ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ

Σεπ 24, 2023 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

UNDER THE SKY OF DAMASCUS

Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού: γράφει η Καλλίτσα Βλάχου

Η Φαράχ, η Ελιανά, η Ινάνα, η Σουχίρ και η Γκρέις είναι πέντε γυναίκες από την κατεστραμμένη Συρία που τολμούν στην ταινία «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού». Τολμούν να μιλήσουν για ό,τι συμβαίνει στις γυναίκες που ζουν σε ό,τι έχει απομείνει από τη ρημαγμένη χώρα τους. Γίνονται η φωνή των γυναικών που ο «πολιτισμένος» κόσμος έχει ξεχάσει. Αναζητούν τις ηρωίδες της καθημερινής ζωής, εκείνες που δεν θα δούμε ποτέ σε κανένα social, σε κανένα κανάλι, σε κανένα εξώφυλλο περιοδικού. Εκείνες που δεν έφυγαν από τη χώρα τους, είτε γιατί δεν είχαν τα μέσα και τη δυνατότητα να το κάνουν είτε γιατί απέμειναν μόνες τους αφού πολλές από αυτές έχασαν τους άντρες τους στον πόλεμο οπότε δεν μπορούσαν να επιχειρήσουν μία έξοδο από τη χώρα τους είτε γιατί κάποιες από αυτές δεν το θέλησαν.

ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ: Η ΤΑΙΝΙΑ

Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές για τον τρόπο που η τέχνη μπορεί να σταθεί αρωγός στους ανθρώπους που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα. Ο νεορεαλιστικός κινηματογράφος, για παράδειγμα, έφερε την τέχνη του κινηματογράφου δίπλα στους ανθρώπους που δεν τους είδε ως κοινό. Δε δημιούργησε ταινίες έξω από αυτό το κοινό, αλλά το κοινό του ήταν το κύριο σώμα της ταινίας.

Κάτι παρόμοιο συναντάμε και σε αυτό το ντοκιμαντέρ, «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού». Ως τέτοιο είδος φυσικά, έχει μεγαλύτερη δυνατότητα να συμπεριλάβει μέσα του τους αφανείς ήρωες της καθημερινότητας. Εδώ όμως πετυχαίνει και κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Οι πέντε γυναίκες προσεγγίζουν τις αφανείς ηρωίδες τους μετέχοντας και οι ίδιες στο προσωπικό τους δράμα. Με πολύ μεγάλη διακριτικότητα και με μία ενσυναίσθηση που πηγάζει από τα δικά τους προσωπικά αδιέξοδα σε μία χώρα που τη ρήμαξε ο πόλεμος.

Ένας πόλεμος που σε καμία περίπτωση δεν έγινε για να προστατέψει και να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των κατοίκων αυτής της χώρας αλλά για να εξυπηρετήσει συμφέροντα που απέχουν πολύ από τις ζωές των ανθρώπων της καθημερινότητας και της βιοπάλης. Ένας πόλεμος που στηρίχτηκε αποκλειστικά στη βία της εξουσίας. Αυτή την εξουσία σε όλες της τις εκφάνσεις τη βιώνουν οι απλές γυναίκες της Συρίας.

Το ντοκιμαντέρ, «Κάτω από τον ουρανό της Δαμασκού», έρχεται να απαλύνει κατά κάποιον τρόπο τον πόνο τους, όσο αυτό είναι δυνατό, δίνοντάς τους φωνή, δίνοντάς τους την ευκαιρία να νιώσουν ότι υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω στον κόσμο που τις ακούν, που συμπάσχουν μαζί τους και που θέλουν η αλήθεια τους να ακουστεί σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ: ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ

Η Φαράχ, η Ελιανά, η Ινάνα, η Σουχίρ και η Γκρέις γυρνούν σε όλη τη ρημαγμένη Συρία. Βρίσκουν γυναίκες που δουλεύουν στα εργοστάσια, στην διαλογή των σκουπιδιών, γυναίκες που βρίσκονται έγκλειστες στα ψυχιατρεία γιατί δεν υποτάχθηκαν στην πατριαρχία, και οι γυναίκες αυτές τους ανοίγονται.

Δεν τους μιλούν μόνο για τα δεινά του πολέμου αλλά και για την αφόρητη καταπίεση που δέχονται από τη βίαιη σκληροπυρηνική ανδρική μειονότητα με τις βαθιά ριζωμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις που θέλουν τον άνδρα να ασκεί πλήρη έλεγχο στη γυναίκα και να χρησιμοποιεί κάθε είδους κακοποιητικό μέσο για να την έχει υπό τον έλεγχό του.

Οι πέντε γυναίκες θέλουν οι προσωπικές ιστορίες αυτών των γυναικών να αποτελέσουν τον κορμό ενός θεατρικού έργου τους. Ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα αλλά και πολύ λυτρωτικό, όχι τόσο ως προς το αποτέλεσμά του, όσο ως προς την πορεία που ακολουθείται για να φτάσουν σε αυτό.

ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΤΗΣ ΔΑΜΑΣΚΟΥ: ΕΠΩΔΥΝΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Μια πορεία που συναντά πολλές δυσκολίες -κάποιες φορές και παραπλήσιες- με την πορεία της ζωής των γυναικών που οι ιστορίες τους καταγράφονται. Εδώ λοιπόν η τέχνη δεν χρησιμοποιεί το πραγματικό υλικό της ζωής για να παράγει απλά και να το μετουσιώσει σε κάτι άλλο. Αντίθετα συμπορεύεται με αυτό και αλληλεπιδρά μαζί του. Τέχνη και ζωή συνοδοιπορούν…

«Όποιος μπορεί να πει την αλήθεια, ας το κάνει», ακούμε τη Σαμπάχ, μία κακοποιημένη γυναίκα, να λέει. Και αυτό κάνουν οι συντελεστές αυτού του ντοκιμαντέρ. Με πολύ μεγάλη δυσκολία. Γιατί οι σκηνοθέτες είναι εξόριστοι, οπότε η καθοδήγηση των γυναικών γινόταν εξ αποστάσεως. Επιχειρούν να μας πουν την αλήθεια.

Αυτό από μόνο του απαντά ίσως και στο καίριο ερώτημα του πώς η τέχνη μπορεί να σταθεί αρωγός των ανθρώπων που η φωνή τους πνίγεται: Λέγοντας αλήθειες… όσο και επώδυνες κι αν είναι, όσες δυσκολίες κι αν συναντούν οι αλήθειες αυτές στη διαδρομή τους προς το φως.

Σε πανελλήνια πρώτη προβολή η Κινηματογραφική Λέσχη Πετρούπολης εξασφάλισε την προβολή του εξαιρετικού αυτού ντοκιμαντέρ που απέσπασε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 25^ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης. Η προβολή της ταινίας, θα γίνει τη Δευτέρα 25 Σεπτέμβρη, στο Σινέ Πετρούπολις, στις 8.30 το βραδάκι με δωρεάν είσοδο!