Ο ΗΡΕΜΟΣ ΝΤΟΝ

Αυγ 15, 2019 Κινηματογράφος 0

AND QUIET FLOWS THE DON

του Γιάννη Φραγκούλη

ΣΥΝΟΨΗ

Η φτωχή Αξινιά, παντρεμένη με έναν σκληρό σύζυγο, το Στέπαν, αναζητά καταφύγιο στην αγκαλιά του εραστή της, Γκριγκόρι. Οι δυσκολίες προκύπτουν όταν ο Στέπαν ενημερώνεται για την απιστία της. Περαιτέρω επιπλοκές θα υπάρξουν όταν ο Γκριγκόρι αναγκάζεται να παντρευτεί τη Νατάλια που τον αγαπά και γνωρίζει τον έρωτά του για την Αξινιά. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος παρεμβαίνει και ο Γκριγκόρι φεύγει για το μέτωπο όπου αντιμετωπίζει κατά πρόσωπο την αδικία , όταν βλέπει τους αγρότες να αγωνίζονται και να πεθαίνουν για να προστατεύσουν τα αγροκτήματα των πλούσιων γαιοκτημόνων. 

Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Ο Ντον είναι ένας μεγάλος ποταμός της Ρωσίας, με μήκος 1.960 χλμ. Πηγάζει κοντά στην πόλη Νοβομοσκόφσκ, Ν.Α. της Μόσχας σε απόσταση από αυτή 150 χιλιομέτρων και εκβάλλει στη Αζοφική Θάλασσα, στα βόρεια της Μαύρης Θάλασσας. Η λεκάνη απορροής του καλύπτει 422.600 τ.χλμ. και είναι πλωτός σε μήκος 1.360 χιλιομέτρων από την Αζοφική θάλασσα προς τα ανάντη. Ο Ντον ρέει αρχικά προς νότο και λίγο αργότερα αλλάζει πορεία προς τα ανατολικά. Στο σημείο της μέγιστης ανατολικής απόκλισής του κοντά στην περιοχή του Βόλγογκραντ (πρώην Στάλινγκραντ) συνδέεται τεχνητά με τον Βόλγα μέσω του καναλιού Ντον-Βόλγα δημιουργώντας έτσι ένα πλωτό υδάτινο δίκτυο που ενώνει την Μαύρη θάλασσα με την Κασπία θάλασσα. Αμέσως μετά, αλλάζει πάλι πορεία, προς τα νοτιοδυτικά αυτή τη φορά, και αφού δεχθεί τα νερά του μεγαλύτερου παραποτάμου του, του Ντόνετς και διασχίσει την πόλη Ροστόφ επί του Ντον, χύνεται στην Αζοφική Θάλασσα σχηματίζοντας δέλτα έκτασης 340 τ.χλμ.

Καταλαβαίνουμε ότι ο Ντον στο μυθιστόρημα και στην ταινία έχει συμβολική έννοια. Βρισκόμαστε σε μία εποχή που η προλεταριακή επανάσταση προετοιμάζεται με αργούς ρυθμούς. Το δύσκολο είναι να συνειδητοποιηθεί η κατάσταση από τους προλετάριους και τους αγρότες, αυτή που τη ζουν και, μέσα από αυτή την αντίληψη, να αναδειχθεί η πρωταρχική και να ξεσπάσει η επανάσταση. Η ταινία γυρίστηκε το 1930, 13 χρόνια μετά το επαναστατικό ξέσπασμα που έφερε στην εξουσία τους μπολσεβίκους και τους μενσεβίκους, στην αρχή, για να επικρατήσουν, πολύ γρήγορα οι πρώτοι. Η σκηνοθεσία επιδιώκει να μιλήσει αλληγορικά για αυτή την προετοιμασία.

