ΒΟΥΓΟΝΙΑ

Νοέ 19, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

BUGONIA

Βουγονία: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Είδαμε τη «Βουγονία», του Γιώργου Λάνθιμου, στον κινηματογράφο Ολύμπιον, στη Θεσσαλονίκη. Η τρίτη ταινία με την Έμα Στόουν είναι, μπορώ να πω, η πιο ώριμή του ταινία, δίνει τροφή για σκέψη και είναι η αφορμή για πολλές συζητήσεις, μετά την προβολή της. Το χιούμορ, η σάτιρα και ο προβληματισμός είναι παντού. Μετά την προβολή είχα την ανάγκη να μιλήσω για αυτή την ταινία με κάποιον, να μοιραστώ τις σκέψεις μου, όπως κάνουμε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης όταν θα δούμε μια καλή παραγωγή.

Βουγονία: Η ταινία

Δύο νεαροί συνωμοσιολόγοι απαγάγουν την πανίσχυρη CEO μιας μεγάλης εταιρείας, πεπεισμένοι πως είναι μία εξωγήινη Ανδρομεδιανή, με σκοπό να καταστρέψει τον πλανήτη γη. Σχεδιάζοντας να χρησιμοποιήσουν τη Μισέλ ως διαπραγματευτικό μέσο με τον αυτοκράτορα της Ανδρομέδας, ο Τέντι και ο Ντον τη φυλακίζουν στο υπόγειό τους, της ξυρίζουν το κεφάλι και το καλύπτουν με αντισταμινική κρέμα για να την εμποδίσουν να στείλει σήμα κινδύνου στους άλλους Ανδρομεδιανούς. Η Μισέλ ξυπνά και προσπαθεί ανεπιτυχώς να διαπραγματευτεί, να απειλήσει και στη συνέχεια, να παίξει το παιχνίδι της Ανδρομέδας. Ο Τέντι της εξηγεί ότι έχει τέσσερις ημέρες για να διαπραγματευτεί μια συνάντηση με τους Ανδρομέδιους, πριν από την επερχόμενη σεληνιακή έκλειψη, η οποία θα επιτρέψει στο μητρικό σκάφος των Ανδρομέδιων να εισέλθει στην ατμόσφαιρα της Γης χωρίς να ανιχνευθεί.

Η βουγονία είναι μια λέξη ελληνικής προέλευσης που αναφέρεται στην αρχαία πεποίθηση ότι οι μέλισσες δημιουργούνται αυτόματα από τα κουφάρια νεκρών βοδιών. Η λέξη προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις «βους» (βόδι) και «γόνος» (γέννηση). Οι μέλισσες είναι το ζώο που διατηρεί τη ζωή στον πλανήτη γη. Οι δύο απαγωγείς ασχολούνται με τη μελισσοκομία και η ταινία αρχίζει με τη διαπίστωση ότι το 1/3 της τροφής προέρχεται από τη δουλειά της μέλισσας. Ακολούθως, μιλά για τη συλλογική εργασία στο μελίσσι, όπως και για τη θυσία της βασίλισσας για το καλό του μελισσιού. Μέχρι εδώ έχουμε μια απλή διαπίστωση, λόγος και όμορφες εικόνες με μέλισσες, που μιλάει για την ομορφιά και την αρμονία στη φύση.

Βουγονία: Οι χαρακτήρες

Ο πρωταγωνιστής, ο Τέντι, Jesse Plemons, είναι γνώστης των θεμάτων που έχουν να κάνουν με τη φύση και τον άνθρωπο, αλλά ασχολείται πολύ με τη συνωμοσιολογία. Ο ξάδελφός του, ο Ντον, Alain Delbis, τον ακολουθεί χωρίς να καταλαβαίνει αυτά που πρόκειται να γίνουν. Βυθίζεται, όλο και περισσότερο, σε ένα βούρκο, σε ένα έλος που τον τραβά στον πάτο να τον καταπιεί, ώσπου τα καταφέρνει. Η διευθύνουσα της επιχείρησης, η Μισέλ, Emma Stone, είναι το τρίτο πρωταγωνιστικό πρόσωπο. Αυτή διευθύνει μια μεγάλη επιχείρηση που είναι εταίρος στο κυβερνητικό έργο, άρα είναι παντοδύναμη. Με κάποιο τρόπο αυτή σχετίζεται με την οικογένεια του Τέντι.

