ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΔΙΑΛΥΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΑΣ

Ιαν 03, 2017 Θέατρο 0

Μία συζήτηση του Σεμπάστιαν Τσιφή με το Γιάννη Φραγκούλη

Κουβεντιάσαμε με τον Σεμπάστιαν Τσιφή, με αφορμή την ενασχόλησή του στο καλλιτεχνικό κίνημα του Ενιαίου Παραστατικού Χώρου (Περφόρμανς). Μέσα από τη δουλειά του στην AlmaKalma τον γνώρισα, μέσα από τη συνεργασία μου ως αναλυτής αυτής της δραστηριότητας. Η κουβέντα που κάναμε είχε ως σκοπό να αναδείξουμε τις σχέσεις του ατόμου με την ομάδα, του μέρους με το όλο, και, μέσα από αυτό, να αναδείξουμε μία πτυχή του Ενιαίου Παραστατικού Χώρου που είναι καθημερινή και έχει άμεση σχέση με τη δόμηση της προσωπικότητας του ανθρώπου.

Με ποια αφορμή ξεκίνησες την ενασχόληση σου με της Περφόρμανς;

Η αφορμή προέκυψε ως άνοιγμα στο άγνωστο, στο ανοίκειο. Η δική μου αφορμή να ασχοληθώ με την περφόρμανς έχει δύο ονόματα. Κατ’ αρχήν Γιάννης Μήτρου και στη συνέχεια Zero Budget Festival. Για το κατ’ αρχήν θα μιλήσουμε στη συνέχεια, όσο για το δεύτερο, ο τόπος του είναι το Wroclaw της Πολωνίας. Ταξίδεψα μαζί με την AlmaKalma -που τότε την γνώριζα πολύ λίγο- στο φεστιβάλ που διοργάνωνε το Ινστιτούτο J. Grotowski σε συνεργασία με το Workcenter of J. Grotowski & Th. Richards -άγνωστα ονόματα για μένα τότε.
Εκεί ήταν η ανακάλυψη ενός άλλου κόσμου. Είδα σε προβολές τις πρώτες παραστάσεις του J. Grotowski, τις περίφημες Δράσεις του Κάτω Διαζώματος, όσο και αποσπασματικές δράσεις της τελευταίας περιόδου του. Είχα εκπλαγεί. Ατελείωτες συζητήσεις με τον κόσμο και τα βράδια στο ξενοδοχείο με τον Γιάννη. Μετά από μία τέτοια συζήτηση για την τελετουργία και τον περφόρμερ ήταν που η επιθυμία εκφράστηκε, «Θέλω ένα ζωντανό σώμα. Θέλω να υπάρξω οργανικά, να διαλύσω τις ψευδαισθήσεις μου με όχημα την τέχνη.»
Μετά την περφόρμανς-εργασία της Μαρία Χαρέλα και της Μάρω Θεοδοσίου (περφόρμερς της AlmaKalma), σε μία κατάμεστη αίθουσα, αυτό το punctum-στιγμή σφραγίσθηκε με την πρόσκληση του Thomas Richards να βρεθούμε στο σαλόνι του σπιτιού του. Εκεί γίναμε μάρτυρες της εργασίας του και των μαθητών του που τελείωσε με την μύηση του Γιάννη από τον Thomas ως Δασκάλου.
Η δική μου αφορμή ήταν ταυτόχρονα και μύηση στο ανοίκειο, στο ανοίκειο που εδρεύει η τέχνη και πόσο μάλλον η τέχνη της περφόρμανς.

Μίλησέ μας για το πώς καταρτίστηκες και διαμορφώθηκες ως Περφόρμερ.

