ΜΑΡΙΑ ΗΛΙΟΥ

Αυγ 13, 2025 Κινηματογράφος 0

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο ΕΡΩΤΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΟΛΜΗ

Η Μαρία Ηλιού συζητά με τον Γιάννη Φραγκούλη*

Δεν είναι τίποτε πιο ευχάριστο από το να συναντάς έναν νέο άνθρωπο που έχει ήδη στο ενεργητικό του μια πετυχημένη καριέρα, που έχει δουλέψει στο εξωτερικό και έχει την όρεξη να δοκιμάσει να ανοίξει τα φτερά του στο, κατά πολλούς, ομιχλώδες τοπίο της Ελλάδας. Είναι ελπιδοφόρο. Πιστεύω ότι στην Μαρία Ηλίου βρίσκονται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Εκείνο όμως που κάνει εντύπωση, μια ευχάριστη εντύπωση, είναι ότι η Μαρία Ηλίου ζει την ταινία, είναι ερωτευμένη με το θέμα της και προσπαθεί να μεταβιβάσει και στον άλλον αυτόν τον έρωτά της. Η συζήτησή μας μαζί της σε αυτό το κλίμα εξελίχθηκε. Με ένα ποτήρι κρασί και ανάμεσά μας την ταινία που ένωνε τον δημοσιογράφο με την δημιουργό. Καλούμε τους αναγνώστες να προσπαθήσουν να μπουν σε αυτό το κλίμα και να κρατήσουν μέσα στην καρδιά τους, όταν θα δουν την ταινία, «Τρεις εποχές», στις αίθουσες. Ελπίζουμε ότι η ανάλυση που επιχειρεί η σκηνοθέτιδα θα τους βοηθήσει να εμβαθύνουν περισσότερο στα μηνύματα που αυτή εκπέμπει.

Μαρία Ηλιού: Ο ελληνικός κινηματογράφος

Θα ήθελα να μας μιλήσεις όπως έχεις ζήσει τον κινηματογράφο στην Ελλάδα.

Η αλήθεια είναι ότι τον έχω ζήσει περισσότερο ως θεατής. Τα 10 χρόνια που έζησα στην Ιταλία ήταν πολύ καταπιεστικά, από 17 χρονών μέχρι 30 χρονών περίπου, άρα ουσιαστικά ένα πολύ μεγάλο μέρος του κινηματογράφου το έζησα στην Ιταλία, κατά την διάρκεια των σπουδών και όταν δούλευα. Επέστρεφα σε πολύ συχνά διαστήματα, καλοκαίρια, Χριστούγεννα, Πάσχα, και είχα μια πολύ στενή επαφή με το τι γινόταν εδώ. Νομίζω τα τελευταία χρόνια δεν είναι τυχαίο ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει, ότι πραγματικά οι ταινίες μπορούν να απευθύνονται σε ένα ευρύτερο κοινό. Νομίζω ότι υπάρχει μια νέα γενιά που, σιγά σιγά, έχει αρχίσει να εμφανίζεται πολύ δυναμικά και να δίνει πράγματα που είναι πραγματικά αξιόλογα και έχουν ποιότητα.

Οι εργασίες σου στην Ιταλία κατά πόσο σε επηρέασαν για αυτό που κάνεις τώρα στην Ελλάδα;

Κοίτα, με επηρέασαν πάρα πολύ, μου έδωσαν πολύ σημαντικά εφόδια. Πέρα από τις σπουδές, το γεγονός ότι βρέθηκα να κάνω στην αρχή τον γ΄ βοηθό σκηνοθέτη, σε μια μεγάλη παραγωγή, και, μετά από λίγο χρόνο, να εργάζομαι ως α΄ βοηθός, καλλιτεχνική διευθύντρια, σε αρκετές ταινίες, μου έδωσε την πείρα που μου έλειπε, ένα κομμάτι που χρειαζόμουν οπωσδήποτε. Δηλαδή είναι τελείως διαφορετικό στις σχολές και όταν δουλεύεις βοηθός σκηνοθέτη. Πιστεύω ότι αυτή η δουλειά «κλέβεται» αντί να μαθαίνεται μόνο θεωρητικά. Πράγματα πολύ σημαντικά, όπως η διδασκαλία των ηθοποιών, που δεν είναι μόνο διδασκαλία, αλλά το πώς δουλεύει μαζί τους, πώς προσεγγίζει το σενάριο, τι αλλαγές κάνει ενδεχομένως, με τους ηθοποιούς του πια, στους διαλόγους, αλλά και σε ποιο βαθιά πράγματα, επίσης το ύφος του κάθε σκηνοθέτη, το ντεκουπάζ, όλα αυτά τα μαθαίνεις σε ένα γύρισμα, ειδικά όταν έρχεσαι σε επαφή με πιο ώριμους ανθρώπους.

