filmandtheater SAMBA - filmandtheater

SAMBA

Νοέ 27, 2014 Κινηματογράφος 1

ΜΕ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ

Μετά την μεγάλη επιτυχία της ταινίας «Les intouchables» οι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι Eric Toledano και Olivier Nakache αποφάσισαν να βάλουν στα σκαριά ένα σχέδιο που θα ευχαριστήσει την περσόνα που ανακάλυψαν, τον Omar Sy, με τον οποίο είχαν συμφωνήσει να συνεργαστούν στην ταινία τους «Samba». Να σημειώσουμε ότι ο πρωταγωνιστής τους ήδη είναι στα γυρίσματα τριών ταινιών, η μία χωρίς τίτλο προσωρινά, με σκηνοθέτη το John Wells, δανείζει τη φωνή του στην ταινία ανιμέισιον «Mune, le gardien de la lune» («Μιούν, ο φύλακας της σελήνης») και στην αμερικάνικη παραγωγή του Colin Trevorrow, «Jurassic world», ξεφεύγοντας λίγο απ’τους γάλλους σκηνοθέτες που τον ανέδειξαν.

Ακούγεται ότι ήταν στις προτεραιότητες και των τριών να κάνουν κάτι που θα απευθύνεται στο ευρύ κοινό, με το «Samba». Εδώ έχουμε κάτι πιο σοβαρό από μία κλασική ρομαντική ταινία, όπου ο Sy παίζει το μετανάστη απ’τη Σενεγάλη που πλένει πιάτα και τρέφει αισθήματα για την Αλίς, μία ευκαιριακή εργαζόμενη, την οποία ενσαρκώνει η Charlotte Gainsbourg, που θα είναι για αυτόν μία τελευταία ευκαιρία για να μείνει στο Παρίσι. Η «Samba» μας δίνει ένα προοδευτικό μήνυμα σε ένα ελκυστικό πακέτο.

Με δεδομένο τον ευρέως διαδεδομένο προβληματισμό για τη μετανάστευση, όχι μόνο την απαγόρευση της άφιξης των ξένων, αλλά για το πώς θα ενταχθούν στο γαλλικό τρόπο ζωής, η ξενοφοβία ήταν το διαδεδομένο θέμα των γαλλικών ταινιών της δεκαετίας που μας πέρασε, αν όχι σαν κείμενο όπως στην ταινία «Serial bad weddings» όπου ένας πατέρας έχει φρικάρει αφού οι τέσσερις κόρες του έχουν παντρευτεί ξένους. Σε αυτές τις περιπτώσεις ανακαλύπτουμε κάποια στερεότυπα, στη «Samba» όμως βλέπουμε μία θεώρηση για τον ανεπτυγμένο ρατσισμό. Μεταφέροντας στην οθόνη το μυθιστόρημα της Delphine Coulin, «Samba pour la France» («Σάμπα για τη Γαλλία»), οι Toledano και Nakache χωρίς προσχήματα καλούν το κοινό να συμπαθήσει αυτά τα πρόσωπα που βλέπουν καθημερινά, να σταματήσουν να αντιδρούν εναντίον τους, καταγγέλλοντάς τους, και αυτό το πετυχαίνουν με όμορφο τρόπο.

Αυτός ήταν και ο βαθύτερος σκοπός τους στους «Άθικτους», στους οποίους κάποιοι είδαν ένα βαθύτερο, αλλά κρυμμένο, πολιτικό μήνυμα. Αντίθετα, κανένας δε θα ήθελε να δει το Σάμπα σαν ένα παλιάτσο, θα μπορούσαμε να τον περιγράψουμε κάπως έτσι: μία δυνατή προσωπικότητα, περίπλοκη, δουλεύει σε ένα γαλλικό εστιατόριο, είναι αρκετά πολυμήχανος για να αντιμετωπίζει τις αρχές για δέκα χρόνια κοντά, αλλά τώρα τα έχει χάσει όλα, η ύπαρξή του κινδυνεύει.

