ΚΙΝΗΜΑΤΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ SOLARIS ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟ CORPUS ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΤΗ

Μάι 01, 2019 Κινηματογράφος 0

ΤΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟ CORPUS

ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

«Το συμβόλαιο του σχεδιαστή»

Η Κινηματογραφική Λέσχη Solaris συνεχίζει τις προβολές της το Μάιο του 2019 στον Πολυχώρο Άρδην, Δαναϊδών 7, στον 1^ο όροφο, στις αρχές της Εγνατίας, πίσω από το άγαλμα του βασ. Κωνσταντίνου, δίπλα από την οδό Κωστή Μοσκώφ. Η τέταρτη προβολή θα γίνει την Πέμπτη 9 Μαΐου 2019, στις 9.00 μμ. Θα συνεχίσουμε και θα τελειώσουμε αυτό το νέο κύκλο με τον οποίο ερευνήσαμε το αρχικό σημείο της αφήγησης, ως γενική εικόνα, το σύμβολο, έτσι ώστε να καταλάβουμε σε όλο το εύρος της, στον επόμενο κύκλο, την αφήγηση, την παραγωγή και την αναπαραγωγή του λόγου. Η ταινία που θα προβληθεί είναι «Το συμβόλαιο του σχεδιαστή», του Πήτερ Γκρηναγουέι. Μετά την προβολή της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση επικεντρωμένη στα θέματα που θέτει η ταινία και αφορούν στο συμβολισμό, μέσα από την ψυχαναλυτική ματιά. Η είσοδος είναι ελεύθερη. Εισηγητής και συντονιστής της συζήτησης θα είναι ο Γιάννης Φραγκούλης, θεωρητικός των παραστατικών τεχνών, σκηνοθέτης-ψυχαναλυτής.

Η ψυχαναλυτική διαδικασία είναι η πλέον βασική για την παραγωγή της κινηματογραφικής αφήγησης. Η ανάλυση των χαρακτήρων είναι αυτό το εργαλείο που θα μας βοηθήσει να διαμορφώσουμε την αφήγηση στον κινηματογράφο, είναι αυτή που διαμορφώνει τις συνδέσεις μεταξύ των σημείων της αφήγησης, των διάφορων χαρακτήρων που απαρτίζουν τον αφηγηματικό κόσμο. Το πιο βασικό σημείο σε αυτή τη διαδικασία, στο πρώτο στάδιο, είναι το σύμβολο, αυτό που συνδέεται με τα διάφορα αφηγηματικά στοιχεία, αυτά που θα δομήσουν αυτή την αφήγηση που θα είναι ο πυρήνας της ταινίας, την οποία θέλουμε να φτιάξουμε. Θα μείνουμε, σε αυτό το στάδιο, αποκλειστικά και μόνο στο σύμβολο για να το μελετήσουμε.

Σε αυτό θα μας βοηθήσει και η ψυχαναλυτική διαδικασία, έτσι όπως προσδιορίζει την έννοια του συμβόλου, μέσα στην αφηγηματική διαδικασία, όπως αυτή ορίζεται μέσα από την συνδιαλλαγή της ταυτότητας με το Άλλο και από τη διαδρομή από το ασυνείδητο στο συνειδητό. Έννοιες που θα αναλυθούν τόσο που θα μπορούμε πλέον να καταλάβουμε που είμαστε εμείς οι ίδιοι μέσα σε αυτή τη διαδικασία, βλέποντάς την ως τέτοια και όχι σα μία απλή διαδικαστική προσέγγιση. Δηλαδή θα τη δούμε σα μία βιωματική διαδικασία και όχι σα μία αυτόματη λειτουργία που πρέπει να γίνει έτσι, γιατί αυτή η λογική απλά δεν υπάρχει.

Μία Αγγλίδα ευγενής προσλαμβάνει έναν αλαζόνα, φιλόδοξο νεαρό καλλιτέχνη για να σχεδιάσει μία σειρά πορτρέτων του νεκρού συζύγου της, με αντάλλαγμα το σεξ. Αλλά ποιος εκμεταλλεύεται ποιόν; Με επιδέξιους ελιγμούς και έναν κομψό εκβιασμό, που μετατρέπει την ίδια του την καιροσκοπία σε απλή αφέλεια, ο καλλιτέχνης θα βρεθεί σύντομα βαθιά χωμένος σε οικογενειακές ίντριγκες που θα τον καταστήσουν ύποπτο, όχι μόνο για μοιχεία αλλά και για πολύ σοβαρότερες κατηγορίες.