Μαρία Ηλιού: Η νέα γενιά

Στη νέα γενιά σκηνοθετών επικρατεί μια τάση να ξεκινούν την σκηνοθεσία χωρίς να μπουν πιο μπροστά σε ένα συνεργείο, να έχουν μια προϋπηρεσία…

Ο καθένας έχει τον τρόπο του και δεν θα έλεγα αυτό είναι σωστό, εκείνο είναι λάθος, αλλά εγώ πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό να ξεκινά κανείς δουλεύοντας σε ένα συνεργείο και δίπλα σε ανθρώπους από τους οποίους έχει να «κλέψει» πράγματα.

Βλέποντας τις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου και αυτές των νέων σκηνοθετών, μετά το 1987, πιστεύεις ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές, κάποια κινητήρια δύναμη;

Πιστεύω ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφορές, όλα αυτά που λέγαμε για επιστροφή στον κινηματογράφο του Φίνου, ας πούμε, τα πιστεύω μέχρι ενός ορίου, διότι οι ταινίες που γυρίζονται είναι πιο προσιτές στο κοινό απ’ότι οι ταινίες του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι δυνατότερες, ίσα ίσα. Πιστεύω ότι σε αυτές τις ταινίες που βλέπαμε, πέρυσι, πρόπερσι, υπάρχει πολλή έντονη η εμπειρία του νέου ελληνικού κινηματογράφου.

Ασχολούνται με θέματα ελληνικά, επίκαιρα, θα λέγαμε, πιστεύεις ότι αυτό είναι το στοιχείο που τράβηξε πολύ περισσότερους θεατές στις αίθουσες;

Πιστεύω ότι είναι πολλοί παράγοντες. Είχαμε πολύ αξιόλογες ταινίες και πολύ παλιότερα, όταν ο κόσμος δεν πήγαινε στις αίθουσες να τις δει. Πιστεύω ότι είναι διαφορετική στιγμή, διαφορετικές συγκυρίες. Σίγουρα αυτό που λες έχει φέρει περισσότερο κόσμο στις ταινίες, ότι είναι κατ’αρχήν θέματα πιο απλά και πιο προσιτά. Αλλά υπάρχει η στιγμή που γενικότερα ο κόσμος νιώθει την ανάγκη να γυρίσει στις αίθουσες και βλέπεις ότι είναι κάτι που παρατηρείται παντού, όχι μόνο εδώ.

Μαρία Ηλιού: Η ψαλίδα

Μιλώντας για την κίνηση των ελληνικών ταινιών, θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι, ειδικά με τις ταινίες του Αντώνη Κόκκινου και της Λουκίας Ρικάκη, η «ψαλίδα» των εισιτηρίων των ελληνικών και ξένων ταινιών άρχισε να κλείνει. Πολλοί είπαν ότι οι ελληνικές ταινίες προσέγγισαν τον εμπορικό κινηματογράφο.

Σε κάποια σημεία, ναι. Δηλαδή, η ταινία του Κόκκινου είναι μια εξαιρετική ταινία, όμως είναι και μια εμπορική ταινία. Πιστεύω ότι είναι και αυτή η ευτυχής συγκυρία, δεν είναι μόνο οι ταινίες που έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά που λες, αλλά και ο κόσμος που νιώθει την ανάγκη να βγει από το σπίτι, να κλείσει την τηλεόραση, σκέψου ότι δεν είναι μόνο η επιστροφή στον κινηματογράφο, αλλά και στις αίθουσες γενικότερα. Φέτος στα ταμεία έχουμε δει ουρές ατέλειωτες. Άρα είναι και η στιγμή που περνάμε και οι ταινίες που έχουν θέματα πιο προσιτά, κάποια στοιχεία ίσως εμπορικότητας, αλλά δεν έχουν καμία σχέση με τις ταινίες εκείνες που είχαμε δει.

