ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΟΥΠΟΥΛΑ

Οκτ 11, 2023 Κινηματογράφος 0

ΜΕ ΤΟΥΣ ΟΦΘΑΛΜΟΥΣ ΤΟΥ ΤΕΙΡΕΣΙΑ

FEATHERS

Φτερά και πούπουλα: γράφει ο Γιάννης Τσιτσίμης

Ο σουρεαλισμός ως δομικό στοιχείο της ταινίας «Φτερά και πούπουλα» προϋπήρξε αρκετές φορές πριν από αυτή την όμορφη ταινία από την Αίγυπτο. Κυρίως επειδή το επέβαλλε ως αισθητική με αριστουργηματικό τρόπο ο μεγάλος Μπουνιουέλ. Ταυτόχρονα έφερε στον κινηματογράφο την πολιτική αλληγορία, την αμφισβήτηση στο δίκαιο της εξουσίας και την τοποθέτηση των ηρώων σε έναν κόσμο υπαρκτό μεν και γύρω μας αλλά παράλληλο και σε άλλα πεδία πέρα από αυτά που είναι ορατά.

ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΟΥΠΟΥΛΑ: Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ

Πίσω λοιπόν από την κάμερα ξεδιπλώνεται ένας άλλος κόσμος που εμείς δεν τον γνωρίζουμε. Περιοριζόμαστε σε αυτόν που ο φακός επιλέγει να μας δείξει. Εικόνα κατ’ αποκοπή. Με παρόμοιό τρόπο, αποκοπή της καθημερινότητας, δηλαδή, κι εναλλαγή της με αφύσικα πράγματα που όμως γίνονται αποδεκτά σα να μη συνέβη τίποτα,

Έχουμε κι εδώ: Στην αρχή της ταινίας «Φτερά και πούπουλα» ο καταπιεστικός και επιβλητικός πατέρας μεταμορφώνεται σε… κοτόπουλο! Όλα καλά όμως γιατί για κάθε ανοησία ενός άνδρα υπάρχει μια γυναίκα έτοιμη ν’ αναλάβει δράση την ίδια στιγμή που η (αραβική, αιγυπτιακή) κοινωνία την έχει θέσει στο περιθώριο ως μαγείρισσα, μητέρα-τροφό. Αξιώνει από αυτήν να είναι μια αμίλητη ως φιγούρα, και πλήρως υποταγμένη στον άνδρα-τύραννο.

ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΟΥΠΟΥΛΑ: ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Την ταινία ενισχύει ένα σκηνικό απόκοσμο. Το διαμέρισμα, άθλιο κι ετοιμόρροπο, σε μια οικοδομή που προορίζεται αποκλειστικά για τους εργάτες του συγκεκριμένου κοντινού εργοστασίου. Βρίσκεται ανάμεσα στα φουγάρα αυτής της βιομηχανίας τα οποία εκπέμπουν το διοξείδιο τους μέσα στο σπίτι από τα ανοικτά του παράθυρα.

Μια τηλεόραση κατεστραμμένη, ένας ιδιοκτήτης που πηγαινοέρχεται με απειλές έξωσης για το ενοίκιο και το χρέος. Μια κατάσχεση ενός διαλυμένου πλυντηρίου. Ένα μωρό που διαρκώς κλαίει. Τα εργοστάσια που δε σταματούν να παράγουν μαυρίλα. Μια γυναίκα μόνη της ολότελα να πασχίζει να κολυμπήσει στον ωκεανό χωρίς να ξέρει κολύμπι. Κι ένα κοτόπουλο να βρωμίζει παντού τα ήδη βρώμικα τοπία.

ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΟΥΠΟΥΛΑ: ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΤΗΣ ΘΛΙΨΗΣ

Μια ζωή απομονωμένη σε ένα τρίγωνο. Ανδρική εξουσία, εργοστάσιο και εγκατάλειψη. Ένα μεταβομηχανικό τοπίο θλίψης. Ένα μετά Αντονιόνι φιλμ («Κόκκινη έρημος») όπου εκτός από τα άψυχα κτίρια εμφανίζονται και άψυχοι άνθρωποι.

Τα «Φτερά και πούπουλα» του πρωτοεμφανιζόμενου Ομάρ Ελ Ζοχάιρι δεν είναι μια ταινία με την οποία θα νιώσετε βολικά. Είναι μια δουλειά που έρχεται σε συνέχεια της «άνοιξης» του αραβικού αφρικανικού κόσμου και των πολλών καλών φιλμ που παράγονται (κυρίως με τη βοήθεια της Γαλλίας) από την Αίγυπτο, το Μαρόκο, την Τυνησία, την Αλγερία.

Έχουν σαν κεντρικό στόχο να μιλήσουν με μια «άλλη» κινηματογραφική γλώσσα για θέματα ταμπού όπως το Ισλάμ και την απεριόριστη κρατική του εξουσία, τη θέση των γυναικών υπό τον νόμο, την κακοποίηση του ατόμου από το κοινωνικό σύνολο. Την καταπίεση των ανθρώπων ως μέσα στο μεδούλι τους από μια παράλογη κυβέρνηση μετα-δικτατορία. Ένα σινεμά δηλαδή πολιτικοποιημένο άψογα (και γι’ αυτό επικίνδυνο όπως και του Ιράν ειδικά).

ΦΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΟΥΠΟΥΛΑ: Η ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ

Μπορεί η ζωή να μοιάζει με τη μεταφορά αυτής της ταινίας. Μια μεταφορά συμβολική. Ο Δεσπότης-ανήρ της οικογένειας να μεταμορφώνεται σε κοτόπουλο το οποίο όμως η γυναίκα-σύζυγος, αμίλητη και αμετάβλητη, εξακολουθεί να υπηρετεί σαν να μη συνέβη η μεταμόρφωσή του χάρη σ’ έναν τοπικό μάγο!

Στο αλληγορικό σινεμά του Μπουνιουέλ υπήρχε πάντα μια διέξοδος. Εδώ δεν υπάρχουν πόρτες. Μόνο αφεντικά που χρωστάς το ενοίκιο μιας τρώγλης. Μόνο φουγάρα στο μπαλκόνι σου. Και μία όρνιθα που επιμένει να σου θυμίζει ότι κάποτε ήσουν άνθρωπος. Υποδεχτείτε έναν καινούργιο κινηματογράφο που τα λέει έξω από τα δόντια κι ας έχει …φτερά (και πούπουλα).