«Ο Περφόρμερ είναι ο άνθρωπος της δράσης», μας θυμίζει ο Grotowski. Αυτό σημαίνει καθημερινή εξάσκηση. Όχι μόνο στο πεδίο σώμα-φωνή, αλλά και εσωτερική καλλιέργεια. Να αφοσιωθείς στην γνώση. Η δράση και η γνώση έχουν ένα κοινό σημείο, την Πράξη.
Στο Εργαστήριο Έρευνας Παραστατικών Τεχνών-AlmaKalma εξασκούμε την μέθοδο της Βιο/δυναμικής για το σώμα, εμπνευσμένη από τον δάσκαλό μας Γιάννη Μήτρου, ερευνώντας βήμα-βήμα, για χρόνια σωματικές τεχνικές της Ανατολής όσο και της Δύσης. Είναι μία μέθοδος που γεννήθηκε μέσα στο Εργαστήριο με τα χρόνια, σε δυο επίπεδα: πρώτον, προσεγγίζει την ανάπτυξη και διαχείριση του σώματος με στόχο την ανάπτυξη της δυναμικής του, και δεύτερον, αποτελεί μία εργασία πάνω στη σχέση μεταξύ ψυχικής ύλης και σώματος.
Για το φαινόμενο της φωνής πιστεύουμε πως είναι εξ’ ολοκλήρου ένα σωματικό φαινόμενο και έτσι το αντιμετωπίζουμε.
Ο Παριστάμενος Ποιητικός Λόγος είναι αυτό το δομικό στοιχείο που ενώνει το σώμα και την φωνή στο χώρο της Περφόρμανς και μας επιτρέπει να διευρύνουμε τα όρια του. Η διαμόρφωση ενός Περφόρμερ δεν σταματά ποτέ. Ανθίζει όπως ένα τριαντάφυλλο, χωρίς αιτία, απλά για να ανθίζει.

Μίλησέ μας για την Περφόρμανς ως ένα κίνημα τέχνης.

Η Περφόρμανς έχει μια βαθιά ιστορία, έστω και αν είναι δύσκολο να την αναγνωρίσουμε. Πιστεύω πως βρισκόμαστε ακόμα στην διαμόρφωση της ως κινήματος τέχνης για αυτό και εγείρει πολεμικές, αμφισημίες, πάθη. Μιλάει για τον άνθρωπο και τη σημασία του να δεχτεί πως η τρέλα τον καθορίζει ως ον, πώς μπορεί αυτή τη δύναμη να τη δομήσει και να τη χρησιμοποιήσει δημιουργικά αντί να τη φοβάται. Και τα λέει αυτά σε έναν κόσμο που η έλλειψη ταυτότητας είναι φανερή όσο ποτέ. Ένα σχόλιο του Ι-Τσινκ λέει:
«Το νερό της λίμνης είναι καθαρό
Άργησες να πας
Τώρα την κατοικούν τα ψάρια
Δεν μπορείς να πιείς νερό.»
Σε αυτή την εικόνα και τον προβληματισμό μας επαναφέρει η τέχνη της Περφόρμανς.

Τι πιστεύεις ότι σου έδωσε αυτή η ενασχόλησή σου;

Πρακτικά μια άλλη επαφή με το σώμα. Όχι μία γυμναστικού τύπου, αλλά τον τρόπο να ακούς το σώμα σου, να εκφράζεις και να δέχεσαι.

Θα ήθελες να μα μιλήσεις για τις δουλειές που έχεις κάνει μέχρι τώρα;

Η πρώτη μου Περφόρμανς με την AlmaKalma ήταν το 2010 στο «Molloy Faust Mephisto» ή «το μήλο και ο διάβολος», μία σπουδή στο άτοπο. Ήταν ένα μανιφέστο της ομάδας για την Τέχνη. Ένα παιχνίδισμα που μεταμορφωνόταν μέσω του Faust σε αγωνίες, ψευδαισθήσεις, επιθυμίες, συναντήσεις. «Η Τέχνη είναι το άτοπο που έχει πάντα τόπο.»
Σημαντικός σταθμός για την εξέλιξη μου ως Περφόρμερ είναι η εργασία που ποτέ δεν παρουσιάστηκε σε κοινό Hamletmaschine, του Heiner Müller. Ξεκινήσαμε να τη δουλεύουμε περίπου ένα χρόνο μετά, το 2011. Από εκεί προέκυψαν πολλές δράσεις που στα επόμενα χρόνια θα δουλεύαμε. Αυτή η δομή-εργασία αφορά την ύπαρξη και τις ερωτήσεις που θέτει, ξεκινώντας από τη σεξουαλικότητα, την διάφυλλη σχέση, το ρόλο του πατέρα, την θέση της μητέρας, μέχρι τον τρόπο του βλέμματος.
Μπορώ να πω πως αυτό συνεχίζεται μέχρι τώρα, κάθε δράση-εργασία αποσκοπεί στην παραστατικοποίηση μίας απάντησης.

