ΟΘΕΛΛΟΣ ΘΕΑΤΡΟ ΑΜΑΛΙΑ

Οκτ 05, 2019 Θέατρο 0

μία μοντέρνα ματιά

του Γιάννη Φραγκούλη

«Την κράτησε από το χέρι. Αυτή άνοιξε το στόμα της ή της το άνοιξε αυτός. Ή αυτή. Της μίλησε στο ανοιχτό της στόμα. Της είπε, τώρα δα, να τώρα, τώρα οι νύχτες οι χορευταρούδες μου κλείνουνε το μάτι. Οι νύχτες με αντικρύσανε και βγάλαν άστρα κι άλλα. Οι νύχτες έχουν χάσει με μένα το μυαλό τους, είπε κι αυτή ή αυτός. Ή αυτή. Ήρθε και μπλέχτηκε η σελήνη στα μαλλιά μου, είπε αυτή, τώρα σίγουρα αυτή. Μη μ’αφήσεις ποτέ. Μετά από αυτό σιωπή μεγάλη. Τόση που ο φόβος μη μείνουν για πάντα μέσα της του μούδιασε τα μάτια…». Αυτή είναι η εισαγωγή για αυτή την παράσταση, σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη και σε μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη. Το ποιητικό σχόλιο έχει τη συνέχειά του στην παράσταση, είναι μία ποιητική απόδοση του κειμένου του Shakespeare.

Στο θέατρο Αμαλία, στη Θεσσαλονίκη, η ομάδα Kursk έκανε πρεμιέρα, την Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2019, σε αυτό το έργο, στη Θεσσαλονίκη. Στην Αθήνα η πρεμιέρα είχε γίνει ένα χρόνο νωρίτερα. Η μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη έχει γίνει πριν κάποιες δεκαετίες, για το Θέατρο του Νότου, του Χουβαρδά, και ήταν η πρώτη επαφή του ποιητή με το θέατρο, ως μεταφραστής. Η σκηνοθεσία του Χάρη Φραγκούλη έχει αρκετά νεωτερικά στοιχεία, τα οποία έχουν εμφανιστεί και σε άλλες παραστάσεις, στη Ελλάδα και στο εξωτερικό, δίνουν όμως, εδώ, μία άλλη διάσταση της ποιητικότητας του Βρετανού θεατρικού συγγραφέα, ανοίγουν αυτό το κείμενο στο σήμερα και προτείνουν στο θεατή του μία άλλη ανάγνωση της ιστορίας.

Ο μετανάστης, ο Άλλος, ο ξένος, όπως παρουσιάζεται σήμερα και όπως σε όλη την Ιστορία υπήρχε σαν οντότητα, δεν έχει αλλάξει. Θα παραμείνει ένα ξένο στοιχείο στο corpus της κοινωνίας, στην οποία ζει και λειτουργεί, ενδεχομένως, με επιτυχία. Θα είναι ο μαγνήτης του μίσους, της ζήλιας, του φθόνου που μπορεί να φέρει το θάνατό του. Ο Οθέλλος είναι πετυχημένος στρατηγός που καταφέρνει να νικήσει κατά κράτος το στόλο των Τούρκων. Με αυτό τον τρόπο είναι η δεύτερη φορά που η Ανατολή δεν καταφέρνει να νικήσει και να κατακτήσει τη Δύση. Η πρώτη φορά, στην Ιστορία, ήταν στη μάχη των Θερμοπυλών και στη ναυμαχία του Μαραθώνα. Στην περίπτωση του Οθέλλου αυτός που φέρνει τη νίκη είναι ένας ξένος, ένας άνθρωπος που έρχεται από την Ανατολή, την έχει απαρνηθεί και έχει ενταχθεί πλήρως στη Δύση. Έχει αγαπήσει και παντρευτεί μία όμορφη γυναίκα που τον αγαπά παράφορα.

Αυτή η παράσταση ξεκινά από τη διαμαρτυρία του πατέρα αυτής της γυναίκας, της οποίας στόχος είναι οι αρχές. Καταγγέλλει ότι έχουν γίνει μάγια στην κόρη του για να μείνει με αυτό τον άνθρωπο που είναι μαύρος. Όταν όμως μαθαίνει ότι αυτός είναι ένα αξιοσέβαστο πρόσωπο στην κοινωνία, τότε αλλάζει γνώμη, δε δέχεται όμως την κόρη του πίσω, επειδή καταλαβαίνει ότι πλέον αυτή είναι ξένη ως προς αυτόν, ανήκει αλλού. Το μέρος που αυτή ανήκει λέγεται έρωτας. Σε αυτόν τον έρωτα η αγάπη και το μίσος πάνε μαζί, είναι σα σιαμαίες αδελφές. Δύσκολα μπορεί κάποιος να τα ξεχωρίσει. Ούτε και αυτοί οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές τους, ο Οθέλλος και η Δυσδαιμόνα. Ζουν στη Βενετία. Ο Οθέλλος απολογείται για την απαγωγή και τον κρυφό γάμο που έκανε, επικαλείται την αγάπη που τρέφει για αυτή τη γυναίκα. Γίνεται πιστευτός. Ο πατέρας είναι πλέον μία φιγούρα, ένα αερικό.

