ΕΣΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΝΝΕΦΑ ΣΟΥ

Φεβ 18, 2018 Θέατρο 0

του Γιάννη Φραγκούλη

Δύο αδελφές ζουν σε ένα σπίτι, με συντροφιά τις μνήμες και αυτά που τις βασανίζουν, τα σύννεφά τους. Είναι όμως δύο ή η κατάσταση είναι διαφορετική; Η παράσταση «Εσύ και τα σύννεφά σου», σε σκηνοθεσία Μαριλένας Μπιντεβίνου απαιτεί το χρόνο της πριν να καθίσεις για να την αξιολογήσεις, θέλει να κάτσει το κείμενό της σαν κατακάθι και να ξεδιαλύνει η ατμόσφαιρα, να δούμε αυτά που υπάρχουν πιο καθαρά.

Το έργο τοποθετείται σε μια επαρχιακή πόλη, εκεί ζουν δυο αδερφές κλεισμένες σε ένα σπίτι, όπου υπάρχουν παράξενα αντικείμενα. Η μικρότερη αδερφή παρουσιάζει συμπτώματα τρέλας και πολλές φορές το κλονισμένο μυαλό της την οδηγεί σε εξωφρενικές καταστάσεις. Η συμπεριφορά της αναγκάζει τη μεγαλύτερη αδερφή να αναπτύξει μία μητρική και κυριαρχική θέση απέναντί της, προκειμένου να την προστατεύσει. Από τη μία μεριά, η κλινική περίπτωση της Έρνεστιν, με την αλλοπρόσαλλη και καμιά φορά βίαιη συμπεριφορά και, από την άλλη, η αδερφή της, η Αντέλ, που της παραστέκεται και την φροντίζει, εγκαταλείποντας την προσωπική της ζωή και επιβάλλοντας στον εαυτό της μια νοσηρή επιθυμία να θυσιαστεί.

Ανάμεσα στις δύο αυτές υπάρξεις που ζουν στο περιθώριο, μακριά από τον κόσμο και έξω από την εποχή τους, δημιουργείται μια έντονη θεατρική σύγκρουση και υφαίνεται ένα αμφίρροπο παιχνίδι ανάμεσα στο σαδισμό και στο μαζοχισμό, ανάμεσα στην αγάπη και στο μίσος. Είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος. Η μόνη διαφορά είναι ότι η μία δεν μπορεί την άλλη, αλλά δεν μπορούν να ζήσουν χώρια. Με αυτή την έννοια η Αντέλ και η Έρνεστιν είναι ουσιαστικά το ίδιο πρόσωπο, το καλό και το κακό, το υγιές και το άρρωστο, η αγάπη και το μίσος, με δεδομένο ότι η θετική και η αρνητική πλευρά αλλάζει, κατά περίπτωση, θέση.

Το κλειδί για να το καταλάβουμε είναι η ομολογία του φίλου του πατέρα τους, ο οποίος ήταν και αυτός ζωολόγος, ότι δεν ενδιαφέρονταν τόσο για τον άνθρωπο όσο για τα ζώα. Τον άνθρωπο τον θεωρούσαν δεδομένο. Τα ζώα μελετούσαν. Η ανθρώπινη ψυχή όμως ήταν αυτή που δοκιμαζόταν, κυρίως από την έλλειψη της αγάπης. Τα δύο κορίτσια δεν είχαν δεχτεί την αγάπη από τον πατέρα. Η μάνα δεν αναφέρεται πουθενά. Άρα είτε η μητέρα ήταν ουσιαστικά απούσα είτε δεν υπήρχε στην οικογένεια, πιθανόν λόγω θανάτου. Ο πατέρας ήταν απόμακρος, σύμφωνα με την έμμεση ομολογία, η ταυτότητά τους έχει λοιπόν κομματιαστεί, ήταν πλέον πολύ δύσκολο να δεχτούν και να προσφέρουν την αγάπη. Είναι λοιπόν σαφές ότι τα όρια της αγάπης και του μίσους είναι δυσδιάκριτα και στις δύο κοπέλες.

