ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΝΟΗ

Φεβ 26, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

LE DERNIER SOUFFLE

Τελευταία πνοή: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Σε ένα είδος φιλοσοφικού κινηματογραφικού διαλόγου, ο γιατρός Ογκουστίν Μασέ και ο διάσημος συγγραφέας Φαμπρίς Τουσέν συζητούν για τη ζωή και τον θάνατο. Μια δίνη συναντήσεων στις οποίες ο γιατρός είναι ο οδηγός και ο συγγραφέας είναι συνεπιβάτης του, ο οποίος καλείται να αντιμετωπίσει τους δικούς του φόβους και ανησυχίες. Ένα λυρικό μπαλέτο, όπου κάθε ασθενής ξεχειλίζει από συναισθήματα, γέλιο και δάκρυα. Και τελικά ένα ταξίδι με κατεύθυνση προς την παλλόμενη καρδιά της ίδιας της ζωής.

Τελευταία πνοή: Η πορεία του

Η πρώτη ταινία του Κώστα Γαβρά ήταν μικρού μήκους και γυρίστηκε στην Γαλλία. «Οι αποτυχημένοι» 5΄ (1958) δεν ήταν αυτή που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό. Η τέταρτή του ταινία και τρίτη μεγάλου μήκους, το «Ζ» (1969) αναφέρεται στον Γρηγόρη Λαμπράκη και γυρίστηκε στην Αλγερία, σε ένα τοπίο που μοιάζει πολύ με την Θεσσαλονίκη. Από τότε ο Κώστας Γαβράς κάνει πολλές ταινίες πολιτικού περιεχομένου, αλλά με γλαφυρό αφηγηματικό τρόπο, πράγμα για ο οποίο κατηγορήθηκε επειδή ωραιοποίησε την βία της εξουσίας. Αυτός όμως ήταν ο τρόπος του να τραβήξει την προσοχή του κοινού στο πολιτικό περιεχόμενο της ταινίας.

«Ο αγνοούμενος» (1982), «Το στίγμα της προδοσίας» (1988), «Το μουσικό κουτί» (1989), «Mad city» (1997), «Το τσεκούρι» (2005), «Το κεφάλαιο» (2012), τώρα η «Τελευταία πνοή» (2024), ανάμεσα στις άλλες ταινίες είναι μια εικόνα μια αξιοσημείωτης πορείας του 91χρονου σκηνοθέτη που ξεκίνησε από τα Λουτρά Ηραίας, στην Αρκαδία, για να κατακτήσει τον κόσμο και να μείνει μόνιμα στην Γαλλία.

Τελευταία πνοή: Τα θέματα της ταινίας

Η «Τελευταία πνοή» έχει δύο κεντρικά σημεία: την αναμονή του θανάτου και το αίτημα της ευθανασίας. Ο Κώστας Γαβράς κάνει μια ταινία που βρίσκεται ανάμεσα στο δοκίμιο και την μυθοπλασία. Δεν έχει ξεφύγει από τον αφηγηματικό του δρόμο, ο φιλοσοφικός λόγος συμπορεύεται με τον μυθοπλαστικό σε τέτοιο βαθμό που δεν ξεχωρίζεις ποιο είναι το δοκίμιο και ποια η μυθοπλασία. Ο σκηνοθέτης ενδιαφέρεται για ένα μακάβριο θέμα και, αυτή την φορά, δεν προσπαθεί να το σερβίρει με τον πιο όμορφο τρόπο. Λέει τα πράγματα με το όνομά τους.

Ένας γιατρός που έχει μπει βαθιά στο νόημα της ζωής και προσπαθεί να ανακουφίσει τους ασθενείς του στις τελευταίες του στιγμές έχει πολλά να πει με έναν φιλόσοφο που διερευνά την ζωή των ηλικιωμένων. Μαζί βλέπουν περιπτώσεις και συζητούν για άλλες όπου ο φιλόσοφος δεν ήταν παρών. Στο τέλος φαίνεται ότι η αναζήτηση του φιλοσόφου δεν ήταν τόσο ερευνητική, περισσότερο ήθελε να ανακαλύψει πως ο ίδιος θα διαχειριστεί την ζωή του αν και εφόσον ο καρκίνος θα του χτυπήσει την πόρτα.

Τελευταία πνοή: Η φόρμα

Η ταινία ξεκινά με μια κινηματογραφική λούπα: έτσι όπως αρχίζει, με τον ίδιο τρόπο τελειώνει. Ο φιλόσοφος κάνει μια μαγνητική εξέταση και βρίσκεται ένας μικρός όγκος. Την πρώτη φορά είναι σε ύπνωση, την δεύτερη έχει αναπτυχθεί και εκεί αναστατώνεται. Μπορεί αυτό να συμβαίνει και σε έναν φιλόσοφο; Αυτή φαίνεται να είναι η ερώτηση που μας θέτει ο Κώστας Γαβράς. Οι φιλόσοφοι είναι και αυτοί άνθρωποι με αδυναμίες και άγχη. Άρα, όσο και να έχουν διερευνήσει την ανθρώπινη ψυχή, πάντα θα υπάρχει κάτι που θα τους αναστατώνει, ειδικά όταν αυτό ακουμπά τον δικό τους κόσμο.

