filmandtheater Δικαίωση 3368: η κριτική της ταινίας της Ισμήνης Σακελλαροπούλου.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ 3368

Νοέ 25, 2021 Κινηματογράφος 0

Ο ΠΥΡΗΝΑΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ

Δικαίωση 3368: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Είδαμε την ταινία «Δικαίωση 3368», της Ισμήνης Σακελλαροπούλου. Μία άλλη αναφορά στη σφαγή των Καλαβρύτων. Θα λέγαμε ως μία πρώτη άποψη. Αν τη δούμε όμως πιο προσεχτικά θα τη χαρακτηρίζαμε ως μία πιο διεισδυτική ματιά. Θα το εξηγήσουμε σε αυτή την κριτική.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ 3368: ΣΥΝΟΨΗ

Ο συναισθηματικός χαρακτήρας του δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ “Δικαίωση 3368”. Οι εναλλασσόμενες συγκινήσεις. Η προσμονή της λύτρωσης σε συνδυασμό με τις αφηγήσεις των ομιλητών έχει σκοπό να συμβάλλει στην αποκατάσταση του κοινού περί δικαίου αισθήματος. Ταυτόχρονα οι σκηνές εναλλάσσουν το καλαβρυτινό τοπίο με αναγωγές στο παρελθόν. Εκκλήσεις αμάχων, πληγωμένη αξιοπρέπεια, με ανάδειξη των ακέραιων χαρακτήρων ανθρώπων που έχουν αξίες. Με βασανιστική καρτερικότητα διεκδικούν τα αυτονόητα υψηλά νοήματα της ζωής.

Το θέμα των γερμανικών αποζημιώσεων είναι ένα πολύπλοκο, ιστορικό, δικαστικό, οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό, ηθικό ζήτημα. Απασχολεί τη χώρα, τους απογόνους των θυμάτων της γερμανικής κατοχής. Έχει διαχρονική επικαιρότητα. Ο ανθρώπινος παράγοντας και το πείσμα όλων όσων επιζητούν δικαιοσύνη και αποκατάσταση θα συνθέσουν μια δυναμική εξέλιξη. Πλοκή με δράση σε συνδυασμό και διαδραστικότητα με τους ομιλητές. Μετά από ενδελεχή ιστορική έρευνα, μέσα από την μυθοπλαστική αλλά και ρεαλιστική προβολή ενός ολόκληρου ψυχικού κόσμου που μάχεται. Δε συνθηκολογεί.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ 3368: Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Ένα ντοκιμαντέρ αποτυπώνει την πραγματικότητα. Λέει την αλήθεια. Αυτή είναι η επικρατούσα άποψη σε αυτούς που δεν έχουν ασχοληθεί επαρκώς με αυτό το κινηματογραφικό είδος. Αν δούμε όμως το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ πιο προσεχτικά θα έχουμε άλλη άποψη. Δεν αναπαριστά την πραγματικότητα. Εκτός από το φακό που τραβά μέρος του όλου, το μοντάζ την ανασυνθέτει. Άρα είναι ουτοπία να πούμε ότι έχουμε ένα ντοκουμέντο. Αφού συμβαίνει αυτό είναι πιο λογικό να βάλουμε τις δικές μας γραμμές στο αφηγηματικό ολόγραμμα που είναι η ταινία. Το δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ ακολουθεί αυτή τη λογική.

Η ταινία της Ισμήνης Σακελλαροπούλου υπηρετεί αυτό το μέρος της θεωρίας του κινηματογράφου. Βασίζεται στα γεγονότα της Σφαγής των Καλαβρύτων. Υπάρχουν οι μαρτυρίες από άτομα που είτε τα έζησαν είτε τα γνωρίζουν πολύ καλά. Δίπλα σε αυτές θα βρούμε την κατασκευασμένη αφήγηση. Αυτό το μέρος της «πραγματικότητας» που η σκηνοθέτης και σεναριογράφος έχει κατασκευάσει. Ορμώμενη από αυτά που έγιναν και από ιδεολογικά αφηγήματα. Έτσι όμως δεν κάνει τίποτε άλλο από το να δομείτε μία άλλη «πραγματικότητα». Μας δίνει μία πιο δυνατή άποψη του γεγονότος.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ 3368: ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΣΥΝΕΙΔΗΤΟ

Με άλλα λόγια, εδώ δεν έχουμε μόνο το γεγονός. Αλλά και το συναίσθημα που αυτό προκαλεί. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να μιλήσει πιο αποτελεσματικά για τη σφαγή. Είναι αυτό που λέμε συναισθηματική νοημοσύνη. Έχουμε σε αυτή την ταινία δύο μέρη: Την αφήγηση των γεγονότων και την αναπαράστασή τους. Το πρώτο μπορούμε να το παρομοιάσουμε με το συνειδητό. Το δεύτερο με το ιστορικό ασυνείδητο. Με αυτό που εγγράφεται στο ασυνείδητο του ανθρώπου. Έχει να κάνει με τα γεγονός και με τις ιδεολογικές θέσεις του καθενός. Το συνειδητό και το ασυνείδητο μας δίνουν μία ολοκληρωμένη εικόνα του ψυχικού κόσμου. Με την ίδια λογική, σε αυτή την ταινία έχουμε μία ολοκληρωμένη αφήγηση. Πιο δυνατή από μία «ξερή» παράθεση των γεγονότων.

Η δραματοποίηση ποιημάτων, η αναπαράσταση πράξεων των πρωταγωνιστών, τα δρώμενα, η αναπαράσταση δίκης, όλα αυτά υπηρετούν αυτή τη λογική. Το αποτέλεσμα είναι να παράγεται συναίσθημα στο θεατή. Οι δημιουργοί της ταινίας “Δικαίωση 3368” δεν ξέρουν με ποιο τρόπο. Ποιο είναι αυτό. Γνωρίζουν όμως ότι παράγεται μία προσωπική αφήγηση. Αυτή είναι διαφορετική, ανάλογα με τον ψυχισμό του ανθρώπου και με τους θεατές της ταινίας. Δε μιλούμε, λοιπόν, για μία αφήγηση, αλλά για ένα αφηγηματικό σύμπαν που θα πρέπει να προσέξουμε καλύτερα.

ΔΙΚΑΙΩΣΗ 3368: ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ

Η ταινία διαρκεί περισσότερο από δύο ώρες. Δεν κουράζει όμως. Αντίθετα κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή μέχρι το τέλος. Σε κάποια σημεία ο ρυθμός πέφτει. Όμως η μεστή αφήγηση κρατά και σε αυτά τα κομμάτια τον αφηγηματικό ρυθμό σε ικανοποιητικά επίπεδα. Αν υπήρχαν κάποιες αναπαραστάσεις που θα έδιναν μεγαλύτερο ρυθμό θα είχαμε καλύτερα αποτελέσματα. Η χρήση των συμβόλων είναι πολύ καλή. Για παράδειγμα το χειρόγραφο που το αφήνει κάποιος και το παίρνει ο ηθοποιός για να το απαγγείλει δραματουργικά. Ακόμη, η επιστολή του γυμνασιάρχη. Βλέπουμε αυτόν που τη γράφει, σε αναπαράσταση, και αυτό που τη διαβάζει. Τέτοια σημεία μας βάζουν στο σημείο του παραλήπτη του μηνύματος.

Αυτό που θέλει να πει ο αφηγητής το λέει κατ’ευθείαν σε εμάς. Εμείς, έτσι, είμαστε αυτοί που κινούμε μία άλλη διαδικασία: Την αναπαραγωγή μιας άλλης ιδεολογικής διεργασίας. Έχουμε την τριπλέτα του Γιάκομπσον: πομπός-μήνυμα-δέκτης. Η διαδικασία της δίκης είναι λίγο στημένη. Ίσως θα έπρεπε να παρέμβουν εικόνες από γεγονότα ή αναπαραστάσεις τους. Οι ηθοποιίες είναι αρκετά καλές. Η χρήση του drone δεν ενοχλεί, σαν αναπαραγωγή του εφέ. Το μοντάζ θα μπορούσε να κάνει πιο πολλές εναλλαγές για την αύξηση του ρυθμού. Η φωτογραφία είναι πολύ καλή, κινηματογραφική. Αποδίδει το φως με καλή αισθητική, αποκολλά το υποκείμενο της κινηματογράφησης από το φόντο του. Αποδίδοντας τις τρεις διαστάσεις του χώρου. Σε γενικές γραμμές έχουμε μία καλή ταινία. Ελπίζουμε να λειτουργήσει στα φεστιβάλ και στο κοινό. Να διαμορφώσει μία ιδεολογική θέση. Να εγείρει συζητήσεις επί του θέματος.