Ο Τέντι πιστεύει ότι οι Ανδρομέδιοι πρόκειται να σκοτώσουν τους ανθρώπους. Παίρνει την πρωτοβουλία για να σώσει τη γη. Εκ πρώτης όψεως έχουμε το κλασικό θεώρημα της χολιγουντιανής παραγωγής, το μεσσιανισμό, δηλαδή ένας άνθρωπος θα είναι ο μεσσίας που θα σώσει τον κόσμο, σαν άλλος Χριστός. Όμως ο Λάνθιμος αυτό το ξεπερνά. Το αφήνει στο πεδίο ως ένα δεδομένο για να παραθέσει τον προβληματισμό του. Οι συνεκτικές δομές στην αφήγησή του είναι η περιπέτεια και οι καταστάσεις που θα υπήρχαν σε ένα θρίλερ και σε μια αστυνομική ταινία. Όμως αυτές δεν υπερισχύουν, έτσι ώστε να μπορούμε να κατατάξουμε την ταινία στα θρίλερ ή στα φιλμ νουάρ.

Βουγονία: Το ψυχικό πεδίο

Όσο η αφήγηση εξελίσσεται βλέπουμε τον Τέντι να βυθίζεται όλο και πιο πολύ στην υστερία του και να βαδίζει στο ψυχωτικό πεδίο. Ο Ντον δεν μπορεί να τον ακολουθήσει, είναι, όμως, συνεργός του σε αυτή την απαγωγή. Έτσι ο Ντον είναι υποκείμενο πολλών και διαφορετικών, πλην όμως έντονων, νευρωσικών καταστάσεων που τον τραβούν στο υστερικό πεδίο, σε ένα λαβύρινθο από τον οποίο δεν μπορεί να βγει. Αυτός είναι ο λόγος που κάνει τη μοιραία πράξη.

Αυτή η πράξη θα είναι η αρχή του τέλους του Ντον, αφού ο άλλος εαυτός του, ο Τέντι, δεν υπάρχει πλέον. Κατηγορεί τη Μισέλ ότι τον παρέσυρε, κάτι που δεν είναι ψέμα, και την χτυπά. Αυτή όμως ξέρει να τον τραβήξει στο δρόμο που έχει σχεδιάσει. Του υπόσχεται ότι θα τον οδηγήσει στη συνάντηση με τους Ανδρομέδιους. Πάνε στο γραφείο της όπου θα τον εξολοθρεύσει. Όμως η ταινία δεν τελειώνει εδώ. Μέχρι τώρα, παρά τις βίαιες καταστάσεις, το χιούμορ είναι παντού και λειτουργεί τόσο ως κριτική καταστάσεων γνωστών σε όλους μας όσο και ως εξορκισμός του κακού. Τέλος θα πρέπει να προτείνει μια θέση και αυτό κάνει.

Βουγονία: Η ανατροπή

Κάπου «βλέπουμε» τον Λάνθιμο να μας κλείνει περιπαιχτικά το μάτι: «Και αν είναι Ανδρομέδια;». Όντως η Μισέλ φεύγει από το νοσοκομείο, επιστρέφει στο γραφείο της, μπαίνει στο ιδιαίτερο δωμάτιό της και φτάνει στην Ανδρομέδα. Αποφασίζει, κατόπιν ενός σύντομου συμβουλίου, ως Αυτοκρατόρισσα, να τελειώνει με τη γη. Σπάει τη φούσκα. Τα πλάνα με νεκρούς ανθρώπους, αλλά με τη φύση να είναι πλέον ελεύθερη, τα ζώα, οι γάτες, οι μέλισσες είναι ελεύθερα να δημιουργούν αφού έφυγε ο δυνάστης τους, ο άνθρωπος.