Είναι ταινίες όπου υπάρχει σαφώς όλο αυτό που έχουμε ζήσει από τον νέο ελληνικό κινηματογράφο. Είναι μια διττή έννοια. Υπάρχουν πράγματα πολύ απλά, η ατμόσφαιρα. Στην ταινία του Κόκκινου η ατμόσφαιρα πλησιάζει πολύ αυτή των ταινιών του ’50 και του ’60. Το ύφος, ο τρόπος κινηματογράφησης. Σκέψου ότι οι ταινίες του Φίνου ήταν όλες αυτό που… Κάποτε ο Ξενίδης μου είχε πει κάτι που με είχε καταπλήξει: «Παιδί μου, είναι φοβερό, έχω κάνει τόσες ταινίες με τον Φίνο, η πρώτη φορά που κατάλαβα κινηματογράφο είναι όταν έκανα ταινία με τον Πανουσόπουλο, «Το ταξίδι του μέλιτος», ήταν η πρώτη φορά που σταμάτησα να πυροβολώ τα λόγια μου.».

Ο τρόπος που παίζουν οι ηθοποιοί στην ταινία του Κόκκινου, που δεν παίζουν, είναι τέτοιος ώστε καταφέρνουν να πλησιάσουν την ταινία σε άλλου είδους πράγματα και νομίζω ότι είναι πολύ χοντροκομμένος αυτός ο διαχωρισμός που συνήθως γίνεται, που λέει ότι οι τελευταίες ελληνικές ταινίες θέλουν να επιστρέψουν στην εμπορικότητα των ταινιών του ’50 και του ’60. Υπάρχει και μια αισθητική που έρχεται από άλλους χώρους.

Μαρία Ηλιού: Οι επιρροές

Στις τελευταίες δουλειές παρατηρούμε -και στο τελευταίο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έγινε πιο φανερό- έναν μανιερισμό της κάμερας, μια λατρεία της τεχνικής που πλησιάζει περισσότερο την τεχνική του βίντεο, της διαφήμισης.

Μανιερισμός της κάμερας. Υπάρχει ένας εκπληκτικός σκηνοθέτης, ο Μαξ Οφύλς, που έχει χρησιμοποιήσει εξαιρετικά την κίνηση της μηχανής και που κάποιες στιγμές κατηγορήθηκε για μανιερισμό. Σε αυτή την περίπτωση έχουμε πλάνα πολύ σύνθετα, στην περίπτωση των ταινιών για τις οποίες μίλησες, έχουμε μια εντελώς διαφορετική αίσθηση των πραγμάτων, δεν έχουμε καθόλου κίνηση της μηχανής, ματιές που να μπλέκονται ανάμεσα στον αφηγητή και τον πρωταγωνιστή. Εσύ μίλησες για αισθητική διαφημιστικών πλάνων.

Δεν είναι ακριβώς κινηματογράφος, είναι στατική κινηματογράφηση.

Είναι στατικά πλάνα.

Πιστεύει ότι η τηλεόραση έχει επηρεάσει την κινηματογραφική ματιά των νέων σκηνοθετών;

Σίγουρα έχει επηρεάσει και φυσικό είναι αυτό. Αλλά στις περιπτώσεις, για τις οποίες μιλάμε, δεν πιστεύω ότι είναι τόσο η επιρροή της τηλεόρασης. Ίσως αυτό που είδαμε να θύμιζε τηλεόραση, αλλά καλή τηλεόραση, είχε ύφος δροσερό, προσωπικό, δημιουργικό.

Ακόμη και σε ταινίες μικρού μήκους παρατηρούμε ότι υπάρχει η τάση για μια παρόμοια τεχνική, αλλά λείπει η ευαισθησία του αίματος που παρατηρούμε στις ταινίες του νέου ελληνικού κινηματογράφου.

Αυτό πρέπει να πω ότι το παρατήρησα κι εγώ. Πράγματι έχουν μια πολύ καλή τεχνική που θυμίζει πολλές φορές τηλεόραση και λείπει η ματιά. Αυτό όμως συμβαίνει.

Μαρία Ηλιού: Η ταινία

Συζητώντας για τις ταινίες μικρού μήκους, πιστεύεις ότι μπορεί να είναι ένα αυτόνομο κινηματογραφικό είδος;

Είναι σαν την νουβέλα. Είναι πολύ δύσκολο, αλλά θα μπορούσε. Αυτό έχει να κάνει με τις αίθουσες, κατά πόσο προβάλλουν λίγο πριν από την ταινία μεγάλου μήκους μια μικρού μήκους. Πάντως είναι ένας χώρος που μπορεί κανείς να δοκιμάζει πράγματα μέχρι να περάσει στη μεγαλύτερης διάρκεια.

