ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΚΟΓΙΑΝΝΗΣ

Αυγ 19, 2017 Κινηματογράφος 0

ΤΡΩΑΔΕΣ

της Γεωργίας Ξανθοπούλου

Ο Μιχάλης Κακογιάννης ήταν κυπριακής καταγωγής ηθοποιός και σκηνοθέτης της αγγλικής σκηνής από το 1941 έως το 1951 ενώ διετέλεσε διευθυντής της «Κυπριακής Ώρας», στο ΒΒC, παράλληλα με την πορεία του ως ηθοποιός στο αγγλικό θέατρο. Γεννήθηκε στις 11/6/1921 στη Λεμεσό της Κύπρου. Σπούδασε νομική, δραματικές τέχνες και σκηνοθεσία στο Λονδίνο. Από το 1951 που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, αφοσιώθηκε στην σκηνοθεσία θεατρικών παραστάσεων και από το 1952, αφιερώθηκε στον ελληνικό κινηματογράφο  κατακτώντας πολλές διακρίσεις στον τομέα της σκηνοθεσίας.

Η τριλογία του: «Ηλέκτρα», «Τρωάδες» και «Ιφιγένεια», και ο «Αλέξης Ζορμπάς» είναι μερικές από τις ταινίες του που διακρίθηκαν στα εγκυρότερα φεστιβάλ παγκοσμίως. Συνεργάστηκε με αξιόλογους, Έλληνες ηθοποιούς αλλά και με  καταξιωμένους ηθοποιούς της Αμερικής και της Ευρώπης. Απεβίωσε στις 25/7/2011 μετά από δέκα μέρες νοσηλείας .

ΤΡΩΑΔΕΣ

Βασισμένη στην ομώνυμη αρχαιοελληνική τραγωδία του Ευριπίδη, «Τρωάδες» , η ταινία του σπουδαίου Ελληνοκύπριου Μιχάλη Κακογιάννη, αποτελεί έναν ύμνο στη γυναικεία ανθεκτικότητα που ξετυλίγεται μπροστά στον ψυχοσωματικό πόνο και στα μύρια δεινά που επακολουθούν σε καιρό πολέμου. Το αρχαιοελληνικό θέατρο, παντρεύεται την κινηματογραφική γλώσσα και το αρχαίο κείμενο της τραγωδίας του Ευρυπίδη προσαρμόζεται στις ανάγκες της έβδομης τέχνης χωρίς να αλλοιώνεται στο ελάχιστο η αυθεντικότητά του. Το κινηματογραφικό cast ,  αποτελείται από ένα σύνολο γνωστών και εξαιρετικών ηθοποιών γυναικών -Κάθριν Χέπμπορν στο ρόλο της Εκάβης, Βανέσα Ρεντγκρέϊβ στην Ανδρομάχη , η Ζενεβιέβ Μπιζόλντ στην Κασσάνδρα και ασφαλώς η αξεπέραστη Ειρήνη Παπά ως Ωραία Ελένη-, χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις σκηνοθετικές οδηγίες την θεατρική υπερβολή με το ρεαλισμό που απαιτεί η σωστή ερμηνευτική απόδοση από την κινηματογραφική τέχνη ως προέκταση του θεάτρου .

Τα γυρίσματα πραγματοποιούνται αποκλειστικά σε εξωτερικούς χώρους μεταφέροντας στο θεατή όλη την ατμόσφαιρα της εποχής που καταγράφει ο φακός ενώ εμφανή είναι η παρουσία του ιταλικού νεορεαλισμού σε κάθε σεκάνς του έργου. Το άγονο, κακοτράχαλο και γυμνό από βλάστηση τοπίο που συνθέτει το σκηνογραφικό background συμβολίζει τα βάσανα και τις κακουχίες που σύντομα θα αντιμετωπίσουν οι Τρωαδίτισσες, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να αποδεχτούν τη σκληρή πραγματικότητα του ξεριζωμού και της δουλείας  ακολουθώντας ως ζωντανά λάφυρα πολέμου τους κατακτητές Αχαιούς που επιστρέφουν νικητές στην Ελλάδα.

