολυμένο υπηρέτη του, για την εκδίκησή του, καθώς ο Δον Σαλούστε ανακάλυψε ότι ο Μπλαζ τρέφει αισθήματα για τη βασίλισσα. Ο Δον Σαλούστε σχεδιάζει να περάσει τον Μπλαζ ως Καίσαρα και να τον βάλει να αποπλανήσει τη βασίλισσα.

Η τρέλα του μεγαλείου: Οι αντιπαλότητες

Την ημέρα της παρουσίασής του στη βασιλική αυλή ως νέου υπουργού Οικονομικών, ο Μπλαζ αποτρέπει μια επίθεση που σχεδιάζει εναντίον του βασιλιά ο Γκραντέ της Ισπανίας. Έτσι προσελκύει την εύνοια του βασιλικού ζεύγους, ιδίως της βασίλισσας που τρέφει επίσης αισθήματα για αυτόν. Γρήγορα γίνεται υπουργός. Παρακολουθώντας την κατάσταση από μακριά, ο Σαλούστε ανακαλύπτει ότι οι Γκραντέ έχουν αποφασίσει να εκδικηθούν τον Μπλαζ.

Σε αντίθεση με τον Σαλούστε, ο Μπλαζ είναι γενναιόδωρος και θεσπίζει πολλές μεταρρυθμίσεις: Δίνει σχεδόν όλα τα πλούτη του Δον Σαλούστε στους αγρότες και αρχίζει να φορολογεί σε μεγάλο βαθμό τους πλούσιους αντί για τους φτωχούς. Αυτό κάνει τον Μπλαζ στόχο της οργής των ευγενών, οι οποίοι ξεκινούν μια συνωμοσία εκδίκησης εναντίον του.

Κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού με τη βασίλισσα και τους υπηρέτες της στον κήπο, ο Μπλαζ, κρυμμένος σε έναν φράχτη, είναι έτοιμος να δηλώσει τον έρωτά του στη βασίλισσα, αλλά η βασίλισσα αντικαθίσταται από την αυστηρή δούκισσα, Δόνα Χουάνα. Ο Μπλαζ φλερτάρει άθελά του τη Δόνα Χουάνα, η οποία δέχεται με ενθουσιασμό την ερωτική του εξομολόγηση. Με τη σειρά της, εκείνη του αποκαλύπτει τον δικό της φλογερό έρωτα, αλλά ο Μπλαζ έχει ήδη ξεγλιστρήσει. Έτσι, εκφράζει τα συναισθήματά της στον σκύλο του βασιλιά, ο οποίος έχει εν τω μεταξύ αντικαταστήσει τον Μπλαζ, ο οποίος επομένως δεν έχει ακούσει τίποτα από όσα εξομολογήθηκε η Δόνα Χουάνα.

Η τρέλα του μεγαλείου: Το κωμικό

Αν και η υπόθεση είναι μια τραγωδία, ο Ζεράρ Ουρί καταφέρνει να την μετατρέψει σε μια κωμωδία. Για να γίνει αυτό ελίσσεται ανάμεσα στα στοιχεία της τραγωδίας και τα διαμορφώνει έτσι ώστε να δείξει τα αδιέξοδα στην βασιλική αυλή, τις ίντριγκες που υπάρχουν και οδηγούν σε μια περίπλοκη και αδιέξοδη κατάσταση όπου όλα μπορούν να μεταλλαχθούν και να αλλάξουν τροπή.

Η αυλή του βασιλιά και οι ευγενείς έχουν δύο υποστάσεις. Η μία είναι αυτή που φαίνεται και η άλλη αυτή που κρύβεται πίσω από την ευγένεια και το μεγαλείο της τάξης τους. Όμως όλα αυτά στηρίζονται σε μία εύθραυστη βάση που είναι εύκολο να καταρρεύσει όταν κάποιος σπάσει ένα δομικό στοιχείο της. Η βασιλική αυλή και οι ευγενείς μετεωρίζονται ανάμεσα στο μεγαλείο και την καταστροφή. Αναδεικνύοντας αυτή την ενδεχόμενη ανατροπή, ο σκηνοθέτης κάνει μια όμορφη κωμωδία ξεκινώντας από μια τραγωδία.