Σήμερα η ταινία μικρού μήκους είναι ένα στάδιο προετοιμασίας για την ταινία μεγάλου μήκους, πιστεύεις ότι έτσι «σκοτώνεται» η έννοια της μικρού μήκους;

Να υπάρχει σαν ένα αυτόνομο κινηματογραφικό είδος, όπου οι σκηνοθέτες να κάνουν μόνο ταινίες μικρού μήκους, είναι πολύ δύσκολο να γίνει στην Ελλάδα. Νομίζω ότι η τηλεόραση θα μπορούσε να βοηθήσει σε αυτό, αλλά κυρίως θα μπορούσε να βοηθήσει στην ωριαία ταινία, είναι ένας πολύ σημαντικός χρόνος και είναι πολύ σημαντικό να περνάς από την ταινία μικρού μήκους σε μια ωριαία ταινία.

Θα ήθελα να μας μιλήσεις για την δικιά σου ταινία. Να μας βάλεις μέσα στο κλίμα της παραγωγής.

Το πώς έγινε η ταινία είναι μια απίστευτη ιστορία. Κράτησε δυόμισι χρόνια η αναζήτηση των χρημάτων, ήταν πολύ περιπετειώδες, υπήρχαν απελπιστικές στιγμές και κάποιες άλλες κωμικές. Κράτησε τόσο πολύ γιατί εκτός από τα χρήματα του Κέντρου Κινηματογράφου προσπαθούσα να βρω χρήματα εκτός Ελλάδας και αυτό πέτυχε μερικώς, έγινε μια συμπαραγωγή, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και της Γαλλίας, ο παραγωγός είναι αυτός που έκανε την παραγωγή στην ταινία του Παπατάκη, «Οι ισορροπιστές», νέος άνθρωπος που ενδιαφέρεται να κάνει πράγματα με νέους, που παράγει αιγυπτιακές ταινίες, έχει κάνει διάφορα στην ζωή του… Με την συμμετοχή του μπόρεσε να γίνει η ταινία. Ήταν πολύ δύσκολο να συνδυαστεί η ελληνική και η γαλλική πλευρά, να βρεθεί ένας τρόπος επικοινωνίας, τα συμβόλαια, οι αντίστοιχοι προϋπολογισμοί, αυτό μας κατανάλωσε πολύ ενέργεια.

Μαρία Ηλιού: Το casting

Πιστεύεις ότι είναι ψυχοφθόρο για έναν σκηνοθέτη να κάνει όλα αυτά τα πράγματα;

Νομίζω ναι, είναι απαράδεκτο, δεν θα έπρεπε να τα κάνει…

Υπάρχει και η επιφόρτιση να βρεις τους ηθοποιούς…

Αυτό είναι μια άλλη, πολύ ενδιαφέρουσα περιπέτεια. Κάναμε casting για ένα χρόνο και δεν εννοώ ότι για έναν χρόνο δεν κάναμε τίποτε άλλο από το να βλέπουμε ηθοποιούς, αλλά είδαμε ηθοποιούς το 1994, το καλοκαίρι, για έναν μήνα, ηθοποιούς που θα θέλαμε να συναντήσουμε, μετά πάλι τον Δεκέμβριο του 1994 και μετά πάλι την άνοιξη του 1995. Έγιναν τρεις κύκλοι, κάτι που είχε πολύ ενδιαφέρον, γιατί ήταν κάτι σαν τις αλλεπάλληλες γραφές του σεναρίου. Έτσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, βλέποντας τους ηθοποιούς, κάποια στιγμή κατασταλάζεις, πραγματικά πιστεύεις ότι είναι η σωστή λύση για την ταινία, ενώ αν έκανα το casting ένα μήνα πριν να αρχίσει το γύρισμα θα ήταν πολύ βιαστικό για να καταλήξεις. Στο casting θα θέλαμε να συνδυάσουμε την παρουσία δύο γνωστότερων ηθοποιών και τεσσάρων νεότερων, με την ιστορία τριών ζευγαριών, όπου είναι τρεις κοπέλες πρωταγωνίστριες. Θέλαμε η πρώτη να είναι αρκετά γνωστή -και είναι η Γιώτα Φέστα- και θέλαμε και άλλες δύο, η μία γύρω στα τριάντα και η άλλη γύρω στα είκοσι, να μην έχουν εμφανιστεί. Αυτό ήταν δύσκολο, γιατί επιπλέον θέλαμε να βρούμε κάποιο κοινό σε αυτές τις τρεις γυναίκες. Όχι να μοιάζουν. Είναι τρεις αδελφές.