Ο Κώστας Γαβράς φαίνεται να μας λέει ότι είναι δύσκολο να δεχτούμε, τελικά, την φιλοσοφία του Επίκουρου. Ο θάνατος για εμάς δεν σημαίνει κάτι αφού όταν θα έχουμε πεθάνει δεν θα αισθανόμαστε τίποτε, άρα είναι αδιάφορο για εμάς, δίδασκε ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος. Μαζί με αυτό είχε πει, ανάμεσα στα άλλα, ότι το σημαντικό είναι ο άνθρωπος να μην υποφέρει από πόνους στην ζωή του. Στην επικούρεια φιλοσοφία υπάρχει το θέμα του θανάτου και της ευθανασίας, το δικαίωμα για μια ζωή χωρίς πόνους, όπου η απόλαυση θα κυριαρχεί.

Τελευταία πνοή: Οι ταινίες

Ο Κλιντ Ίστγουντ, «Million dollar baby» (2004), ο Αλεχάντρο Αμεναμπάρ, «Η θάλασσα μέσα μου» (2004), η Ελίνα Ψύκου, «Αδέσποτα κορμιά» (2024), ντοκιμαντέρ, και τώρα ο Κώστας Γαβράς, με το «Τελευταία πνοή» (2024), δύο Έλληνες και δύο ξένοι, σε μια χρονική απόσταση 20 ετών, μιλούν για το ίδιο θέμα. Στην ταινία του Κώστα Γαβρά επικρατεί λιγότερο η μυθοπλασία, το δοκίμιο έχει βρει την θέση του και προβληματίζει τον θεατή. Το θέμα δεν είναι καταθλιπτικό αν το δει κάποιος από την μεριά της επικούρειας φιλοσοφίας. Άρα, ο θεατής για να ελαφρύνει το κλίμα θα πρέπει να ρίξει μια ματιά στον Επίκουρο και να συμφιλιωθεί με τον θάνατο.

Στην ταινία το άγχος του θανάτου υπάρχει και είναι έκδηλο. Η συζήτηση για αυτό το θέμα με τον φιλόσοφο οδηγεί τον ασθενή σε μία θέση όπου χάνει το μεγάλο φορτίο αυτού του άγχους, τον φόβο του ευνουχισμού, κατά Φρόιντ, και βλέπει την ζωή με άλλο μάτι. Ο πόνος είναι ένα θέμα με το οποίο θα πρέπει να συμφιλιωθεί και το κάνει. Με αυτό τον τρόπο η πορεία προς τον θάνατο δεν είναι τρομαχτική. Όλη αυτή η διαδικασία, η αναζήτηση φαίνεται ότι έχει να κάνει με την έρευνα του φιλοσόφου που θέλει να συμφιλιωθεί με τον ενδεχόμενο του δικού του θανάτου. Ελπίζουμε ο σκηνοθέτης να μην βρίσκεται στην θέση αυτού του φιλοσόφου.

Τελευταία πνοή: Τα χαρακτηριστικά της ταινίας

Οι ηθοποιοί ακροβατούν ανάμεσα στο δοκίμιο και την μυθοπλασία. Βαδίζουν σε ένα τεντωμένο σκοινί και είναι πολύ εύκολο να πέσουν στο κενό. Παίζουν πολύ καλά τους χαρακτήρες που υποδύονται με απίστευτη αληθοφάνεια. Η κάμερα τους παρατηρεί από κάποια απόσταση, δεν εμπλέκεται στο συναισθηματικό τους πεδίο, με κοντινά πλάνα. Αυτό το αφήνει ο σκηνοθέτης στον θεατή, στη θέση που θα αναπτύξει όταν η ταινία θα έχει τελειώσει. Ο σκηνικός χώρος και τα κοστούμια αποδίδουν την αληθοφάνεια έτσι όπως θα πρέπει σε μια ταινία όπου το ρεαλιστικό στοιχείο κυριαρχεί. Το μοντάζ είναι σχετικά αργό για να δομήσει τους χαρακτήρες, αν και, σε κάποια σημεία, θα ήταν προτιμότερο να αυξήσει τον ρυθμό για να κρατήσει πιο πολύ το βλέμμα του θεατή.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΝΟΗ

LE DERNIER SOUFFLE

Σκηνοθεσία: Κώστας Γαβράς

Σενάριο: Κώστας Γαβράς, Régis Debray (βιβλίο), Claude Grange (βιβλίο)

Φωτογραφία: Nathalie Durand

Μοντάζ: Loanne Trevisan, Κώστας Γαβράς

Μουσική: Armand Amar

Ήχος: Gilles Marsalet, Julien Martin

Σκηνικά: Thibaut Josserand

Κοστούμια: Nathalie Raoul

Παραγωγοί: Alexandre Gavras, Michèle Ray-Gavras

Ηθοποιοί: Denis Podalydès (Φαμπρίς Τουσέν), Kad Merad (Ογκουστίν Μασέ), Marilyne Canto (Φλοράνς Τουσέν), Fabrice Scott (Άλεξ Τουσέν), Jochen Hägele (Τεντ Κάγκνέι), Maria McClurg (βοηθός του Άλεξ), Ken Samuels (γιατρός στην Βοστώνη), Andrew Litvack (γιατρός στην Βοστώνη)

Χώρα παραγωγής: Γαλλία

Γλώσσα: γαλλικά, αγγλικά

Έτος παραγωγής: 2024

Είδος: τραγωδία

Χρώμα: έγχρωμη

Διάρκεια: 97΄

Εταιρεία διανομής: Rosebud.21

Ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες: 20/2/2025

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά δείτε εδώ..

Διαβάστε τις κριτικές ταινιών που έχουμε δημοσιεύσει

Θολός βυθός

01 Νάνος Βαλαωρίτης Maria Wilson