Τα πένθιμα, σκουρόχρωμα ρούχα μαζί με την καθηλωτική μουσική υπόκρουση, την οποία υπογράφει ο μεγαλοφυής Έλληνας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, εξωτερικεύουν το βωβό θρήνο των Τρωάδων τόσο για τη χαμένη πατρίδα τους όσο και για τους αγαπημένους νεκρούς τους που αφήνουν πίσω στα πατρογονικά εδάφη, αναχωρώντας για την νέα πατρίδα τους . «… Οι νεκροί δε νοιάζονται για τις πολυτέλειες στην ταφή τους. Νοιάζονται μόνο οι ζωντανοί από ματαιοδοξία .» Είναι τα τελευταία λόγια της ηλικιωμένης βασίλισσας της Τροίας, της Εκάβης πριν από τη θλιβερή αναχώρηση και έχοντας βιώσει τον αφανισμό ολόκληρης της οικογένειάς της προηγουμένως.

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Αξιομνημόνευτες σκηνές του έργου και αφορμή για μελέτη προσφέρουν: Η εισαγωγική σκηνή με τα άψογα σκηνοθετημένα χωροταξικά πλάνα των Τρωάδων που σε αλλόφρονη κατάσταση προσπαθούν μέσα στη νύχτα να ξεφύγουν από τους κατακτητές Αχαιούς οι οποίοι τις καταδιώκουν κατά τη διάρκεια της άλωσης. Η σκηνή παρουσιάζει την εφιαλτική ρίψη του μικρού, Τρώα πρίγκιπα Αστυάνακτα κατόπιν εντολής από τα τείχη της πόλης. Αυτό το φρικαλέο έγκλημα πολέμου τονίζεται με ένα βίαιο και άναρχο vertical (κίνηση μηχανής), που δηλώνει την σφοδρότητα και το άμεσο αποτέλεσμα της πτώσης. Η εξιστόρηση του χρονικού της πυρπόλησης καταγράφεται από μία σειρά συνεχόμενων κοντινών πλάνων (γκρο πλαν) και λεπτομερειών (details) στα πρόσωπα και στα μάτια των ηθοποιών που αποτελούν το χορό. Τέλος, οι ηθοποιοί Κάθριν Χέπμπορν και Βανέσα Ρεντγκρέϊβ παραθέτουν η καθεμία τους μαθήματα υποκριτικής τέχνης. στις σκηνές με τον θρήνο της πρώτα η Βανέσα Ρεντγκρέϊβ, ως Ανδρομάχη, θρηνεί για τον αποχωρισμό και για τον επικείμενο θάνατο του μοναχογιού της του Αστυάνακτα, από τους Αχαιούς και αντίστοιχα στον επίλογο της ταινίας, η Κάθριν  Χέπμπορν ως Εκάβη, θρηνεί πάνω από τη σωρό του μικρού εγγονού της.

Η μετανάστευση, ο ξεριζωμός, η προσφυγιά και η σκλαβιά πάντα θα εμπνέουν και θα προβληματίζουν το κοινό εφόσον η σημασία τους παραμένει διαχρονική. Το αιώνιο αυτό ιστορικό, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό ζήτημα που αφορά τον καθένα, πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, ανθρωπιά και κατανόηση  ως ένα παγκόσμιο θέμα σε πανανθρώπινο επίπεδο. Ένας ακόμα καλός λόγος για να χαρακτηριστεί η τραγωδία «Τρωάδες» ως ένα θεατρικό έργο με κλασσικές ρίζες το οποίο έχει χαρακτηριστεί διαχρονικά ικανό να μεταφερθεί στο σήμερα  και να παρουσιάζεται τόσο στη μικρή οθόνη όσο και στη μεγάλη οθόνη ως ένα από τα αριστουργήματα που κληροδότησε στις αυριανές γενεές των νέων κινηματογραφιστών ο παλιός ελληνικός κινηματογράφος.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ-ΕΙΣΑΓΩΓΗ

• Βιογραφίες