Μαρία Ηλιού: Το σενάριο

Και μετά το σενάριο, είχε γραφτεί πριν να βρείτε τους ηθοποιούς;

Ναι, βέβαια, αλλά είχε γίνει το εξής: το δουλέψαμε με τον Γιώργο Μπράμο και κάποια στιγμή το στείλαμε σε ένα πρόγραμμα του Media ’95, στο οποίο το επιλεγόμενο σενάριο συμμετέχει σε μια συνάντηση από διάφορες χώρες που γίνεται συνήθως σε έναν απομονωμένο πύργο, ζεις μαζί με αυτούς τους ανθρώπους για 15 μέρες, τους βλέπεις καθημερινά, δουλεύεις σε μικρές ομάδες των 5 ατόμων, με έναν που έχει πολύ μεγάλη πείρα στα σενάρια. Υποχρέωσή σου είναι κάθε μέρα να δουλεύεις μαζί τους, να τους κάνεις παρατηρήσεις και να κάνουν παρατηρήσεις σε σένα και παράλληλα να εξελίξεις το σενάριό σου.

Όταν λειτουργεί καλά η ομάδα είναι πολύ πιο εύκολο να δεις τις αδυναμίες των άλλων, παρά τις δικές σου, και είναι πιο εύκολο να μπεις σε μια διαδικασία της συγγραφής του σεναρίου, πράγμα που έχει να κάνει την συγγραφή των ιδεών και παράλληλα με την ικανότητα να αφεθείς να δεις τα πράγματα από απόσταση και με κάποια κριτική ματιά για να πετάξεις κάποια πράγματα.

Η πρώτη συνάντηση ήταν στην Αγγλία, με έναν Ιρλανδό σεναριογράφο, μια Αγγλίδα, ένα παιδί που ζούσε ανάμεσα Ισραήλ και Αγγλία και μια Πορτογαλέζα. Εντελώς διαφορετικά κράτη και διαφορετικές ταινίες. Ο επικεφαλής ήταν ο Στήβαν Ο’Κλίλι, ένας καταπληκτικός, πολύ νέος άνθρωπος, που είναι επικεφαλής ενός οργανισμού, αντίστοιχου με το Κέντρο Κινηματογράφου εδώ, αλλά ειδικά στον χώρο της ανάπτυξης. Ένας άνθρωπος που διάβαζε καθημερινά γύρω στα δέκα σενάρια, που είχε πολύ πάθος για τα σενάρια. Ξανασυναντηθήκαμε μετά από 3 μήνες και δουλέψαμε την δεύτερη γραφή. Αυτό ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία που με δίδαξε πάρα πολλά πράγματα και βοήθησε πολύ την ταινία.

Μαρία Ηλιού: Η διαδικασία

Αυτή η εμπειρία σε βοήθησε να κάνεις την ταινία πιο ολοκληρωμένα, να διορθώσεις κάποια λάθη;

Με βοήθησε να διορθώσω κάποια λάθη και να μην φοβάμαι, να τολμώ περισσότερα πράγματα. Αυτή η διαδικασία σε βοηθά να μην φοβάσαι η ταινία να πάρει έναν δρόμο που, ενδεχομένως, να μην το είχες καν σκεφτεί. Το ίδιο το υλικό ζητά κάποια πράγματα.

Πιστεύεις ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να βοηθήσει τον σκηνοθέτη να συνηθίσει να συνεργάζεται με κάποιον επαγγελματία σεναριογράφο;

Δεν ξέρω, ήταν μια ατμόσφαιρα πολύ φιλική, που στήθηκε από ανθρώπους που έγιναν εκείνη την στιγμή φίλοι, συνεργάτες, συνοδοιπόροι. Είναι εντελώς ψυχρό και διαφορετικό να δουλεύει κανείς με έναν σεναριογράφο επαγγελματία. Εκεί ήταν κάτι σαν μια παρέα. Σε μια άλλη ομάδα που λειτούργησε έτσι δεν έκαναν τίποτε. Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος πρέπει να έχουν κοινές εμπειρίες, με αυτή την έννοια, να είναι φίλοι, συνοδοιπόροι.