Όχι, δεν είμαστε μισάνθρωποι, ούτε ο Λάνθιμος, νομίζω. Στεκόμαστε μια στιγμή για να δούμε τα θέματα πιο ψύχραιμα. Είναι η στιγμή που διαβάζουμε ξανά το κείμενο της ταινίας, έχοντας προσλάβει όλα τα στοιχεία, είναι πιο εύκολο να ανασυνθέσουμε μια άποψη.

Είναι ο άνθρωπος καταστροφέας της φύσης; Είναι είτε με άμεσο τρόπο είτε με έμμεσο, με τις επιλογές πολιτικών που υποστηρίζει. Κυβερνούν την ανθρώπινη ψυχή υστερίες και ψυχώσεις; Βεβαίως, είναι πλέον ορατό, στην καθημερινή ζωή μας, σε ανθρώπους που συναντούμε στο δρόμο, στην εργασία, στο σπίτι μας. Υπάρχει στην κοινωνία κακοποίηση; Φυσικά, δυστυχώς, υπάρχει. Όπως αυτή που έζησε ο Τέντι από τον κακοποιητή, παιδικό φύλακά του, νυν σερίφη, και από τον πατέρα του. Η μητέρα ήταν -και αυτή- το θύμα αυτής της κακοποίησης. Ο αρχετυπικός Πατέρας εξασκεί τη βία που του επιτρέπει το ήθος των κοινωνιών που διέπονται από την ηθική των μονοθεϊστικών θρησκειών που είναι, πλέον, πρακτικές των κυβερνόντων. Δεν έχουμε την ανάγκη των εξωγήινων για να καταστραφούμε, μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, μας λέει ο Λάνθιμος.

Βουγονία: Η θεώρηση

Έχει δίκιο. Και αμέσως μετά σκέφτεσαι: Αν ο αρχετυπικός Πατέρας απεκδυθεί τη στολή της βίας, δει την αρχετυπική Μητέρα, διακρίνει σε αυτή την ψυχή, την αιτία της, την αγκαλιάσει, την αγαπήσει, κάνει έρωτα μαζί της για να έχουν και οι δύο απόλαυση και μετά να τεκνοποιήσουν, αν ακολουθήσουμε την επικούρεια φιλοσοφία, τότε ο κόσμος μας θα είναι διαφορετικός, πιο ανθρώπινος, θα έχουμε όμως αρνηθεί τις παράλογες και απάνθρωπες πολιτικές των κυβερνήσεων και θα έχουμε γίνει Άνθρωποι, μας κάνει να σκεφτούμε η ταινία.

Οι ηθοποιοί παίζουν εξαιρετικά. Έχουν μπει στο ρόλο τους και τον βιώνουν για να είναι όντως οι άνθρωποι που συναντούμε καθημερινά ή βλέπουμε από εδώ και από εκεί. Ο Jesse Plemons είναι ο βίαιος χαρακτήρας, πονεμένος, που ψάχνει να βρει έναν τρόπο διαφυγής από το τραύμα και, ανίκανος να το κάνει, επιστρέφει σε αυτό για να κατανοήσει την αιτία του. Ο Alain Delbis δίνει αυτά τα πρόσθετα στοιχεία που χρειάζεται ο Jesse Plemons για να είναι αυτός ο χαρακτήρας, όταν έχει ολοκληρώσει την αποστολή του αποχωρεί. Η Emma Stone είναι σατανικά όμορφη και έξυπνη, είναι το σώμα που τραβά και εξελίσσει την αφήγηση, αυτή που κρύβει και φανερώνει όταν ακριβώς πρέπει τις αλήθειες. Η σκηνοθεσία τα βάζει όλα αυτά εκεί που πρέπει, όπως θα πρέπει να είναι για να φτιάξουν την εικόνα της δοκιμασμένης ανθρωπότητας. Δημιουργεί με το μοντάζ και τις θαυμάσιες εικόνες, την κατάλληλη μουσική αυτό το ρυθμό που σε διευκολύνει να διαβάσεις την ταινία. Η μουσική από έντονη γίνεται απαλή και γοητευτική όταν όλα έχουν χαθεί και στη γη υπάρχουν μόνο τα έλλογα ζώα και η φύση. Και εκεί η ταινία τελειώνει. Τα βραβεία στα φεστιβάλ Βενετίας και Μονκλαίρ αποδεικνύουν την αξία τους, το μεγαλύτερο όμως βραβείο είναι το χειροκρότημα του κοινού, χωρίς την φυσική παρουσία του σκηνοθέτη.

