ΑΓΡΙΟΚΕΡΑΣΟ

Σεπ 13, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ

Αγριοκέρασο: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Ένα αγόρι ζει με τον πατέρα του στην επαρχία. Αυτό το βράδυ ενηλικιώνεται. Προσπαθεί να κόψει το γλυκό των γενεθλίων, ο πατέρας του δίνει ένα μαχαίρι για να το κόψει πιο εύκολα, με αυτό θα σφάξει, την επόμενη μέρα την κατσίκα. Είναι το έθιμο που το παιδί δεν δείχνει αλλά «γίνεται άντρας», όπως του λέει ο πατέρας του. Μια κουβέντα για την γυναίκα του δάσους μένει μετέωρη. Η ταινία προβλήθηκε στο 48^ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Δράμας, στο εθνικό σπουδαστικό τμήμα.

Αγριοκέρασο: Η υπόθεση

Κρυφά ζωγραφίζει με κάρβουνο. Η ζωγραφική του είναι γεμάτη με γραμμές που συγκλίνουν σε ένα σημείο και δείχνουν την ένταση που επικρατεί στον ψυχικό του κόσμο. Η μητέρα δεν υπάρχει. Είναι άγνωστο αν έχει πεθάνει -και αν ναι, πότε- ή αν οι γονείς του έχουν χωρίσει. Το σκηνικό και τα κοστούμια μας δείχνουν ότι έχουμε να κάνουμε με παλιότερη εποχή, ίσως την δεκαετία του 1950. Αυτά μας μιλούν, με έμμεσο τρόπο, για την ψυχοσύνθεση του νεαρού άντρα.

Νωρίς, το επόμενο πρωί, θα τρέψει προς το δάσος για να βρει καταφύγιο και να μην σκοτώσει την κατσίκα. Η ευαίσθητη ψυχή του δεν μπορεί να δεχθεί ένα βάρβαρο έθιμο, αφού το σφάξιμο της κατσίκας είναι η πράξη που θα γίνει άντρας και, έτσι, θα διαιωνίσει την πατρική εξουσία. Εκεί θα τον συναντήσει μια γυναίκα, έχει ένα μικρό καλάθι με αγριοκέρασα. Είναι πιασμένα δύο δύο. Τον ρωτάει τι έχει και αυτός της απαντά ότι χάθηκε. Εδώ έχουμε ένα γρίφο να λύσουμε.

Αγριοκέρασο: Ο διαχωρισμός

Όταν του προσφέρει δύο αγριοκέρασα αυτή κρατά το ένα και αυτός παίρνει το άλλο, έτσι το δίδυμο των αγριοκερασιών χωρίζεται. Με συμβολικό τρόπο μας λέει για την διάσπαση του Εγώ του σε αυτό που θέλει ο ίδιος να αναπτύξει, κρατώντας απόσταση από τον παραδοσιακό άντρα, και σε αυτό που του επιβάλλει η πατριαρχική κοινωνία, αυτό το τελευταίο το κρατά η ίδια. Επιπλέον, αυτή που δρομολογεί αυτή την επιλογή, που τον προτρέπει, είναι αυτή η γυναίκα που, εδώ, παρομοιάζεται με την μητρική φιγούρα. Η αρχετυπική Μητέρα του μιλά γλυκά και είναι σα να του λέει ότι θα πρέπει να κάνει αυτό που επιθυμεί, μέσα στο πλαίσιο της ηθικής.

Τον βρίσκει ο πατέρας του, τον οδηγεί βίαια στο δεμένο κατσίκι και, βρίζοντάς τον, του λέει να το σφάξει. Το μαχαίρι στρέφεται στην ρίζα της βίας, στον πατέρα του που πέφτει νεκρός. Ο νεαρός άντρας με ένα μαχαίρι σκοτώνει τον αρχετυπικό Πατέρα, θέλοντας έτσι να σταματήσει την βία. Τον σκοτώνει με ένα μαχαίρι που δεν είναι τίποτε άλλο από ένα φαλλικό σύμβολο. Ο φαλλός σκοτώνει και, συγχρόνως, γεννά ένα νέο κόσμο, ευγενικό, ευαίσθητο, πιο κοντά στον άνθρωπο, όπως θα πρότεινε η αρχετυπική Μητέρα.

Αγριοκέρασο: Η εννοιοδότηση

Όλες οι σκηνές της ταινίας έχουν ακριβώς αυτό το μέγεθος που θα πρέπει για να υπάρχει ένας ρυθμός που παίρνει το σημαίνον -αρχετυπικός Πατέρας και Μητέρα, φαλλός- και το κάνει σημαινόμενο. Έτσι η ταινία εννοιοδοτεί. Όλα αυτά γίνονται μπροστά στην κατσίκα (αίγα) όπου εγγράφεται και επικυρώνεται αυτή η τραγωδία, λαμβάνει την αιγίδα της Ιστορίας. Βέβαια, αυτή η διαδικασία μπλοκαρίσματος της πατρικής βίας δεν μπορεί να γίνει αν δεν αλλάξουν οι δομές της κοινωνίας -οι φόνοι γυναικών το αποδεικνύουν-, είναι μια ουτοπία. Δεν πειράζει όμως, εμείς που πιστεύουμε στην αρμονική συνύπαρξη Πατέρα και Μητέρας έχουμε δικαίωμα στο όνειρο.