Ένα ακόμη στοιχείο είναι το ερωτικό. Παρατηρούμε ότι και οι δύο γυναίκες δεν είχαν γευτεί τον έρωτα ποτέ στη ζωή τους. Μόνο το πατρικό χάδι, αλλά κανένας εραστής δεν είχε χαϊδέψει το κορμί τους. Η λίμπιντό τους απλά δεν είχε κατασκευαστεί. Είναι προφανές ότι η αγάπη σαν συναίσθημα πολύ δύσκολα θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Από την άλλη, ο ερωτισμός παίρνει μία λανθάνουσα μορφή. Ερωτεύεται η μία την άλλη, αλλά όχι ως ερωτική σύντροφο, ως το άλλο μισό της, το alter ego της. Ακόμη ένα στοιχείο που μας βάζει στην υποψία της ταυτοπροσωπίας. Με την απουσία της λίμπιντο και την κατακερματισμένη ταυτότητά τους, είναι προφανές ότι είχαν δημιουργηθεί νευρώσεις και στη μία και στην άλλη, οι οποίες έδωσαν τη θέση τους στις υστερίες. Η Έρνεστιν ανέπτυξε σε μεγαλύτερο βαθμό την υστερία της, ίσως γιατί ήθελε να ταυτιστεί με τον πατέρα της, αυτός όμως ήταν ουσιαστικά απόμακρος.

Η τελευταία σκηνή είναι καθοριστική. Η Αντέλ είναι δεμένη από την Έρνεστιν στην καρέκλα της, η Έρνεστιν έχει τη στάση του χιμπαντζή με κρυμμένο το πρόσωπο από τα μαλλιά της. Ανακοινώνεται από την Έρνεστιν ότι η Αντέλ έχει πεθάνει. Πόσο καιρό ήταν νεκρή; Ποια ήταν τελικά; Εδώ έχουμε δύο χαρακτηριστικές σκηνές, τη σκηνή από το «Ψυχώ», του Χίτσκοκ, με τη νεκρή Αντέλ, και τη σκηνή του φαντάσματος της κοπέλας που θέλει να εκδικηθεί, από το «Ring», την ιαπωνική του εκδοχή, του Χιντέο Νακάτα, η πρώτη κινηματογραφική μεταφορά. Αυτό που έχει πλέον μπει σαν αμφιβολία είναι για την ύπαρξη της μίας και της άλλης γυναίκας. Μήπως είναι το ίδιο πρόσωπο; Πολύ λίγο μας ενδιαφέρει η απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αυτό που είναι σημαντικό είναι να δούμε τις εναλλαγές της θετικής και της αρνητικής πλευράς του ανθρώπου, ανάλογα με την περίσταση.

Πράγματι, πότε η μία και πότε η άλλη γίνονται σκληρές, επιθετικές και σαδίστριες, τότε η άλλη μαλακώνει και υποκύπτει στο μαζοχισμό της. Αν αυτό το δούμε πιο προσεχτικά, τότε θα παρατηρήσουμε τις δύο διαφορετικές πλευρές της προσωπικότητας του ανθρώπου, όπως εμφανίζεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, απέναντι στη βία της εξουσίας του κράτους και των μηχανισμών του. Άρα η Αντέλ και η Έρνεστιν είμαστε εμείς, στις διαφορετικές εκδοχές μας. Η ψυχοπάθεια της μίας που είναι σε βαριά μορφή, της Έρνεστιν, και της άλλης που είναι πιο ελαφριά, της Αντέλ, είναι οι δύο μορφές ψυχοπάθειας που συναντούμε καθημερινά στην κοινωνία μας. Με αυτή την έννοια το θεατρικό κείμενο ανοίγεται στην κοινωνία μας και είναι επίκαιρο.

Η σκηνοθεσία ακολουθεί τη γραμμική ανάπτυξη, οι εξάρσεις είναι λίγες. Περισσότερο στοχεύει στην εσωτερική σύγκρουση, αφήνοντας ένα σχετικά ήρεμο τοπίο στο υπερκείμενο, χωρίς έντονες αποκλίσεις. Η Μαρία Ανθίδου είναι πολύ καλή, οι εναλλαγές του ψυχισμού της φαίνονται στο πρόσωπό της και είναι ακαριαίες. Σε αυτή βασίζεται σχεδόν όλη η παράσταση. Τα σκηνικά είναι μινιμαλιστικά για να αποδώσουν την ατμόσφαιρα.