FATHER MOTHER SISTER BROTHER

Οκτ 31, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

ΤΡΕΙΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Father mother sister brother: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Είδαμε την ταινία του Jim Jarmusch, «Father mother sister brother», μετά την Τελετή Έναρξης του 66ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (για να έχετε μια εικόνα για το Φεστιβάλ δείτε εδώ). Η τελευταία ταινία του Αμερικάνου σκηνοθέτη του underground κινηματογράφου κέρδισε το Χρυσό Λέοντα στο 82ο Φεστιβάλ Βενετίας. Τρεις διαφορετικές ιστορίες μας μιλούν μεταφορικά για την οικογένεια. Κάτω από το κείμενο κρύβεται μια μεγάλη θεώρηση των οικογενειακών δεσμών και των ιστοριών που αυτοί συνεπάγονται.

Father mother sister brother: Η ταινία

Ο πατέρας δέχεται τα παιδιά του, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, μετά από πολύ καιρό, ο γιος του τον βοηθά να έχει μια καλύτερη ζωή, αυτός όμως έχει τον τρόπο του να ζει, κάτι που θα το κρατήσει κρυφό. Την μητέρα επισκέπτονται οι δύο κόρες της, πίνουν τσάι και τρώνε νόστιμα γλυκά, φεύγοντας παίρνουν τα δώρα τους, η μία από αυτές κρύβει στοιχεία από την διαβίωσή της, υποκρινόμενη την επιτυχημένη επαγγελματικά και ερωτικά γυναίκα. Δύο αδέλφια συναντιόνται και πηγαίνουν στο άδειο διαμέρισμα των γονιών τους που έχουν σκοτωθεί σε αεροπορικό δυστύχημα, οι μνήμες έρχονται από τα αντικείμενα και από την σωματική επαφή και μας δείχνουν μια άρρηκτα δεμένη οικογένεια.

Ο Jim Jarmusch κάνει την πιο προσωπική του ταινία. Έτσι ανέφερε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης. Δεν ξέρω και είναι δύσκολο να επιβεβαιώσω το ορθό του λόγου του. Αυτό που είδα σε αυτή την ταινία είναι μια θεώρηση για την οικογένεια. Τρεις διαφορετικές οικογένειες εξετάζονται: η πρώτη είναι στις ΗΠΑ, η δεύτερη στο Δουβλίνο και η τρίτη ανάμεσα στο Παρίσι και τις ΗΠΑ. Δεν έχει λοιπόν να κάνει η εντοπιότητα. Η αφήγηση ανοίγεται στο παγκόσμιο πεδίο. Ο πατέρας και η μητέρα είναι τα δύο πρώτα στοιχεία που θα εξετάσουμε. Ακολουθούν τα δύο παιδιά.

Father mother sister brother: Ο πατέρας

Ο πατέρας είναι ένας περιθωριακός τύπος, απέχει πολύ από τον αρχετυπικό Πατέρα και, φυσικά, από τον αυστηρό πατέρα όπως τον θέλει η αμερικάνικη παράδοση. Η γυναίκα του έχει πεθάνει και ζει μόνος του. Δεν έχει δουλέψει, άρα δεν έχει πόρους και κοινωνική ασφάλιση, τα παιδιά του τον βοηθούν, περισσότερο ο γιος του. Αυτός δέχεται, με διακριτικό τρόπο, αυτή τη βοήθεια. Η ζωή του όμως είναι διαφορετική από αυτή που δείχνει. Θέλει να ζήσει όπως αυτός επιθυμεί, χωρίς να δίνει δικαιώματα σε κανένα. Κρατά μυστικό τον τρόπο που απολαμβάνει τη ζωή του σε μια συντηρητική Αμερική.