Η ενασχόλησή σου με την AlmaKalma πιστεύεις ότι σε βοήθησε είτε ως Περφόρμερ είτε ως άτομο της κοινωνίας;

Σίγουρα βοήθησε και στα δυο. Η AlmaKalma και ο Γιάννης Μήτρου, ως δάσκαλος, υπερασπίζονται πως η αισθητική έχει μία προέκταση ή υφίσταται ταυτόχρονα και ως ηθική.

Θέλεις να μας μιλήσεις για τη διδασκαλία του Γιάννη Μήτρου στην AlmaKalma;

Ο Γιάννης Μήτρου έχει το πράττειν. Όπως είπα και πριν η διδασκαλία δεν είναι μόνο στο επίπεδο σώματος-φωνής αλλά και στην εσωτερική καλλιέργεια. Πράττειν, λοιπόν, σημαίνει έναν άνθρωπο της γνώσης που δε στέκεται μόνο στις ιδέες και τις θεωρίες. Στις στιγμές μεγάλης έντασης και παλμού που εμφανίζονται σε μία δράση ο δάσκαλος είναι αυτός που θέτει, «κάνε αυτό», μόνο τότε που χρειάζεται να επέμβει. Η διδασκαλία έτσι αποκτά ένα ρυθμό ζωής, εμπεριέχει το Δυο.

Πιστεύεις ότι μέσα από αυτή την ενασχόληση μπορείς να έχεις μία κάθαρση της ψυχής σου;

Η κάθαρση καταλήγω πως είναι εν ζωή, δηλαδή βηματίζει στο ρυθμό της ζωής μας. Δεν έχει κάποια κατάληξη ή κάποια αρχή. Μέσα στη λειτουργία του Περφόρμινκ πιστεύω κάπου εμφανίζεται, αλλά δεν ξέρω που.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου;

Η επόμενη δουλειά που οργανώνουμε είναι η Περφόρμανς «Heimat: Ξένος τόπος» Μία πρώτη μορφή αυτής της Περφόρμανς εμφανίστηκε υπό τον τίτλο «Medea-Lust», με την Μάρω Θεοδοσίου, το καλοκαίρι του 2016 στο ΦιξinArt. Μετά, με την δική μου συμμετοχή, παρουσιάσαμε την εργασία στο Φεστιβάλ Animart στους Δελφούς.
Το μοτίβο της περφόρμανς πλέον διευρύνεται με την συμμετοχή της Μαρίας Χαρέλα και αποκτά, μέσω της εμπειρίας της, ένα πιο συμπυκνωμένο και ταυτόχρονα ανοιχτό χαρακτήρα. Προσπαθούμε να θέσουμε τους προβληματισμούς της εποχής μας: προβληματισμούς για την γυναίκα/ούτε γυναίκα Μήδεια, την ετερότητα, τον Άλλο, το δράμα που ζούμε στην Ευρώπη και όχι μόνο με τα σύνορα και τις διάφορες πατρίδες. Μια ερώτηση: «Τι είναι διάφυλλη σχέση;». Πολύ δύσκολη ερώτηση. Είναι σαν να χτυπάμε στον τοίχο, γιατί όπως είπε ο Λακάν «Δεν υπάρχει διάφυλλη σχέση».