ΝΤΙΝΟΣ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Ιούλ 18, 2025 Κινηματογράφος 0

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Η ΤΕΧΝΗ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΡΗΜΗΝ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ

Ο Ντίνος Δημόπουλος μιλάει με τον Γιάννη Φραγκούλη*

Συναντήσαμε τον Ντίνο Δημόπουλο στο σπίτι του, σε μια ζεστή ατμόσφαιρα, για να συζητήσουμε για τον ελληνικό κινηματογράφο, για την προσφορά του στην ελληνική κινηματογραφική παραγωγή, για την επίθεση του αμερικάνικου κινηματογράφου, αλλά και για την νέα του ταινία, «Τα δελφινάκια του Αμβρακικού», που προβλήθηκε στο τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. «Είναι η πρώτη ελληνική ταινία που παίζεται σε εννέα αίθουσες συγχρόνως και αυτό μου θυμίζει τις παλιές καλές μέρες του ελληνικού κινηματογράφου», μας είπε.

Ντίνος Δημόπουλος: Το ξεκίνημα

Την πρώτη σας ταινία, «Οι ουρανοί είναι δικοί μας», την είχατε κάνει το 1953. Είχατε σπουδάσει κινηματογράφο;

Όχι, σχεδόν ό,τι αφορά στην τέχνη σε μένα έγινε εντελώς τυχαία. Δεν είχα κανένα λόγο να ανακατευτώ με αυτό το είδος. Όταν τέλειωσα το γυμνάσιο ήθελα να γίνω ζωγράφος, γιατί μου άρεσε η ζωγραφική. Αλλά έπρεπε να δώσεις εξετάσεις στη σχολή Καλών Τεχνών και να παρακολουθείς. Εγώ, όμως, δεν μπορούσα να παρακολουθώ  γιατί έπρεπε να εργάζομαι, ήμουν πολύ φτωχός. Έδωσα, λοιπόν, εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, στη Νομική, όπου δεν ήταν απαραίτητο να παρακολουθείς, αλλά ήθελα να πάω στο Κάιρο, μια επιθυμία που δεν μπορώ να την εξηγήσω, ήταν ένα κάλεσμα φοβερό αυτή η φυγή, ειδικά για αυτό το χώρο. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να πάω από το να γίνω ηθοποιός, γιατί είχα μάθει ότι οι θίασοι πηγαίνουν στο Κάιρο, πληρώνονται πολύ καλά και επιστρέφουν με ρούχα και πολλά λεφτά που κάνουν στις περιοδείες.

Δώσατε εξετάσεις στη Δραματική Σχολή για να το πετύχετε;

Ναι, τότε αυτή η σχολή ήταν η μόνη που υπήρχε. Μαζί μου ήταν και κάποιοι, ο Ντίνος Ηλιόπουλος, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος που απέτυχαν μαζί με εμένα. Ήμουν απαρηγόρητος, αλλά ένας σκηνοθέτης από το Παρίσι, ο Γιαννούλης Σαραντίδης, έκανε μια σχολή όπου φώναξε 150 παιδιά και μετά από δοκιμασία τριών μηνών κράτησε τα τριάντα. Έτσι έγινα μαθητής, σε αυτή τη σχολή, μαζί με τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Πολλά πράγματα μεσολάβησαν, εν τω μεταξύ, και δεν μπόρεσα να πάω στο Κάιρο. Μου έμεινε το «κουσούρι» να είμαι ηθοποιός και έλαβα μέρος σε κάποιες ταινίες σαν πρωταγωνιστής, με πολύ μεγάλη επιτυχία, και έπαιξα και στον Φίνο. Είμαστε ηθοποιοί του Θεάτρου Κοτοπούλη. Ο Μυράτ, που ήταν διευθυντής του θεάτρου, ήρθε και είπε ότι ο Φίνος του είπε ότι υπάρχουν εδώ δύο συγγραφείς καταπληκτικοί. «Ποιοι είναι;», ρωτήσαμε εμείς, ο Ντίνος Δημόπουλος και ο Ντίνος Ηλιόπουλος, είπε, και ότι διάβασε ένα καταπληκτικό σενάριο. Πάμε την άλλη μέρα στον Φίνο και του λέμε ότι ο κ. Μυράτ μας είπε πως το σενάριο ήταν καταπληκτικό.

Ντίνος Δημόπουλος: Η ταινία

Και γυρίστηκε ταινία;

Όταν ρωτήσαμε τον Φίνο, αν θα το γυρίσει ταινία, μας είπε όχι. «Γιατί;», τον ρωτήσαμε εμείς. «Γιατί είναι καταπληκτικό», απάντησε. Δεν το γύρισε αυτό το σενάριο, αλλά αυτό ήταν μια υποθήκη.