Η τρέλα του μεγαλείου: Το δημοκρατικό αίσθημα

Ο Ζεράρ Ουρί φτιάχνει αυτή την ταινία όταν η απαίτηση για δημοκρατία ήταν ένα βασικό αίτημα για την γαλλική κοινωνία. Λίγα χρόνια μετά τον Μάη του ’68, που ήταν μια περίοδο εξεγέρσεων στην Ευρώπη και στην Αμερική, η δημοκρατία δεν είχε βρει την θέση της στην γαλλική κοινωνία.

Η κωμωδία είναι πάντα ο καλύτερος τρόπος να σατιρίσεις καταστάσεις και να αναδείξεις θέματα που προβληματίζουν τους ανθρώπους. Ακόμα, με την κωμική αφήγηση είναι εύκολο να αναφερθείς σε προβλήματα που ενοχλούν την εξουσία και που είναι ο κύριος προβληματισμός όσων αντιτάσσονται, λίγο ή πολύ, στις κυβερνητικές πράξεις.

Η τρέλα του μεγαλείου: Το πολιτικό ζήτημα

Το 1958 η Γαλλία κάνει μια μεγάλη στροφή. Είναι η περίοδος της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αυξημένες αρμοδιότητες. Ο Σαρλ ντε Γκωλ μέχρι το 1969 διαμορφώνει την πολιτική της χώρας, προσπαθώντας να αναπτύξει την οικονομία της και να λύσει το θέμα της Αλγερίας. Ο διάδοχός του, το 1969, ο Ζορζ Πομπιντού, ακολούθησε την ίδια πολιτική, προσπαθώντας να εκσυγχρονίσει την Γαλλία. Δεν ήταν στην ατζέντα του η λύση των θεμάτων που έθεσαν οι επαναστατημένες μάζες στον Μάη του ’68.

Το 1974 ο Πομπιντού έφυγε από την εξουσία και τον διαδέχτηκε ο κεντροδεξιός Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν. Όμως τώρα έχουμε στο προσκήνιο την πολιτική αντιπαλότητα της κεντροδεξιάς πολιτικής με την σοσιαλιστική, εκφρασμένη από τον Φρανσουά Μιτεράν, ο οποίος θα κυβερνήσει αργότερα για πολλά χρόνια στην Γαλλία.

Επομένως, η ταινία θα πρέπει, ως αφήγηση, να τοποθετηθεί σε αυτό το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο για να γίνει κατανοητή η σάτιρά της. Σε πολλά σημεία το πετυχαίνει, χρειάζεται όμως ο θεατής να προσέξει τα σημεία των ανατροπών για να καταλάβει τις προθέσεις του σκηνοθέτη. Όπως οι διασκεδαστές στις βασιλικές αυλές είχαν το ελεύθερο να ενοχλούν την εξουσία, με τον ίδιο τρόπο ο σκηνοθέτης καταφέρνει να ενοχλήσει την εξουσία στην Γαλλία, κάνοντας τους παραλληλισμούς, Πρόεδρος Δημοκρατίας-Βασιλιάς, και αφήνοντας τον θεατή να προεκτείνει το κείμενο της ταινίας.

Η ΤΡΕΛΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ

(DELUSIONS OF GRANDEUR)

Σκηνοθεσία: Gérard Oury

Σενάριο: Gérard Oury, Danièle Thompson, Marcel Jullian, Sandro Continenza, Victor Hugo (θεατρικό)

Φωτογραφία: Henri Decaë

Μοντάζ: Albert Jurgenson

Μουσική: Michel Polnareff

Ήχος: André Louis, Antoine Bonfanti

Σκηνικά: Georges Wakhévitch, Pierre-Louis Thévenet

Κοστούμια: Humberto Cornejo, Jacques Fonteray, Marie Gromtseff

Παραγωγοί: Alain Poiré

Ηθοποιοί: Louis de Funès (Δον Σαλούστε ντε Μπαζάν), Yves Montand (Μπλάζ), Alice Sapritch (Δόνα Χουάνα), Karin Schubert (βασίλισσα), Alberto de Mendoza (βασιλιάς), Don Jaime de Mora y Aragón (Μπριέγκο), Eduardo Fajardo (Γκραντέ), Antonio Pica (Γκραντέ)

Χώρα παραγωγής: Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Δυτική Γερμανία

Γλώσσα: γαλλικά, ισπανικά, γερμανικά

Έτος παραγωγής: 1971

Είδος: κωμωδία

Διάρκεια: 108΄

Για περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά δείτε εδώ.

Διαβάστε τις κριτικές ταινιών που έχουμε δημοσιεύσει

Baby

Σμιλεμένες ψυχές

Οικουμενική γλώσσα