Μίλησέ μας λίγο πιο αναλυτικά για το σενάριό σου.

Είναι μια ιστορία που έχω ζήσει κατά κάποιο τρόπο, όχι με τον τρόπο που αναφέρεται. Είναι μια ιστορία για την δράση και την αδράνεια, τον φόβο, είναι διαφορετικές αντιδράσεις τριών αδελφών που βρίσκονται μπροστά σε ένα πολύ σημαντικό δίλημμα, στην κοινωνική και προσωπική τους ζωή. Είναι ουσιαστικά τρεις διαφορετικές αντιδράσεις μπροστά στον φόβο.

Η μεγαλύτερη, η Λυδία, ανακαλύπτει ένα σκάνδαλο στη βιομηχανία που δουλεύει, ένα εργοστάσιο χρωμάτων, ανακαλύπτει ότι παράγονται τοξικά χρώματα και θέλει να κάνει κάτι για αυτό. Κάνει κάποια πράγματα, αλλά την κρίσιμη στιγμή κάνει πίσω, σπάει. Η δεύτερη είναι δημοσιογράφος, αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό θέμα για την εφημερίδα της, θα προσπαθήσει να κάνει κάτι, να του δώσει δημοσιότητα, αλλά, την κρίσιμη στιγμή φοβάται ότι θα χάσει την θέση της, προδίδοντας και την μεγαλύτερη, αλλά και τον εαυτό της.

Μαρία Ηλιού: Στον έρωτα

Η μικρή, η Άννα, είναι η πιο δειλή, κάνει πιο περιορισμένα πράγματα, υφαίνει στο σπίτι της, είναι η μόνη που καταφέρνει κάτι να κάνει σε αυτή την ιστορία. Και όλο αυτό το μοτίβο είναι για να βρίσκει η κάθε μία το διπλό της.

Η μεγάλη έχει μια οικογενειακή σχέση που πάει να διαλυθεί με τον άντρα της. Όταν ανακαλύπτει το σκάνδαλο συνειδητοποιεί ότι κάτι δεν πάει καλά στην προσωπική της ζωή. Η δεύτερη ζει μια ερωτική ιστορία, αλλά συνειδητοποιεί ότι για τον Αλέξανδρο δεν είναι τίποτε το ιδιαίτερο. Η τρίτη, στις διακοπές, συναντά έναν δάσκαλο που είναι πολύ χαρισματικός και της αρέσει τόσο πολύ που φοβάται φρικτά και το βάζει στα πόδια. Στο τέλος, αφού βρει το κουράγιο να κάνει κάτι για αυτή την ιστορία, βρίσκει και το κουράγιο να πάει να τον συναντήσει.

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτό που δεν μπορούσαν να βρουν στην ζωή το βρήκαν στον έρωτα και το αντίστροφο.

Σίγουρα, ναι. Η αλήθεια, ο έρωτας, όλα χρειάζονται τόλμη. Είναι ουσιαστικά τρεις διαφορετικές τάσεις ανθρώπων που τολμάνε ή δεν τολμάνε.

Διάλεξες τυχαία το επάγγελμα της άλλης αδελφής, το να είναι δημοσιογράφος; Ξέρεις πάντα μπαίνει, τώρα τελευταία, το ζήτημα της ηθικής των ΜΜΕ.

Όχι ιδιαίτερα. Ξέρεις, δεν είναι από τα κεντρικά σημεία. Οπωσδήποτε δεν είναι τυχαίο που η δεύτερη η αδελφή κάνει αυτή τη δουλειά, αλλά θα μπορούσε να έχει μια εντελώς διαφορετική εργασία και πάλι να αντιδράσει με αυτό τον τρόπο. Την ταινία μην την φανταστείς σε μια ατμόσφαιρα κοινωνικής καταγγελίας, ρεαλιστικού δράματος ή οτιδήποτε άλλο, είναι μια ατμόσφαιρα παραμυθιού. Εξάλλου χρωστά πολλά στη δομή και την παράδοση των παραμυθιών, να θυμίσω το γνωστό παραμύθι με τα τρία αδέλφια που το νεότερο είναι το καλύτερο.