Βουγονία: Η υπόθεση

Ας πάμε στο τελευταίο σημείο. Ας φανταστούμε ότι η σκήνη του συμβουλίου των Ανδρομέδιων θα είχε γυριστεί στην Ακρόπολη, στην Αθήνα, πιθανόν δίπλα από τον Παρθενώνα. Πόσο αίγλη θα έδινε, πόσο θα τόνιζε την πανανθρώπινη αξία; Πόσο παράλογη ήταν η απαγόρευση του συμβουλίου των προσκυνημένων αρχαιολόγων, στην εξουσία της Μενδώνη, που προτιμούν να αρνηθούν το προφανές σε μια καλλιτεχνική παραγωγή και να αποφανθούν θετικά σε διαφημίσεις και γαμήλια γεύματα; Η απάντηση δική σας.

BUGONIA

(ΒΟΥΓΟΝΙΑ)

Σκηνοθεσία: Γιώργος Λάνθιμος

Σενάριο: Γιώργος Λάνθιμος, Will Tracy

Φωτογραφία: Robbie Ryan

Μοντάζ: Γιώργος Μαυροψαρίδης

Μουσική: Jerskin Fendrix

Ήχος: Maximilian Behrens, Julian Cabrera, Simon Carroll, Brendan Feeney

Σκηνικά: Hussein Agamiri, Prue Howard, Francesca Mauri, Elena Riccabona

Κοστούμια: Jennifer Johnson

Παραγωγή: Ari Aster, Will Greenfield, Ed Guiney, Lars Knudsen, Jerry Kyoungboum Ko, Γιώργος Λάνθιμος, Miky Lee, Andrew Lowe, Kasia Malipan, Emma Stone

Ηθοποιοί: Jesse Plemons (Τέντι), Aidan Delbis (Ντον), Emma Stone (Μισέλ), J. Carmen Galindez Barrera (Ρίκι, σεκιουριτάς), Marc T. Lewis (Τόνι), Vanessa Eng (Κόρει), Cedric Dumornay (Κρις), Alicia Silverstone (Σάντι), Σταύρος Χαλκιάς (Κάσεϊ)

Χώρα παραγωγής: Ιρλανδία, Αγγλία, Καναδάς, Νότια Κορέα, ΗΠΑ

Έτος παραγωγής: 2025

Γλώσσα: αγγλικά

Χρώμα: έγχρωμη

Είδος: κωμωδία, σάτιρα, επιστημονική φαντασία, πολιτική, δοκίμιο, αστυνομική

Διάρκεια: 118΄

Εταιρεία διανομής: Tanweer

Ημερομηνία εξόδου στις αίθουσες: 6/11/2025

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους συντελεστές και τα τεχνικάχαρακτηριστικά δείτε εδώ.

Διαβάστε τις κριτικές που έχουμε δημοσιεύσει

Οι επτά σαμουράι

Η αυτοκρατορία των αισθήσεων