ΤΑ ΑΝΘΗ ΤΟΥ ΚΑΠΝΟΥ

Δεκ 22, 2024 Κινηματογράφος 0

ΤΑΙΝΙΕΣ

Η ΤΑΙΝΙΑ ΒΙΝΤΕΟ ΑΡΤ

Τα άνθη του καπνού: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Με αφορμή την εικαστική έκθεση για τα καπνά, με τον ίδιο τίτλο, «Τα άνθη του καπνού», της Μαρίνας Προβατίδου, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα οπτικοακουστικό προϊόν που, ως μια άλλη εγκατάσταση, θα εντασσόταν στον εκθεσιακό χώρο. Το θέμα της θα ήταν τα καπνά και η δομή της θα έπρεπε να ήταν ανάλογη με αυτή της έκθεσης και της έκδοσης που την συνόδευε.

Τα άνθη του καπνού: Η αρχετυπική μορφή

Αυτό που θα ένωνε το ίδιο το φυτό, την καλλιέργεια του καπνού, την σπορά, την επεξεργασία, ακολούθως την εμπορευματοποίησή του, για να φτάσουμε στο εμπόρευμα, θα έπρεπε να ήταν μια αρχετυπική μορφή. Αυτή η οντότητα που σηματοδοτεί την γη και την καλλιέργειά της είναι η Δήμητρα. Η γυναικεία θεά που ήταν τόσο δυνατή όσο και ο αρχηγός των θεών, ήταν κοντά στους ανθρώπους και, με τον δικό της τρόπο, φρόντιζε για αυτούς. Ίσως ο απώτερός σκοπός της ήταν η τροφή των θεών, οι θυσίες που έκαναν οι άνθρωποι σε αυτούς. Άρα οι καλλιέργειες θα έπρεπε να ήταν ακμαίες.

Ο καπνός φέρνει σε αυτό που βοηθάει την επικοινωνία του μύστη με τους θεούς, όπως, για παράδειγμα, στο μαντείο των Δελφών. Άρα ο καπνός είναι ένα από τα προϊόντα-φετίχ που βοηθά στην έμπνευση, στην εξωτερίκευση των στοιχείων που βρίσκονται στο ασυνείδητο του ανθρώπου για να δημιουργήσουν παραστάσεις-αφηγήσεις στο συνειδητό και, τελικά, αυτό που λέμε πραγματικότητα που είναι υποκειμενική για το κάθε άνθρωπο. Η Δήμητρα, λοιπόν, θα ήταν η ραχοκοκαλιά της αφήγησης στην ταινία. Από το πράσινο φόρεμα, η γη, βγαίνει μετά από το κουκούλι της και ντύνεται μια γήινη φορεσιά για να πάρει την γήινη μορφή της, έτσι όπως την θέλει η ελληνική μυθολογία.

Τα άνθη του καπνού: Ο μίτος της αφήγησης

Η Δήμητρα παρακολουθεί τις διεργασίες και βοηθά με νοητό τρόπο. Εμείς μπορούμε να δούμε αυτά που γίνονται και να ταυτιστούμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να γίνει ένα νοητό, προσωπικό ταξίδι, στον κόσμο της αφήγησης. Ο θεατής, στην ταινία «Τα άνθη του καπνού», ακολουθώντας τον μίτο της αφήγησης μπορεί να βρει το δικό του αφηγηματικό θησαυρό και να φτιάξει το οικοδόμημα που θα είναι η αφήγησή του, όσον αφορά στον καπνό, στις εργασίες που σχετίζονται με αυτό, στη χρήση του, σε αυτά τα αφηγηματικά στοιχεία που εξαρτιόνται από τον καπνό.

Ένα τελετουργικό μας καλεί να μπούμε μέσα στο θέμα. Η τελετή είναι το όχημα που μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να δομήσει τον δικό του κόσμο και να γίνει από παθητικός λήπτης δεδομένων σε δρων πρόσωπο. Η Περφόρμανς λειτουργεί με τον γκροτοφσκικό τρόπο για να παραστήσει, αντί να αναπαραστήσει μια αφήγηση.

Τα άνθη του καπνού: Ένα αφηγηματικό σύμπαν

Με αυτό τον τρόπο, αυτό το οπτικοακουστικό προϊόν είναι μια παράσταση που βοηθά στη δημιουργία ενός αφηγηματικού σύμπαντος που σχετίζεται με τον καπνό και τις διαδικασίες που τον περιβάλλουν, κοινωνικές, εργατικές, αγροτικές, αφηγηματικές και βιωματικές.

Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος πρόσληψης της ταινίας «Τα άνθη του καπνού», απελευθερωμένος από ιδεοληψίες, μοναδικός για τον καθένα, που προτείνει ένα μοτίβο αφήγησης, αφήνοντας διέξοδο για να αμφισβητηθεί ακόμα και αυτή η πρόταση για να παραχθεί τελικά αυτό που ο καθένας επιθυμεί να δημιουργήσει: τα δικά του άνθη του καπνού του.

Ο καπνός πλέον γίνεται ένα σημαίνον που αναζητά ένα στοιχείο, να συνδεθεί μαζί του για να γίνει σημαινόμενο και αν εννοιοδοτήσει. Ο καπνός μπορεί να είναι το σημαίνον φυτό, άρα να πάρει μια άλλη αφηγηματική διάσταση, να παραστατήσει το φυτό με το οποίο ο θεατής έχει συνδεθεί με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο.

Τα άνθη του καπνού: Η παράσταση

Επίτηδες χρησιμοποιώ τον όρο «παραστατώ» γιατί εδώ αλλάζουν οι συντακτικές δομές και έχουμε έναν διαφορετικό λόγο μέσα στην γλώσσα του κινηματογράφου. Οι αλλαγές αυτές δεν είναι τόσο μεγάλες που θα μπορούσαν να αλλάξουν το συντακτικό και η γραμματική, άρα θα είχαμε μια νέα γλώσσα, όπως συμβαίνει μερικές φορές στην Περφόρμανς ή Ενιαίο Παραστατικό Χώρο.

Παραστατεί και, με αυτό τον τρόπο, φτιάχνει έναν λόγο που έχει την πολυσημία που θα θέλαμε για να ανοίξει το πεδίο της αφήγησης και να επικοινωνήσει με άλλους αφηγηματικούς χώρους, δομώντας το μετακείμενο. Ο θεατής, με αυτή την έννοια, γίνεται αναγνώστης του κειμένου και, στην συνέχεια, δημιουργός του δικού του κειμένου. Η Δήμητρα πλέον δεν θα είναι η ίδια, ίσως κρατά τα χαρακτηριστικά της γήινης θεότητας ίσως όχι. Η αρχετυπική αυτή αλλαγή εκτρέπει αρκετά την αφήγηση έτσι ώστε αυτή να είναι κάτι το προσωπικό για τον θεατή-αναγνώστη-δημιουργό του κειμένου.

Τα άνθη του καπνού δεν είναι οπωσδήποτε τα άνθη του κακού, αλλά τα άνθη του δαίμονα μας που μας τυραννά και εμείς τον παιδεύουμε σε αυτή την αιώνια πάλη μεταξύ καλού και κακού, όπου αυτές οι έννοιες συνεχώς αλλάζουν.

Με αυτό τον τρόπο ας δούμε αυτή την ταινία βίντεο αρτ, χωρίς προκαταλήψεις και προαπαιτούμενα.

Διαβάστε για την εικαστική έκθεση

Διαβάστε για τα νέα του κινηματογράφου

Η νύχτα

Αλοζανφάν

In situ

Κινηματογραφικές προβολές