Εδώ μπαίνει η Αλίς, μία πονηρή λευκή γυναίκα που το συναντά. Είναι καινούργια στη δουλειά, δεν έχει αλλοτριωθεί τόσο ώστε να αγνοήσει τον άνθρωπο που κάθεται στο ίδιο τραπέζι με αυτήν. Αντίθετα, η συνάδελφός της, η Μανού (Izia Igelin) ανησυχεί για το Σάμπα τόσο ώστε παίρνει την φωτογραφία του όταν ήταν μικρός και τη βάζει δίπλα απ’το κρεβάτι της. Εδώ έχουμε ένα διχασμό ανάμεσα σε δύο χαρακτήρες και βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι, να έχουμε μία ρομαντική ταινία, που θα μας οδηγούσε στον κλασικό τρόπο αφήγησης, ή μία ταινία που αναπτύσσει αυτές τις σχέσεις.

Η κατάσταση του Σάμπα είναι περίπλοκη μία χαμένη υπόσχεση σε ένα φίλο, στο Γιόνας Καρανότο, τον ρίχνει κάτω, όταν οι περιστασιακές σχέσεις πέφτουν καταλήγει στις ερωτικές σχέσεις της μίας νύχτας. Η Αλίς έχει τη δικιά της άποψη που συνοψίζεται κάπως έτσι: «Όταν αφήνω ελεύθερο τον εαυτό μου, τότε αυτό είναι μία καταστροφή», αστειεύεται ή μας οδηγεί στο χαρακτήρα που παίζει στο «Nymphomaniac»; Εδώ ο χαρακτήρας της είναι εντελώς διαφορετικός: έχει αυτονομηθεί απ’τα 15 της, είναι μανιακή με τη δουλειά της, έχει πρόβλημα να ανοιχτεί και να συνάψει σχέσεις με άτομα από διαφορετικές φυλές, όταν όμως αυτό συμβαίνει, τότε είναι τρυφερή παρά προκλητική.

Η πιο προφανής λύση στο πρόβλημα, στο οποίο μπλέκονται οι δύο κεντρικοί χαρακτήρες, θα ήταν να ενώσουν τις τύχες τους, να παντρευτούν και ο Σάμπα μόνιμα να μείνει στη Γαλλία, αλλά σε αυτό το σημείο δεν έχουμε μία προβλέψιμη εκδοχή. Οι σκηνοθέτες και σεναριογράφοι θέλουν να αποφύγουν αυτά τα κλισέ που θα τους οδηγούσαν σε ταινίες όπως αυτές που χρησιμοποιούν μία τραγική στιγμή για να οδηγηθούν πάλι στο κωμικό πεδίο, κατασκευασμένες κυρίως απ’τα στούντιο των ΗΠΑ. Πολλές απ’τις επιλογές τους είναι ενάντια του κανονικού, όπως η συνεργασία τους στη μουσική με το Ludovico Einaudi, του οποίου οι μουσικές νότες μας δίνουν την ευκαιρία να κορυφώσουμε το συναίσθημά μας, επίσης με τον Tahar Rahim, σε έναν εξαιρετικό κωμικό ρόλο, ο οποίος παίζει έναν αλγερινό που θα ήθελε να ήταν βραζιλιάνος, για να έχει επιτυχία με τις γυναίκες.

Στις ταινίες που έχουμε δει σε διάφορα φεστιβάλ το θέμα της μετανάστευσης στην Ευρώπη δεν είναι το κεντρικό σημείο της αφήγησης. Έχουμε δει αφηγήσεις που δεν είναι πολύ διαφορετικές απ’αυτή του «Samba», βρίσκονται όμως στο κοινωνιολογικό πεδίο, είναι καλλιτεχνικές ταινίες και, στις περισσότερες περιπτώσεις έχουν το στιλ ενός ντοκιμαντέρ, χωρίς να είναι τέτοιο. Εδώ οι δημιουργοί είχαν αποφασίσει να χειριστούν έτσι την αφήγησή τους ώστε να κάνουν μία καθαρή γαλλική ταινία μεγάλου προϋπολογισμού.

Πήγαν λίγο μακρύτερα απ’ότι μπορούσαν. Η ταινία ισορροπεί ανάμεσα στο χιούμορ, στο πάθος και στο ρομαντισμό, φτάνει σε ένα τελικό αδιέξοδο όπου οι ψεύτικες ταυτότητες δημιουργούν δομές που θα τις βρίσκαμε σε μία βωβή ταινία του Χόλιγουντ, στο συναισθηματικό αδιέξοδο που θα μας υποδείξει το αληθινό.