Ο Jarmusch μας δείχνει τον συντηρητικό τρόπο που ζουν ακόμα και οι μεσήλικες, κάτι που μας πάει πίσω στη δεκαετία του ‘50 ή του ‘60 που ο ίδιος ο σκηνοθέτης την έχει απορρίψει. Προτείνει να δώσουμε χώρο στην απόλαυση, η οποία μπορεί να είναι και ερωτική, και να αφήσουμε τον άνθρωπο ελεύθερο να ζήσει έτσι όπως θα ήθελε, εφόσον δεν ενοχλεί τους άλλους. Απορρίπτει την καταπίεση των συντηρητικών παιδιών στον πατέρα και θα ήθελε να δει μια οικογένεια χωρίς προκαταλήψεις και εμπόδια στην ευτυχία του ανθρώπου. Όλα αυτά σε μια χώρα, όπου ο τραμπισμός θριαμβεύει, είναι πραγματικά ουτοπία.

Father mother sister brother: Η μητέρα

Η μητέρα ζει στο Δουβλίνο. Τα κορίτσια της την επισκέπτονται πολύ λίγες φορές το χρόνο αν και έχουν μετακομίσει για να ζουν κοντά της. Θα έρθουν στο σπίτι της για να πιουν τσάι και να γευτούν τα πολύ νόστιμα γλυκά που αυτή έχει αγοράσει. Η μία κόρη θέλει να κρύψει την πραγματική ζωή της. Η άλλη είναι πιο «έντιμη» και μιλάει για τη ζωή της χωρίς περιστροφές. Η μητέρα ακούει και ελάχιστα σχολιάζει. Μια καθαρά βικτωριανή οικογένεια όπου η μητέρα διεκδικεί τον αρχετυπικό ρόλο της.

Στο Παρίσι δύο αδέλφια συναντιούνται. Οι γονείς τους έχουν σκοτωθεί σε ένα αεροπορικό δυστύχημα. Η ζωή των γονιών ξεπερνά τους συμβιβασμούς που θέτει η δυτική κοινωνία. Τα παιδιά ζουν τη δική τους ζωή και είναι αρκετά δεμένα, σε σημείο να βλέπεις έναν ερωτισμό που δεν είναι τίποτε άλλο από την απόλαυση που φέρνει η ουσιαστική επαφή δύο ανθρώπων. Οι γονείς είναι απόντες, όμως τα αντικείμενα και ειδικά οι φωτογραφίες τους θυμίζουν. Όλες οι μνήμες αναβιώνουν έναν τρόπο ζωής που είναι ανυπόκριτος.

Father mother sister brother: Η απόλαυση

Οι αφηγήσεις και στις τρεις ιστορίες είναι πολύ απλές. Δεν υπάρχουν εξάρσεις, συναισθηματικές ή μη, ούτε βίαιες αντιδράσεις. Η ανατροπή εμφανίζεται στην πρώτη ιστορία όταν ο πατέρας μας δίνει ένα μόνο στοιχείο για τον τρόπο ζωής που έχει επιλέξει. Ο θεατής έχει πολλά αφηγηματικά στοιχεία στη διάθεσή του, δεν είναι προφανές ότι θα ταυτιστεί, ακολουθώντας την μπρεχτική λογική, με τους ήρωες της αφήγησης της ταινίας. Θα πρέπει λοιπόν να βρει αυτά τα σημεία από όπου θα πιαστεί για να φτιάξει αυτές τις γέφυρες που είναι αναγκαίες για να μπει μέσα στον κόσμο που προτείνει ο Jim Jarmusch. Όπως και σε άλλες του ταινίες, για παράδειγμα την «Ghost dog: ο τρόπος των σαμουράι» (1999), ο σκηνοθέτης δεν κάνει εύκολη την εμπλοκή του θεατή στην αφήγησή του. Θα πρέπει, λοιπόν, να συνεργαστούμε μαζί του για να φτιάξουμε το δικό μας κείμενο, το μετακείμενο που θα χρειαστούμε για τη δόμηση της δικιάς μας αφήγησης.

Δεν μπορώ να ξέρω αν στην αφήγηση της ταινίας ο σκηνοθέτης έχει βάλει προσωπικά στοιχεία, βιωματικά, αυτό που κατάλαβα, βλέποντας τη δουλειά του, είναι ότι μας καλεί να δούμε με διαφορετικό τρόπο, από αυτό που προτείνει η συντηρητική δυτική άποψη, την οικογένεια συνολικά και το κάθε άτομο χωριστά, να διακρίνουμε τις ανάγκες του καθενός που θα πρέπει να εκπληρωθούν, σε μια κοινωνία που θα απαιτεί σεβασμό από τα μέλη της και θα τα σέβεται.