Μάλιστα, οι γονείς των τριών κοριτσιών έχουν αποσυρθεί σε ένα σπίτι κοντά στην θάλασσα. Ο πατέρας ήταν πρώην λυκειάρχης και η μητέρα μαριονετίστα και παίζει στα παιδιά της, όταν πάνε να την δουν. Παίζουν μάλιστα το παραμύθι που ένα παλικάρι πρέπει να λιώσει οκτώ ζευγάρια ατσαλένια άρβυλα για να βρει την αγαπημένη του που την έχει κλέψει ο δράκος και πρέπει να τον σκοτώσει για να του κλέψει το μαγικό φουντούκι για να την βρει.

Αυτό το παραμύθι επιστρέφει τρεις φορές στην ταινία, την άνοιξη, το καλοκαίρι και στο τέλος της ταινίας. Έχει να κάνει με το όνειρο του παιδιού. Στο τέλος το πιτσιρίκι ονειρεύεται το παλικάρι που έχει βρει την αγαπημένη του, είναι η κοινωνική λύτρωση.

Μαρία Ηλιού: Τα γυρίσματα

Έχεις κάνει γυρίσματα στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα βρίσκεις ότι τα γυρίσματα είναι πιο εύκολα ή πιο δύσκολα;

Το βρίσκω κυρίως διαφορετικό. Είναι πολύ δύσκολο να σου πω γιατί είναι διαφορετικό. Οι Ιταλοί έχουν μεγαλύτερη παράδοση στον κινηματογράφο από εμάς, ειδικά στις μεγάλες διαφορές είναι… Νομίζω ότι αυτή είναι η μεγάλη διαφορά: έχουν ζήσει ακόμη και στο ασυνείδητό τους την ιστορία του γυρίσματος απ’ότι εμείς. Χιλιάδες δυσκολίες.

Το θέμα είναι πως ξεπερνάς αυτές τις δυσκολίες στο γύρισμα κάνοντας τες κάτι δημιουργικό αντί να σου καταστρέφουν την ταινία. Αυτό για να συμβεί πρέπει να έχεις μια πολύ γερή ομάδα και ευτυχώς είχαμε μια πολύ γερή ομάδα. Ήταν πολύ καλός ο τρόπος που συνεννοούμαστε. Αν έχεις δουλέψει αρκετά από πριν αυτό που θέλεις να κάνεις και έχεις μια γερή ομάδα που σε υποστηρίζει, τις δυσκολίες που βρίσκεις στο γύρισμα μπορείς να τις ξεπεράσεις και να βρίσκεις καινούργιες λύσεις που αντί να καταστρέφουν, προσφέρουν στην ταινία.

Την ταινία θα την πας στο εξωτερικό…

Βέβαια. Στη Γαλλία γιατί εκεί θα φροντίσει την διανομή ο Γάλλος διανομέας και γενικότερα στα διάφορα φεστιβάλ.

Ποια φεστιβάλ έχεις σκεφτεί κατά προτεριότητα;

Σίγουρα εκεί όπου όλοι οι σκηνοθέτες θα θέλαμε να στείλουμε την ταινία μας είναι το Φεστιβάλ Βενετίας, του Βερολίνου, των Καννών, ανάλογα σε ποια περίοδο βγαίνει η ταινία.

Θα ήθελες να μιλήσουμε για την κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα;

Αυτό που λείπει και όλοι λένε ότι λένε ότι λείπει, από τους μεγαλύτερους μέχρι τα νέα παιδιά, είναι μια Ακαδημία Κινηματογράφου που είναι μια πολύ μεγάλη ανάγκη. Υπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούσαν να διδάξουν, αλλά το μεγαλύτερο ερώτημα είναι ποιος θα αναλάμβανε την διεύθυνση. Έχουμε ένα σωρό σκηνοθέτες, ακόμη και θεατρικοί σκηνοθέτες που θα μπορούσαν να διδάξουν και πολλοί θεωρητικοί του κινηματογράφου. Ποιος είναι ο άνθρωπος εκείνος που θα μπορούσε να το κάνει έργο ζωής και να το στηρίξει; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα. Ένας άνθρωπος αποφασισμένος να ξεμπλοκάρει τα πράγματα που να μπορεί να τα καταφέρει.

*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Εξόρμηση» την Κυριακή 17 Μαρτίου 1996.

Περισσότερα για την Μαρία Ηλιού

Διαβάστε τις συνεντεύξεις που έχουμε δημοσιεύσει

Σωτήρης Γκορίτσας

Ντίνος Δημόπουλος

Αλέξης Δαμιανός

• Συνεντεύξεις