Ας σημειώσουμε αυτό, η θέση του Sy, σα μία γαλλική περσόνα που μαγνητίζει, δεν είναι σε μία κωμική ταινία αλλά σε μία δραματική αφήγηση, με αυτή την έννοια όμως εντάσσεται αρμονικά στην αφήγηση. Είναι αξιοσημείωτη η ικανότητά του να καταφέρει να μιλάει με σενεγαλέζικη προφορά, ειδικά για αυτό το ρόλο, κάτι που τον τοποθετεί σε μειονεκτική θέση όταν θέλει να εκφραστεί στα γαλλικά, όπως ακριβώς είναι ο χαρακτήρας σε αυτή την ταινία. Με άλλα λόγια έχουμε μία αλλαγή πορείας των δύο δημιουργών με μία ικανοποιητική αφήγηση πλήρως ενταγμένη στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο.

Πάντως την παγκόσμια πρώτη της έκανε αυτή η ταινία στο Διεθνές Φεστιβάλ του Τορόντο, στις 7 Σεπτεμβρίου 2014 και από τις 15 Οκτωβρίου 2014 ξεκίνησε να προβάλλεται στους κινηματογράφους στη Γαλλία. Ο προϋπολογισμός της ήταν 20 εκατομμύρια δολάρια, ενώ ήδη έχει βγάλει κέρδος απ’τις πωλήσεις. Έχει ήδη βρει διανομή σε 16 χώρες, απ’τις οποίες μόνο μία, ο Καναδάς, είναι στην αμερικάνικη ήπειρο.

Γιάννης Φραγκούλης

SAMBA

Σκηνοθεσία: Olivier Nakache, Eric Toledano

Σενάριο: Olivier Nakache, Eric Toledano, Muriel Coulin, Delphine Coulin (μυθιστόρημα)

Φωτογραφία: Stephane Fontaine

Μοντάζ: Dorian Rigal-Ansous

Μουσική: Ludovico Einaudi

Ήχος: Pascal Armant, Fabrice Grizard, Jean-Francois Schenegg

Μοντάζ ήχου: Gurwal Coic-Gallas, Jean Goudier, Jean-Paul Hurier, Johann Nallet

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Julie Plumelle, Michel Schmitt

Σκηνικά: Ariane Audouard

Κοστούμια: Isabelle Pannetier

Οπτικά εφέ: Julien Arnal, Jerome Auliac, Thomas Duval, Thibault Granier, Fabien Roumazeilles

Μέικαπ: Avril Carpentier, Marie-Christine Carpentier, Catherine Ichou, Thi Thanh Tu Nguyen

Κομμώσεις: Mango Blache, Gerald Portenart

Κάστινγκ: Gigi Akoka

Παίζουν: Omar Sy (Σάμπα Κισέ), Charlotte Gainsbourg (Αλις), Tahar Rahim (Βαλίντ), Izia Higelin (Μανού), Isaka Sawadogo (Γιόνας Καρανότο), Helene Vincent (Μαρσέλ), Youngar Fall (θείος Λαμούνα), Christiane Millet (Μαντλέν), Jacqueline Jehanneuf (Μάγκι),Liya Kebede (Μαγκαλί), Sabine Pakora (εργαζόμενη στο σαλόνι), Clotilde Mollet (Ζοσιάν), Boubacr Nfiaye (μετανάστης), Oumar Makalou (μετανάστης), Roukiata Ouedraogo (μετανάστης), Sacha Petronijevic (σέρβος), Mohammed Guelt (κύριος Γιεμπλί)

Σχεδιασμός παραγωγής: Nicolas de Boiscuille

Διεύθυνση παραγωγής: Nicolas Duval-Adassovsky, Laurent Zeitoun, Yann Zenou, Omar Sy

Εταιρείες παραγωγής: Quad Productions, Ten Films, Gaumont, TF1 Films Productions, Korokoro, Canal+, Cine+, TF1

Χώρες παραγωγής: Γαλλία

Προϋπολογισμός: 20 εκατ. δολάρια

Άνοιγμα εσόδων: 24.275.724 δολάρια

Γλώσσα: γαλλικά, αγγλικά, πορτογαλικά, ρώσικα, αραβικά

Τόποι κινηματογράφησης: Παρίσι (Γαλλία)

Χρώμα: έγχρωμη

Είδος: κομεντί

Διάρκεια: 120΄

Εταιρεία διανομής: Odeon