Στην αρχή βλέπουμε το ερωτικό πάθος που είναι κάτι σα γιατρικό μιας μίζερης και καταπιεστικής ζωής για την Αξινιά. Σε αυτό που εστιάζουμε είναι η καταπίεση του άντρα, η βαρβαρότητα στη γυναίκα, η πλήρη υποταγή της. Κάτι ανάλογο συμβαίνει στην ταινία, όπως θα δούμε, λίγο πριν το τέλος της. Ο Γκριγκόρι βρίσκεται ανάμεσα σε έναν παράνομο έρωτα και σε μία «κανονική» σχέση, στο πρότυπο της κοινωνίας. Διαλέγει το δεύτερο. Φαίνεται ότι δεν επιδιώκει την αλλαγή του κοινωνικού ιστού, αλλά τη συντήρησή του. Όλα αυτά λίγο πριν να ξεσπάσει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και, μέσα από αυτή την αναταραχή, να αναδειχθούν οι αντιθέσεις που έτρωγαν τα σωθικά της ρώσικης κοινωνίας.

Όπως ο Ντον δίνει πλούτο στη ρώσικη επαρχία, διασχίζει ήρεμα την ύπαιθρο, ενώνεται με το Βόλγα και δίνει ζωή σε κάτι το καινούργιο, ένα τεράστιο δέλτα, αναλογικά, ο Γκριγκόρι ενώνεται με την Αξινιά και μετά καταλήγει στη Νατάλια, μία ένωση που θα φέρει καινούργιες ιδέες όταν η ιδεολογική του θέση θα έρθει αντιμέτωπη με τη ζοφερή πραγματικότητα, αφού δει τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής, την εκμετάλλευση, τη μηδαμινή αξία της ζωής. Το ξέσπασμα είναι αυτονόητο, ως τραυματισμένος στη μάχη, μπροστά στο αυτοκρατορικό κλιμάκιο. Η επαναστατική πράξη δε θα αργήσει με τη βία που εξασκεί στο πρόσωπο που προβάλλεται πάνω του η εξουσία του τσάρου και όλα τα επακόλουθά της.

Οι αντιθέσεις σκοτεινού-φωτεινού, κοντινών-μακρινών πλάνων, δημιουργούν αυτό το ρυθμό που αρθρώνει τον κινηματογραφικό λόγο, υπονοεί το κείμενο του μυθιστορήματος, δημιουργεί ένταση και, όταν πρέπει, τη μηδενίζει. Αυτά τα αντικρουόμενα στοιχεία ενώνονται προς το τέλος, η ένωσή τους όμως θα είναι εκρηκτική, τόσο όσο έκρηξη, σε παγκόσμια κλίμακα, έκανε η Οκτωβριανή Επανάσταση, το 1917. Η ταινία έχει δύναμη μέσα από τις εξαιρετικές ηθοποιίες και τα πολύ καλά σκηνικά και κοστούμια που αναπαριστούσαν μία εποχή και την εκρηκτική αποσύνθεση της ρώσικης κοινωνίας. Η συλλογική σκηνοθεσία, αφήνει τα ιστορικά στοιχεία να υπονοούνται, δίνει μεγαλύτερη σημασία στα τραγικά μέρη, για να αποδώσει το τραγικό της κατάστασης και την αναγκαιότητα της επανάστασης.

Ο ΗΡΕΜΟΣ ΝΤΟΝ

(AND QUIET FLOWS THE DON)

(TIKHIY DON)

Σκηνοθεσία: Ivan Pravov,  Olga Preobrazhenskaya,  Mikhail Provor

Σενάριο: Ivan Pravov,  Olga Preobrazhenskaya,  Mikhail Provor, Mikhail Sholokhov (μυθιστόρημα)

Φωτογραφία: Dmitriy Feldman

Παίζουν: Nikolay Podgorny (Παντελέι Προκόφιεβιτς), Andrei Abrikosov (Γκριγκόρι Προκόφιεβιτς), Emma Tsesarskaya (Αξινιά), Raisa Puzhnaya (Νατάλια), Aleksandr Gromov (Πετρ Προκόφιεβιτς), Georgi Kovrov (Στέπαν), Yelena Maksimova (Ντάρια), Vasili Kovrigin (Προκόφι), Leonid Yurenev (χωροφύλακας), Ivan Bykov (φρουρός)

Χώρα παραγωγής: Σοβιετική Ένωση

Γλώσσα: ρώσικα

Είδος: τραγωδία

Έτος παραγωγής: 1930

Διάρκεια: 75΄

Ημερομηνία πρώτης προβολής: 15/8/2019

Εταιρεία διανομής: New Star.

• Κριτικές ταινιών