Father mother sister brother: Η δύναμη της απλότητας

Η βία που λειτουργεί διαλύοντας τους κοινωνικούς δεσμούς είναι εδώ απούσα. Ο Jarmusch προτείνει έναν άλλον τρόπο ζωής, δεν επιβάλλει με την αφήγησή του, έμπρακτα μας δίνει ένα στοιχείο για να πιαστούμε και να ξετυλίξουμε το κουβάρι, κάτι που είναι εύκολο αν αφεθούμε να μπούμε στον πυρήνα της αφήγησης. Άρα, αφού ο θεατής κατανοήσει τα δομικά στοιχεία της αφήγησης, μπορεί να κάνει τις αναλύσεις του, ιδίως αυτές τις ψυχολογικές, που θα τον βάλουν μέσα στο δικό του αξιακό σύστημα. Η δύναμη της ταινίας είναι στην απλότητά της, στα απέριττα πλάνα, στους λιτούς διαλόγους και στις προσεγμένες, εικαστικά, συνθέσεις των πλάνων.

Οι ηθοποιίες είναι εξαιρετικές. Τόσο όσο πρέπει για να προτείνουν και να μην καταδηλώσουν. Τα βλέμματα και οι κινήσεις αφηγούνται, δημιουργώντας μικρές αφηγηματικές δομές, οι οποίες έρχονται να συνδεθούν με τις άλλες για να φτιάξουν ένα πολύ όμορφο παζλ. Ο λόγος ξεκάθαρος και απλός, μας βάζει, μαζί με τα άλλα στοιχεία, σε ένα ρεαλιστικό πεδίο που γρήγορα θα αμφισβητηθεί με την πρώτη, προσεχτική ανάγνωση. Τα αφηγηματικά κενά, που δημιουργεί ο λόγος και οι κινήσεις των ηθοποιών, είναι ο τόπος όπου παράγεται και αναπαράγεται η φαντασία του θεατή. Έτσι η δύναμη της ταινίας πολλαπλασιάζεται, ανάλογα με ποιον ή ποιους τρόπους θα επιχειρήσουμε την ανάγνωση του φιλμικού κειμένου.

FATHER MOTHER SISTER BROTHER

Σκηνοθεσία: Jim Jarmusch

Σενάριο: Jim Jarmusch

Φωτογραφία: Frederick Elmes, Yorick Le Saux

Μοντάζ: Affonso Gonçalves

Μουσική: Annika Henderson, Jim Jarmusch

Ήχος: Emmanuel Ughetto, Nicolas Cantin, Beso Kacharava, Avi Laniado

Σκηνικά: Judith Hynes, Jenny Oman, Lisa Scoppa

Κοστούμια: Catherine George

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Paul Boulton, Frédéric Cambon, Fiona Cooney, Ramsey Scott

Παραγωγή: Joshua Astrachan, Conor Barry, Richard Bolger, Arielle De Saint Phalle, Charles Gillibert, Carter Logan, Marieke Tricoire, Derrick Tseng, Atilla Salih Yücer

Ηθοποιοί: Tom Waits (πατέρας), Adam Driver (Τζέφ, γιος), Mayim Bialik (Έμιλι, κόρη), Charlotte Rampling (μητέρα), Cate Blanchett (Τιμοθέα, κόρη), Vicky Krieps (Λίλιθ, κόρη), Indya Moore (Σκάι,αδελφή), Luka Sabbat (Μπίλι, αδελφός), Sarah Greene (Ζανέτ), Philippe Azoury (ντίλερ)

Έτος παραγωγής: 2025

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Ιταλία, Γαλλία, Ιρλανδία, Γερμανία

Γλώσσα: αγγλικά, γαλλικά

Χρώμα: έγχρωμη

Είδος: τραγωδία, κωμωδία

Διάρκεια: 110΄

Εταιρεία διανομής: Cinobo

Περισσότερα στοιχεία για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της ταινίας θα βρείτε εδώ.

Διαβάστε τις κριτικές ταινιών που έχουμε δημοσιεύσει

Harvest

Κρύο;

Noi