ΣΩΤΗΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Αυγ 16, 2016 Κινηματογράφος 0

ΕΝΑ ΔΡΟΣΕΡΟ ΑΕΡΑΚΙ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

«Έφυγε» σε ηλικία 91 ετών ο Σωτήρης Δημητρίου, πολιτικός μηχανικός και ανθρωπολόγος, σύντροφος της σκηνοθέτιδας Αλίντας Δημητρίου, συγγραφέας πολλών δοκιμιακών βιβλίων και άρθρων σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου, άνθρωπος με ευαισθησίες και με σκέψη που διαπερνά το στενό χώρο του αριστερού ή, για να το πούμε καλύτερα, που δείχνει τέτοιες αξίες που επαναπροσδιορίζει την έννοια «αριστερός».

Ο Σωτήρης Δημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925. Υπήρξε αντιστασιακός, ενώ τον Ιούλιο του 1944 φυλακίστηκε και μετά την απελευθέρωση εξορίστηκε στη Μακρόνησο. Παράλληλα με την εργασία του ως πολιτικός μηχανικός, ασχολήθηκε με τη μελέτη της ανθρωπολογίας και έκανε εγγραφή στη Φιλοσοφική σχολή, απ’την οποία δεν αποφοίτησε, προτιμώντας να συμπληρώσει μόνος τις μελέτες του. Στα 1964 εξέδωσε το πρώτο βιβλίο του «Προϊστορικοί πολιτισμοί και εξέλιξη».

Ασχολήθηκε και με την έβδομη τέχνη, μεταξύ άλλων, ως μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Kριτικών Κινηματογράφου και κριτικών επιτροπών σε φεστιβάλ κινηματογράφου. Δημοσίευσε τις ποιητικές συλλογές «Γράμματα της ανακωχής» (1965), εκδ. Φυτράκης και «Ψηλαφήσεις» (1985), εκδ. Δωδώνη, καθώς και τα βιβλία «Κινηματογράφος, Σημειολογία, Κρίση της αισθητικής» (1973), εκδ. ‘Αλμα, «Εισαγωγή στο «Δώρο» του Mauss» (1979), εκδ. Καστανιώτη, το πεντάτομο «Λεξικό Όρων: I. Σημειολογικής και δομικής ανάλυσης της τέχνης» (1978), «II. Επικοινωνίας και σημειωτικής ανάλυσης» (1978), «III. Γλωσσολογίας Α΄ και Β΄» (1983), «IV. Σημαντικής» (1986), «V. Κυβερνητικής, δομισμού και θεωρίας των συστημάτων» (1987), εκδ. Καστανιώτη, καθώς και την πεντάτομη σειρά «Η εξέλιξη του ανθρώπου: I. Ανθρωπογένεση» (1990), «II. Τα πρώτα βήματα» (1993), «III. Παλαιολιθική εποχή» (1993), «IV. Αρχές της κοινωνικής οργάνωσης» (1996), «V. Γλώσσα-Σώμα» (2001), εκδ. Καστανιώτη κ.ά.

Πέρα όμως από αυτό το «στεγνό» βιογραφικό αυτού του μεγάλου στοχαστή, θα μπορούσαμε να πούμε πολλά. Σημεία που σκιαγραφούν το χαρακτήρα του και που ο καθένας τα προσλαμβάνει με διαφορετικό τρόπο. Ο Σωτήρης Δημητρίου ήταν ο πνευματικός πατέρας του γράφοντος. Θυμάμαι ότι είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο στο περιοδικό «Ουτοπία», με θέμα την αλήθεια που υπάρχει στη φωτογραφία, πως, δηλαδή, αυτή απεικονίζει την «πραγματικότητα». Έμαθα μετά από πολύ καιρό, όταν συναντηθήκαμε στο σπίτι του, με αυτόν και την Αλίντα, ότι το άρθρο μου του άρεσε. Μούδιασα. Αν ήξερα ότι και ο Σωτήρης είχε δημοσιεύσει κάτι ανάλογο εγώ δε θα τολμούσα ή θα το σκεφτόμουν πολύ καλά να δώσω κάτι για δημοσίευση σ’αυτό το περιοδικό. Ο λόγος είναι ότι ο συναγωνισμός με το Δάσκαλο περνά απ’το δρόμο της υπέρβασης του εαυτού σου, τότε δεν ήμουν σ’αυτή τη διαδρομή.

Η φιλία μας, τόσο μ’αυτόν όσο και με την Αλίντα, τη σύντροφό του (λέμε «σύντροφο» επειδή, αν και ήταν παντρεμένοι αρκετά χρόνια, η σχέση συντροφικότητας ήταν αυτή που υπερτερούσε και υπερίσχυε του κλασικού γάμου) μόνο ευχάριστες αναμνήσεις μου έχουν φέρει. Οι πλούσιες γνώσεις, το χιούμορ, η αληθινή φιλία, η διάθεση για ειλικρίνεια, όλα αυτά σπάνια συσσωρεύονται σ’έναν άνθρωπο. Στο Σωτήρη υπήρχαν σε πλεονασμό. Μόνο που αυτός ο πλεονασμός δεν ενοχλούσε, αντίθετα ήταν ευεργετικός για εμάς, τους νεότερους.

Θυμάμαι κάθε φορά που ανέβαινε να μιλήσει για κάποιο θέμα, εύκολο να αναλυθεί και από εμένα. Ωστόσο, ο Σωτήρης έτρεμε ελαφρά, το χέρι του, προφανώς από τρακ: «Αυτό, Γιάννη, με τρομάζει», μου έλεγε η Αλίντα, «φοβάμαι μη μου πάθει κάτι». Και εμένα με τρόμαζε, όχι μήπως πάθει κάτι, γιατί δεν υπήρχε περίπτωση, αλλά η απάντηση στο ερώτημα: «Γιατί έχεις τρακ σ’αυτό το θέμα;». Η απάντησή του μπορεί να με πήγαινε πιο πίσω για να με ωθήσει προς τα εμπρός. Ήταν ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, ενώπιον του χρέους, το χρέος ήταν να ξεπεράσω αυτά που έκανα, τον εαυτό εκείνης της στιγμής μου.

Πολλές οι στιγμές που σαγηνεύτηκα απ’το χαρακτήρα. Όλες τις φορές κατάλαβα τον έρωτα της Αλίντας για το Σωτήρη και το αντίστροφο. Τότε «ζήλευα», δεν τον είχα, τώρα που το ζω, το βιώνω. Καταλαβαίνω όλο και περισσότερο το Σωτήρη και την Αλίντα. Δεν μπορώ να τους ξεχωρίσω ούτε οι ίδιοι έβρισκαν ένα δίπολο στη σχέση τους, αλλά ένα και μοναδικό σημείο: την απόλαυση του να βιώνεις τη στιγμή και να βλέπεις την επόμενη.

Κρίμα που δεν είχε γίνει ποτέ αφιέρωμα στο Σωτήρη, όπως και σε άλλους διανοητές του κινηματογράφου, στο Νίκο, τον Αντρέα και άλλους που «έφυγαν» και άφησαν πίσω τους μία άβυσσο. Μήπως είναι αυτό ένα χρέος της Π.Ε.Κ.Κ.;

Για εμάς όμως τους φίλους του δεν υπάρχει λόγος να λυπόμαστε, αλλά να σκεφτόμαστε ότι θα πάρουμε τη σκυτάλη, για να μην τον προδώσουμε. Καλό ταξίδι, αγαπημένε μου.

Γιάννης Φραγκούλης