«Παρ’ όλο που ακούγεται απλό, με ό,τι κι αν κάνω βασικά προσπαθώ να γιορτάσω τον υλικό κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε. Ακόμη κι όταν κάνω μια ταινία η οποία είναι προφανές ότι περιέχει στοιχεία ανηθικότητας όπως «Ο μάγειρας, ο κλέφτης, η γυναίκα του και ο εραστής της» , η ταινία αυτή είναι γεμάτη πράγματα, αντικείμενα, συμπεριφορές, γεγονότα, διαλόγους, μουσικές… άλλως ειπείν είναι γεμάτη ζωή. Σφύζει, πάλλεται, δονείται από τους ρυθμούς ενός πανηγυριού που στήνεται για να γιορτάσουν οι συμμετέχοντες τη ζωή και την ύλη. Η ηθική πρόθεση της ταινίας είναι να μπορέσει, κρατώντας μια απόσταση, να πει: «Ιδού πώς έχουν τα πράγματα, κάπως έτσι λειτουργεί το κακό, μ’ αυτόν τον τρόπο εκδηλώνεται…». Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο επίπεδο. Αν δηλαδή το πρωταρχικό ενδιαφέρον της ταινίας είναι να γιορτάσει τη ζωή και τον υλικό κόσμο, το δεύτερο, αλλά εξίσου σημαντικό, είναι να εξετάσω μέσα από αυτήν τα συστήματα και τις συμβάσεις που κυριαρχούν στη ζωή μας. Πώς για παράδειγμα επινοούμε πολιτικά και θρησκευτικά συστήματα, με ποιον τρόπο καταρτίζουμε πνευματικά προγράμματα έτσι ώστε να μπορέσουμε να αγκαλιάσουμε, να κατανοήσουμε και να διατηρήσουμε το χάος το οποίο μας περιβάλλει. Όλα αυτά όμως προσπαθώ να τα προσεγγίσω με μία κριτική ματιά. Παρ’όλο που ασπάζομαι τη θεωρία του Δαρβίνου, έχω πει σε μία από τις πρώτες ταινίες μου ότι «Ποιος ξέρει… ίσως σε χίλια χρόνια να αντιμετωπίζουμε τον Δαρβίνο με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουμε σήμερα τον Αδάμ και την Εύα…». Τελικώς είμαι ένας κολυμβητής στη θάλασσα των αβεβαιοτήτων», θα πει ο σκηνοθέτης σε μία συνέντευξή του.

Η ταινία αυτή είναι παραγωγή του 1982, είναι η 29^η ταινία αυτού του πολύ σημαντικού δημιουργού που ξεκίνησε τη σκηνοθετική του καριέρα το 1962, με ταινίες μικρού μήκους, το 1985 έκανε την πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους, «Ζοο». Από αυτή την ταινία και έπειτα ξεφεύγει από τα στενά όρια του κινηματογράφου, παραβιάζει το παραπέτασμα και προβάλει την κινηματογραφική ματιά στον καλλιτεχνικό χώρο που θέλει να βλέπει την τέχνη σαν ένα ενιαίο χώρο στον οποίο προσομοιάζεται η ζωή του ανθρώπου, μία πρακτική-θεώρηση που είχε ξεκινήσει στα μέσα της δεκαετίας του 1950, εξελίχθηκε από το Γιέρζι Γκροτόφσκι σε ένα κίνημα τέχνης, την Perfomance, τον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο που ερευνούν στην Ελλάδα η Almakalma και ο εισηγητής αυτής της εκδήλωσης, σε πρακτικό και θεωρητικό επίπεδο συγχρόνως. Η συζήτηση θα επικεντρωθεί, όπως είναι φυσικό, στον Ενιαίο Παραστατικό Χώρο, με τη βοήθεια των ψυχαναλυτικών θεωριών.

Μετά την προβολή της ταινίας θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό, την οποία θα συντονίσει ο Γιάννης Φραγκούλης, κριτικός κινηματογράφου, θεωρητικός των παραστατικών τεχνών, ψυχαναλυτής.