Εννοούσε ότι δεν ήταν εμπορικό;

Ναι, ότι ήταν τέχνης και τότε αυτά ήταν αποδιοπομπαία. Μου έδωσε να γράψω ένα σενάριο το οποίο ήταν το «Κουρέλι», του Νίκου Ντέμι, που το έπαιζε τότε στο θέατρο ο Γιώργος Παππάς και ο Χορν και η Λαμπέτη, θα το ανεβάζαμε με αυτούς. Του άρεσε πάρα πολύ και ζήτησε από την Ιταλία να πάρει τα συγγραφικά δικαιώματα, δεν τα βρήκαν όμως και μου ανέθεσε να κάνω μια διασκευή όπου να υπάρχουν οι ίδιοι ήρωες, αλλά με δικό μου θέμα. Έγραψα ένα καινούργιο έργο, με βάση το «Κουρέλι», με τους ίδιους χαρακτήρες, που λεγόταν «Οι ουρανοί είναι δικοί μας». Έτσι μπήκα στον κινηματογράφο, γιατί δεν παίχτηκε με τους ίδιους πρωταγωνιστές, αλλά όταν ήρθε η ώρα να γίνει το γύρισμα, ο Φίνος μου ανέθεσε την σκηνοθεσία. Εγώ το τελευταίο πράγμα που σκεφτόμουν ήταν να γίνω σκηνοθέτης.

Ντίνος Δημόπουλος: Πρώτη φορά σκηνοθέτης

Πως καταφέρατε, τελικά, να κάνετε την ταινία;

Δεν είχα καμιά ειδικότητα σκηνοθέτη. Ανέφερα στον Φίνο τα ονόματα των σκηνοθετών, ο Γρηγορίου, ο Σολωμός, ο Τζαβέλλας, αλλά ήταν όλοι απασχολημένοι, εκείνη την εποχή. «Θα την γυρίσω με σένα», μου είπε. Εγώ δεν ήξερα σκηνοθεσία, μπορούσα να εξασφαλίσω να μιλήσουν οι Έλληνες ελληνικά, κινηματογραφικά για πρώτη φορά. «Εγώ είμαι εδώ», μου είπε. Τότε τις ταινίες δεν τις σχεδιάζαμε και αρχίζαμε το γύρισμα μετά από 15 μέρες. Έκανα ό,τι έκανε ο Αϊζενστάιν, απ’ότι μου είπαν μετά, σχεδίασα το γύρισμα πλάνο-πλάνο, μπλε για το τράβελινγκ, κόκκινο για το πανοραμίκ, με το κίτρινο ήταν το βερτικάλ, 800 σελίδες σχεδίων που έκανα και που, τελικά, κάπου χάθηκε. Το γύρισα το φιλμ και έγραψαν οι εφημερίδες «εγεννήθη ημίν σκηνοθέτης» και μου κόλλησε η έννοια του σκηνοθέτη.

Απ’ότι είδα, σχεδόν όλες οι ταινίες είχαν εξαψήφιο αριθμό εισιτηρίων. Σε το οφειλόταν η επιτυχία, τότε, του ελληνικού κινηματογράφου;

Ο ελληνικός κινηματογράφος έχει πλαστογραφηθεί πολύ: Ότι ήταν πολύ καλός, κάποτε, δεν ήταν. Ότι είναι καλός, τώρα, δεν είναι. Ο κινηματογράφος απλώς κάλυψε ένα μέγα κενό σε μια κρίσιμη ώρα του ελληνικού λαού, μετά την κατοχή και τον εμφύλιο. Από την παραγωγή των 100 ταινιών, ένας αριθμός, που δεν ξεπερνά ετησίως τις 5 ή 6, ήταν αξιοπρεπείς ταινίες. Αλλά δεν είχε καμία σχέση με τα προβλήματα του ελληνικού λαού, τότε, ούτε με το πρόβλημα ή τη φυσιογνωμία που θα έπρεπε να είχε ο ελληνικός κινηματογράφος. Ό,τι έγινε χάρις στο ταλέντο ή το μεράκι κάποιων ανθρώπων, μιας ομάδας 3 ή 4 ανθρώπων, που, αυτοδίδακτοι, πήραν τον κινηματογράφο από τη ντροπή και τον στείλαν μόνοι τους στα φεστιβάλ. Όταν φτάσουμε σ’έναν πολιτισμό ανθρώπινο, θα καταλάβουμε ότι ο,τιδήποτε υπάρχει σήμερα υπάρχει επειδή υπήρχε αυτή η ομάδα αυτών των ανθρώπων τότε.

