GORA

Απρ 05, 2021 Κινηματογράφος 0

Κριτική ταινιών

Gora-Γκόρα | η γοητεία του αυθεντικού

γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Η ταινία Gora Γκόρα προβλήθηκε διαδικτυακά στο πλαίσιο του 23^ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο αφιέρωμα «Αποκαλυπτικά ντοκιμαντέρ που βραβεύτηκαν σε φεστιβάλ της γειτονιάς μας», από 1 έως 4 Απριλίου 2021. Η ταινία «Gora» είναι μία από αυτές που ξεχώρισα πιο πολύ.

ΣΥΝΟΨΗ

Η πλούσια κληρονομιά του πληθυσμού των Γκόρανι μέσα από τις καθημερινές τελετουργίες των ανδρών της περιοχής -μιας που γυναίκες απαγορεύεται να εμφανιστούν μπροστά στην κάμερα. Η σλαβόφωνη μουσουλμανική μειονότητα των Γκόρανι ζει στα δυσπρόσιτα χωριά της Γκόρα, μιας απόκρημνης ορεινής περιοχής στο νότιο Κοσσυφοπέδιο. Κάθε χειρονομία των ανδρών καθώς δουλεύουν, μιλούν, χορεύουν, παίζουν μουσική, προσεύχονται ή τραγουδούν, γίνεται μία επίμονη υπενθύμιση για την υπερβατικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Είδαμε την ταινία «Gora» («Γκόρα») και ανακαλύψαμε μέσα σε αυτή το εξωτικό. Αυτό που καταλάβαμε ήταν ότι το εξωτικό στοιχείο είναι μέσα στο δικό μας κόσμο. Κάμποσα χιλιόμετρα μακριά από τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, δίπλα από τα σύνορα της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας.

Οι Γκόρανι έχουν, προφανώς, πάρει το όνομά τους από τη γεωγραφική ονομασία αυτής της οροσειράς. Σε ένα από αυτά τα βουνά ζουν. Αυτό έχει, για αυτούς, τη σημασία του πατέρα τους. Με άλλα λόγια είναι αυτό που τους ορίζει, που καθορίζει τους νόμους της διαβίωσής τους.

Φαντάζει λογικό στη σκέψη ενός ανθρώπου. Το βουνό είναι που καθορίζει το μικροκλίμα αυτής της περιοχής, άρα αν θα συνεχίσουν να ζουν, να επιβιώνουν, το βαθμό δυσκολίας. Αυτό τον «πατέρα» θα πρέπει να θεραπεύσουν, με την έννοια του «υπηρετώ».

ΟΙ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ

Η καθημερινή ζωή τους είναι γεμάτη από τελετουργίες. Αυτές μιλούν για τους νόμους της διαβίωσής τους, για αυτούς τους ίδιους.

Η ταινία «Gora» ξεκινά με μία τέτοια τελετουργία: οι άντρες καθαρίζουν το χώρο όπου εργάζονται και το ραντίζουν με ένα υγρό, σα να τον αγιάζουν. Πολύ πιθανόν αυτό το υγρό να είναι νερό που έρχεται από τις πηγές του βουνού-πατέρα τους, όπου ζουν.

Είναι μουσουλμάνοι, ακολουθούν αυστηρά το δογματισμό της θρησκείας τους. Οι γυναίκες δεν πρέπει να βγαίνουν έξω, να είναι σε κοινή θέα, μόνο σε ειδικές θρησκευτικές γιορτές που οργανώνονται για αυτές. Έτσι, στην ταινία βλέπουμε μόνο άντρες.

Η ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΟΥΣ

Η ζωή τους είναι η ασχολία τους με τα ζώα τους, το επάγγελμα που κάνει ο καθένας και οι άλλες ενασχολήσεις τους. Αυτές είναι το τραγούδι, οι συναθροίσεις τους, το ποτό που πίνουν, συνήθως μπύρα και γάλα. Όλα αυτά γίνονται με τρόπο τελετουργικό.

Οι τελετές, όπως ξέρουμε από την ανθρωπολογία, ορίζουν τους κανόνες της διαβίωσής τους. Κατά συνέπεια, βλέποντας αυτές τις τελετές που είναι μικρές αφηγήσεις, στην ταινία «Gora» μπορούμε να καταλάβουμε την ίδια τη ζωή τους και το ιδεολογικό πλαίσιο στο οποίο αυτή ορίζεται.

Η κάμερα παρατηρεί και, όπως ένας άνθρωπος, βλέπει με αργό ρυθμό, ότι γίνεται. Έτσι θεμελιώνει τους χαρακτήρες. Βάζει τον ένα δίπλα στον άλλο. Φτιάχνει μία νοητή γραμμή που θα είναι μία αφήγηση που θα μπορούσε να είχε τον τίτλο «Η ζωή στη Γκόρα».

Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΡΥΘΜΟΥ

Ο σκηνοθέτης επιλέγει μερικές φορές λεπτομέρειες, κάτι σα μία παύση, δημιουργεί έτσι ρυθμό στην αφήγησή του. Είναι αυτό που ονομάζουμε ρυθμό στο κάδρο, όπως ορίζει ο Noel Burch.

Η προσοχή του θεατή είναι συνεχώς μέσα στο κάδρο. Άρα η ταινία έχει γρήγορο ρυθμό, με την έννοια ότι η ταχύτητα ανταπόκρισης της ματιάς του θεατή είναι μεγαλύτερη και από ταινίες δράσης. Προσέχει πολύ τις εναλλαγές των πλάνων να παράγουν στιβαρή αφήγηση.

Το μοντάζ έχει δέσει όλα αυτά έτσι ώστε να μην υπάρχουν κενά. Καλεί το θεατή να διαβάσει το φιλμικό κείμενο και να γίνει πλέον αναγνώστης του. Να το επεξεργαστεί και να σχηματίσει τη δική του άποψη για αυτή τη μειονότητα που ζει στη γειτονιά μας, είναι όμως, εν πολλοίς, άγνωστη.

ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ

Αυτή η ταινία, «Gora», είναι η πρακτική άσκηση του σκηνοθέτη για το διδακτορικό του. Φαίνεται ότι αυτός ακολουθεί το δρόμο της θεωρίας του κινηματογράφου και της ανθρωπολογίας. Παρατηρεί και εκφράζει μία άποψη που βρίσκεται πίσω από τις λέξεις και τις εικόνες, την οποία ο θεατής-αναγνώστης θα πρέπει να την ανακαλύψει.

Έρχεται με το βραβείο καλύτερης ταινίας και φωτογραφίας από το Εθνικό Διαγωνιστικό Τμήμα του Φεστιβάλ Beldocs, της Σερβίας, το 2017.