Τίθεται, από την αρχή το θέμα: ο κρυφός γάμος, η σπουδαιότητα αυτού του μαύρου αξιωματικού του στρατού της Βενετίας, το μίσος που κάποιο τρέφουν ως προς αυτόν. Ο Χάρης Φραγκούλης βάζει τους ηθοποιούς να συνυπάρχουν με τους θεατές. Εμφανίζονται προοδευτικά και, με το σώμα και τη φωνή τους, ξεδιπλώνεται το έργο, έτσι ώστε εμείς, σα θεατές, να ενταχθούμε σε αυτό. Βάζουμε στη θέση του Οθέλλου, της Δυσδαιμόνας, του Κάσιου και του Ίαγου τον εαυτό μας, είμαστε πλέον μέρος της παράστασης και όταν επιτευχθεί αυτό ο ρυθμός μειώνεται, φαινομενικά η παράσταση είναι άρρυθμη, αναζητεί όμως και βρίσκει τον εσωτερικό ρυθμό στην ψυχή του θεατή και τον καλεί να ζήσει μαζί με τους ηθοποιούς την έξαρση της έντασης, έτσι όπως αυτή παρουσιάζεται, στη δραματουργία, προς το τέλος του θεατρικού έργου.

Ο Φραγκούλης δε θέλει να εντυπωσιάσει και να ξαφνιάσει το θεατή. Και καλά κάνει. Θέλει να βάλει τις ρίζες της δραματουργικής δομής εκεί όπου θα συναντηθούν αυτές οι δομές με την απόδοση της Ιστορίας, όπως υπάρχει στο Εγώ του κάθε θεατή. Παράγει όχι ένα έργο αλλά άπειρα. Όσες είναι οι ψυχολογικές καταστάσεις των θεατών, όσες είναι οι προεκτάσεις που αυτοί θα δώσουν. Το καταφέρνει με επιτυχία. Στο τέλος η παράσταση αυξάνει το ρυθμό της, απογειώνεται και, μαζί με αυτή, φτάνει το συναίσθημα, που δομικά έχει δημιουργηθεί στους θεατές, σε μία έξαρση που είναι πηγαία, αυθόρμητη. Σε αυτό το σημείο βρίσκουμε τη συγκίνηση ή αυτή βρίσκει εμάς, με ένα μαγικό τρόπο, μεταξύ ασυνείδητου και συνειδητού, με απόλυτα παραγωγικό τρόπο. Αυτό γίνεται ασυναίσθητα.

Ο θεατής ζει αυτή τη στιγμή στο τέλος, λίγο πριν το χειροκρότημα. Την κρατά και την παίρνει μαζί του, μετά το τέλος της παράστασης, για να δημιουργήσει τη δική του παράσταση, τη δική του απόδοση της δραματουργίας. Το θεατρικό έργο ζει, μετά το τέλος της παράστασης, και μετουσιώνεται συνέχεια. Στιγματίζει και απελευθερώνει. Μολύνει και καθαίρει. Μας δίνει δυστυχία που, στο τέλος, μετουσιώνεται σε ανείπωτη ευτυχία. Αυτή είναι η επιτυχία αυτής της παράστασης που ο Χάρης Φραγκούλης και η ομάδα Kursk ανέβασαν πρώτα στην Αθήνα και μετά στη Θεσσαλονίκη. Εξαιρετικές οι ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς, καταπληκτικό το εύρημα των λεμονιών που δαγκώνουν και φτύνουν (δέχονται και απωθούν), πετούν στον άλλον για να μεταφέρουν την ένταση, το μίσος, τη δύναμη της αγάπης, το λεμόνι εδώ είναι σύμβολο και μετασχηματιστική δομή συγχρόνως, η οποία μεταβιβάζεται, σε κάποιες στιγμές στους ίδιους τους θεατές, με φυσικό τρόπο, δίνοντάς τους το συναίσθημα σαν προσφορά.

ΟΘΕΛΛΟΣ

Συγγραφέας: William Shakespeare

Μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης

Σκηνοθεσία: Χάρης Φραγκούλης

Σκηνικά-κοστούμια: Μαρία Πανουργιά

Μουσική: Κορνήλιος Σελαμσής

Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος

Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου

Βοηθός σκηνοθέτης: Ασπασία-Μαρία Αλεξίου

Β΄ βοηθός σκηνοθέτης: Κορίνα-Άννα Γκουγκουλή

Βοηθός σκηνογράφος: Φωτεινή Ιατρού

Βοηθός φωτιστής: Τζάνος Μάζης

Κομμώσεις: Talkin’ Heads

Οργάνωση παραγωγής: Ερωτόκριτος Κοτσιλίνης

Παίζουν: Ασπασία-Μαρία Αλεξίου, Σοφία Κόκκαλη, Ανδρέας Κοντόπουλος, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Κατερίνα Λούβαρη-Φασόη, Άγγελος Παπαδημητρίου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Κορνήλιος Σελαμσής, Μιχάλης Τιτόπουλος

Θέατρο: Αμαλία, Θεσσαλονίκη

Διάρκεια παράστασης: 3-6 και 9-13 Οκτωβρίου 2019

Ώρα παράστασης: 9.00 μμ

Τιμές εισιτηρίων: 15 ευρώ γενική είσοδος, 13 ευρώ μειωμένο (φοιτητικό, ανέργων).