Ντίνος Δημόπουλος: Η απώλεια των θεατών

Ο κινηματογράφος έχασε τους θεατές του λόγω των «ακαταλαβίστικων» ταινιών του νέου ελληνικού κινηματογράφου ή λόγω της τηλεόρασης;

Ο κινηματογράφος πρόλαβε να αυτοκτονήσει πριν τον σκοτώσει η τηλεόραση. Εξαντλήθηκε η θεματογραφία του και επαναλάμβανε τα ίδια πράγματα. Όσοι έβλεπαν τηλεόραση και προσπαθούσαν να πείσουν τον παραγωγό για κάτι καινούργιο, αντιμετώπιζαν την άρνηση. Προσπάθησα να μεταφέρω στον κινηματογράφο μυθιστόρημα της ελληνικής λογοτεχνίας, λόγω της έλλειψης σεναριογράφων, αλλά, για άλλους λόγους, δεν τα κατάφερα. Πάντως, με εκείνες τις συνθήκες, έκανα το «Αμαξάκι», το 1957. Ας ρωτήσουμε την Ιστορία να μας πει τι έκανε, την ίδια εποχή, ο Αντονιόνι. Λέγοντας, πάντως, «ελληνικός κινηματογράφος» εννοούμε τις 5 ταινίες, γιατί υπήρχαν ορισμένοι καιροσκόποι που, βλέποντας την ανάγκη του ελληνικού λαού για διασκέδαση, ασέλγησαν πάνω για να κερδοσκοπήσουν εύκολα. Οι δικές μας ταινίες ήταν αξιοπρεπείς, θα μπορούσαν να ήταν κάλλιστα ξένες, αν δεν μιλούσαν ελληνικά, οι άλλες είχαν την θεματογραφία, τον πλούσιο που θα πάρει την φτωχή ή το αντίθετο.

Το κράτος βοήθησε και πως τον κινηματογράφο;

Εγώ διετέλεσα μέλος της Γνωμοδοτικής Επιτροπής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Είχα πάρει εντολή που όριζε, σαν απόλυτο κριτήριο, την ποιότητα και όχι το κόστος της ταινίας. Ύστερα από 20 χρόνια λειτουργίας αυτού του θεσμού, έχουμε ελληνικό κινηματογράφο; Και αν δεν έχουμε, γιατί δεν έχουμε και ποιος φταίει; Εγώ έχω απόψεις γι’αυτό το θέμα, αλλά δεν έχω τον λόγο να  τις πω, γιατί ποιος θα με ακούσει;

Ντίνος Δημόπουλος: Η ανάγκη του κινηματογράφου

Κατά την γνώμη σας, γιατί δεν απέδωσε αυτή η προσπάθεια;

Γιατί φοβάμαι ότι θέματα που επέλεξαν οι καινούργιοι σκηνοθέτες, που αναδείχθηκαν μέσω της χορηγίας του Κέντρου, δεν μπόρεσαν να είναι θέματα κινηματογραφικά, ήταν αξιόλογα θέματα που δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν με τον αντικειμενικό σκοπό του κινηματογράφου: τον θεατή. Ο κινηματογράφος έχει απαραίτητη ανάγκη τις αίθουσες. Πώς, μέσα σ’ένα χρόνο, στο Σικάγο από 2 αίθουσες δημιουργήθηκαν 100, πώς στην Νέα Υόρκη από 5 αίθουσες, το 1914, έγιναν 5.000, το 1916; Εξαιτίας του κόστους παραγωγής έχεις ανάγκη το κοινό, αν το αγνοήσεις δεν κάνεις κινηματογράφο. Τα θέματα αυτά δεν μπορούσαν να κάνουν τον κόσμο να μπει στις αίθουσες. Θα μπορούσαν να γίνουν κάλλιστα ένα βιβλίο που να απευθύνεται σε 3.000 αναγνώστες, με μικρότερο κόστος. Αυτά τα θέματα ήταν κινηματογραφικά. Στη λειτουργία «θέαμα» υπεισέρχεται η διττή υπόσταση, αυτός που προσφέρει το θέαμα και αυτός για τον οποίο παράγεται το θέαμα. Πολλοί συνάδελφοι μου λένε, «δεν κάνω ταινία για το κοινό», αλλά αν έρθει το κοινό, θα το διώξεις;

Θα βλέπατε με θετικό μάτι αυτό που γίνεται στο Χόλιγουντ, όπου υπάρχουν οι μάνατζερ του πλατό, του σεναρίου κ.λπ.;

Ας μην έρθουμε στο μέγα θέμα του αμερικάνικου κινηματογράφου. Ο κινηματογράφος είναι γαλλική εφεύρεση. Αλλά οι Αμερικάνοι κατάφεραν, με την ικανότητά τους, να τον οικειοποιηθούν, να τον κάνουν δικό τους. Είναι πολύ σημαντικό το ανέκδοτο που λένε για τον Στάινμπεκ, ο οποίος πούλησε ένα σενάριο, πήρε 6 εκατομμύρια δολάρια, πήγε είδε την ταινία, είδε ότι αυτή δεν είχε καμία σχέση με το σενάριο και το ξαναπούλησε και αυτό έγινε έξι φορές! Αυτό είναι η προβολή του αμερικάνικου κινηματογράφου.

Ντίνος Δημόπουλος: Ο αμερικάνικος κινηματογράφος

Στον ελληνικό κινηματογράφο δεν υπάρχουν οι άνθρωποι που θα καθοδηγούν τις συγκεκριμένες ενέργειες του συνεργείου;

Εμείς δεν μπορούμε να έχουμε τέτοιες πολυτέλειες. Είναι εντελώς αδύνατο να κάνουμε μια ταινία πολεμική, όπως οι αμερικάνικες. Το κόστος για το ζενερίκ του αμερικάνικου είναι ένα ποσό που μας επιτρέπει να κάνουμε 6 ταινίες! Τελευταία, υπάρχει η διαμάχη μεταξύ του αμερικάνικου και του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι υπάρχουν νόμοι που προστατεύουν τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο στις χώρες τους και δημιουργούν έναν αθέμιτο ανταγωνισμό. Υπάρχει όμως ταινία που δεν γίνεται με την βοήθεια της CIA, κάθε ταινία είναι ο προπομπός του αμερικάνικου ονείρου, το οποίο είναι ταυτόσημο με τα αμερικάνικα προϊόντα. Σκεφθείτε ότι στην Τσεχοσλοβακία, που ήταν μια από τις προηγμένες χώρες πριν από τον πόλεμο, ο πρόεδρός της, ο Χάβελ, παρηστάθη στην πρώτη προβολή αμερικάνικης ταινίας που ήταν το «Τζουράσικ πάρκ».

Ποια είναι η γνώμη σας για αυτού του είδους τις ταινίες;

Εγώ σαν σκηνοθέτης ξέρω που είναι η μηχανή σε ένα έργο του Μπέργκμαν. Σε τέτοιες ταινίες δεν ξέρω που είναι. Αισθάνομαι έναν βομβαρδισμό στα νεύρα μου, τελειώνει η ταινία, οργίζομαι γιατί ασέλγησαν πάνω στο νευρικό μου σύστημα, το διέγειραν.

Ντίνος Δημόπουλος: Οι κριτικοί

Πιστεύετε ότι για τον προσανατολισμό του κοινού, σε τέτοιες ταινίες, ευθύνονται και οι κριτικοί κινηματογράφου;

Δεν μπορώ να απαντήσω άμεσα, για να μην κάνω κουτσομπολιό. Κάποιες ταινίες που μετείχαν στο τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, πήραν κάποιες διακρίσεις. Εγώ παρέστην με τρόμο. Πριν από εμένα ήταν μια ταινία ενός αγαπημένου παιδιού του Φεστιβάλ, την οποία την «κράξανε». Μετά από αυτό μπήκα εγώ που είμαι το κακό σπυρί σε αυτό τον χώρο: ο Ντίνος Δημόπουλος είναι ο εμπορικός σκηνοθέτης, ο Φίνος Φιλμ κ.λπ., και, φυσικά, είχα ένα τρακ. Διηύθυνα το κοινό το οποίο γελούσε εκεί όπου εγώ είχα αποφασίσει να γελάσει. Το χειροκρότημα κράτησε 10 λεπτά και, μετά, έγινε μια παρέλαση από φοιτητές, μαθήτριες, νέους κ.λπ., οι οποίοι έκλαιγαν. Αυτή ήταν η πρότασή μου. Η κάμερα ήταν καθαρή, τίμια, χωρίς τεχνάσματα, δεν επεμβαίνω για να γαργαλήσω, για να ερεθίσω.

Η ταινία αναφέρεται σε μια παλιότερη εποχή. Πόσα και ποια καθημερινά στοιχεία μπορούμε να δούμε εκεί μέσα;

Η ταινία δεν βγάζει ηθικά συμπεράσματα. Είναι μια κατεδάφιση σε κάποιους κόσμους μυστικούς, από τους οποίους ο άνθρωπος της πολιτείας είναι αποκομμένος είτε από τον θόρυβο είτε από το στρες, αλλά, πιστεύω, κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του ένα παιδί: τον εαυτό του. Κάποτε πρέπει να βρει αυτό το παιδί για να μπορέσει να αντέξει στο υπόλοιπο της ζωής του.

Ντίνος Δημόπουλος: Η πραγματικότητα

Ο κινηματογράφος διαπαιδαγωγεί καταγράφοντας την πραγματικότητα;

Φυσικά, όπως κάθε άλλη τέχνη, εκτός από την τραγωδία. Στο θέατρο υπάρχει η σύμβαση ότι δεχόμαστε την αφαίρεση, στον κινηματογράφο καταγράφεται το τρένο σαν τρένο, δεν υπάρχει αυτή η σύμβαση και δεν την δεχόμαστε.

Τα γεγονότα που καταγράφονται στην ταινία είναι καθημερινά;

Αυτά που περιγράφονται στην ταινία είναι αιώνια στοιχεία. Αν είναι η τέχνη απέναντι στο θέμα της γνήσια και δεν θέλει να αιφνιδιάσει ή να εντυπωσιάσει και μένει στο θέμα της συγκίνησης, η συγκίνηση είναι διαχρονική. Το «βοήθεια» με τον ίδιο τρόπο θα το πει ο ήρωας του Αισχύλου και ο ήρωας του Σαίξπηρ και του Τσέχωφ, απλώς θα είναι κάποιος απόηχος που θα εκφράζει την εποχή. Υπάρχουν στοιχεία που είναι αληθή, αλλά δεν ενδιαφέρουν την τέχνη.

Πήρατε τέσσερα παιδιά που δεν είχαν καμία σχέση με την ηθοποιία. Πως έγινε η διδασκαλία στα παιδιά και τι δυσκολίες υπήρξαν;

Η ταινία ξεκίνησε από έργο θεατρικό. Έκανα πρόβες για το Εθνικό Θέατρο, τα παιδιά έκαναν σε αυτό το σπίτι, 50 πρόβες, λέξη με λέξη. Το μόνο πράγμα που έπρεπε να τα διδάξω ήταν το τέχνασμα, η συμπεριφορά. Το παιδί που έπαιζε το φυματικό δεν μπορούσε να αρθρώσει λέξη, γιατί μιμούταν το παίξιμο που έβλεπε στην τηλεόραση. Έπρεπε να τον πείσω ότι κάθε φορά που ερχόταν στο γύρισμα, το παιδί ήταν άρρωστο. Όταν τα κατάφερα, το πρόβλημα είχε λυθεί. Γι’αυτό πήρα ηθοποιούς ερασιτέχνες, γιατί έπρεπε να ήταν κοντά στο πρόβλημα με την ειλικρίνεια.

Ντίνος Δημόπουλος: Τα Φεστιβάλ

Είχατε συμμετάσχει στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στις Κάννες και στο Βερολίνο. Ποια είναι η γνώμη σας για τα φεστιβάλ;

Για έναν δημιουργό η επιβράβευση είναι ένα κίνητρο για την συνέχεια. Του τονώνει την θέληση να συνεχίσει, να δημιουργεί. Από αυτό τον στόχο κατά πόσο ξεφεύγει, αυτό είναι τα θέμα. Η οποιαδήποτε βράβευση προωθεί κάποιο σκοπό. Εν ονόματι αυτού τι κάνουμε; Οι άνθρωποι που μπαίνουν στις επιτροπές βραβεύσεως τι κυκλώματα και τι συμφέροντα έχουν…; Όταν ήμουν πρόεδρος της επιτροπής τους έλεγα πώς να ψηφίζουν: κατά συνείδηση! Έχω μάθει ότι ειπώθηκε, «αποκλείστε Δημόπουλο, Λάσκαρη και Λεοντή»! Αυτή ήταν η γραμμή…

*Αυτή η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εξόρμηση» το Σάββατο 19 Φεβρουαρίου 1994.

Διαβάστε τις συνεντεύξεις που έχουμε δημοσιεύσει

Αλέξης Δαμιανός

Δημήτρης Αθανίτης

Σταύρος Ψυλλάκης

Περισσότερα για τον Ντίνο Δημόπουλο

• Συνεντεύξεις