ΔΑΦΝΕΣ ΚΑΙ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΕΣ

Σεπ 04, 2025 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑΝΤΙΔΕΣ

Δάφνες και πικροδάφνες: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Η ποιητικότητα του Δημήτρη Κεχαΐδη και ο σαρκασμός της Ελένης Χαβιαρά, «τρία μαγνητόφωνα και μια γραφομηχανή», τέσσερα χρόνια συγγραφής και πολλά περισσότερα της κοινής τους ζωής, μας χάρισαν «ένα σχεδόν θεατρικό αριστούργημα», όπως σημειώνει η κριτική της εποχής. Τέσσερις κομματάρχες, παραμονές των εκλογών, μηχανορραφούν, μπλοφάρουν και συνωμοσιολογούν στην τσόχα της δημόσιας ζωής μας «για ένα πουκάμισο αδειανό», για μια καρέκλα. Κάπου, σε ένα δωμάτιο της Αρκαδίας που κουβαλάει περιέργως, υπαινικτικά και περιπαικτικά, τα μεταπολιτευτικά μας τραύματα, μετουσιώνοντάς τα όμως σε σκηνικά θαύματα. Άλλωστε, το «γέλιο», όπως πιστεύει ο θεατρικός συγγραφέας, «είναι η μεγαλύτερη περιφρόνηση προς τον χρόνο».

Δάφνες και πικροδάφνες: Το κείμενο

Αυτή την θαυμάσια παράσταση την είδαμε στα Μερκούρεια. Θέλω να πιστεύω ότι ήταν η καλύτερη από τις παραστάσεις που είδαμε στην διοργάνωση του 2025. Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας έφερε μια άρτια παραγωγή που μπορεί να σταθεί δίπλα σε άλλες μεγάλες παραστάσεις και να διεκδικήσει δάφνες, αφήνοντας τις πικροδάφνες σε άλλους.

Το κείμενο είναι εξαιρετικό. Έχει μέσα του ρυθμό που αρθρώνει τον λόγο, δεν αφήνει τον αναγνώστη να ξεφύγει καθόλου από το πλαίσιο αυτού του κειμένου, να προσηλωθεί τόσο που θα καταλάβει αυτά που κρύβονται πίσω από τις λέξεις. Ο Δημήτρης Κεχαΐδης είχε κάνει το ίδιο με το «Τάβλι». Ο σκηνοθέτης έχει μια δυσκολία: πως μπορεί να μεταφράσει τον γραπτό λόγο σε οπτικό όταν έχει ένα τόσο άρτιο κείμενο; Είναι υποχρεωμένος να το ανασυντάξει και να βρει τα σημεία στίξης του οπτικού λόγου για να δομήσει αυτόν τον παραστατικό λόγο που θα είναι η παράστασή του.

Δάφνες και πικροδάφνες: Η σκηνοθεσία

Ο Μάνος Καρατζογιάννης έκανε καλή δουλειά. Είχε στην διάθεσή του πολύ καλούς ηθοποιούς, τους δίδαξε πως θα εκφέρουν τον λόγο, πως θα κινηθούν, που θα βάλουν τις σιωπές, τον τόνο της φωνής τους, τα βλέμματα και πως θα ενσαρκώσουν τους χαρακτήρες τους. Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε μια άρτια παράσταση, πολύ καλή, ως επαγγελματική, μια ευκαιρία να προβληματιστούμε για αυτά που γίνονται στο παρασκήνιο της πολιτικής.

Έχουμε τέσσερις κομματάρχες, έναν πρώην στρατηγό και νυν υποψήφιο βουλευτή και μια γυναίκα που ήταν, παλιά, σε σχέση με τον στρατηγό. Στην παράσταση, που παρουσιάστηκε στα Μερκούρεια, βλέπουμε μόνο τους τέσσερις κομματάρχες. Τους άλλους δύο τους φανταζόμαστε, σύμφωνα με τις περιγραφές. Ο λόγος τους είναι τόσο περιγραφικός, με τις απαραίτητες ελλείψεις, που είναι σαν αυτοί να βρίσκονται στην σκηνή. Ο θεατής δεν δυσκολεύεται να πλάσει, με λεπτομέρειες τον πρώην στρατηγό και την όμορφη γυναίκα με την οποία ήταν ερωτευμένος αλλά τελικά δεν την παντρεύτηκε.

Δάφνες και πικροδάφνες: Οι χαρακτήρες

Οι τέσσερις κομματάρχες παίζουν ένας είδος πόκερ. Κρατούν μέσα από τα μανίκια τους κρυμμένους άσσους. Οι δύο από αυτούς είναι με την μεριά του πρώην στρατηγού. Οι άλλοι δύο βοηθούν δύο διαφορετικούς πολιτευτές. Το πεδίο μάχης είναι το σπίτι του κομματάρχη του πρώην στρατηγού. Εκεί εξελίσσονται όλα. Το σκηνικό θυμίζει ένα κλασικό σπίτι, ειδικά μια κλασικά επιπλωμένη τραπεζαρία. Υπάρχουν, ωστόσο, διαφυγές προς το υπόλοιπο σπίτι και μια πόρτα που υπονοείται από δύο σημεία του δαπέδου. Η ενδυματολογία των ηθοποιών και το κλασικό σκηνικό υπονοούν ότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους συντηρητικούς, άρα με την συντηρητική παράταξη που κυβερνά τόσα χρόνια την Ελλάδα.

Από τους δύο κομματάρχες του πρώην στρατηγού, ο ένας είναι βετεράνος, άνθρωπος παλιάς κοπής, μονοκόμματος, δεν ξέρει να ελίσσεται, όπως του λένε οι αντίπαλοί του. Ο δεύτερος είναι ο βοηθός του. Μπορεί να καταλάβει ο θεατής ποιος είναι ο αρχηγός από την εκφορά του λόγου και από τις κινήσεις του σώματος. Όμως αυτός ο βοηθός σε αυτή την αψιμαχία, που παίρνει πολλές τροπές, ανδρώνεται και τελικά αποκτά και αυτός τον χαρακτήρα του κομματάρχη, κρατώντας αποστάσεις από τον παλιό, αφού μπορεί και θέλει να ελιχθεί, για να κερδίσει την μάχη.

Δάφνες και πικροδάφνες: Το παιχνίδι

Οι άλλοι δύο κομματάρχες είναι άνετοι. Κανονίζουν τι θα γίνει, φτιάχνουν καταστάσεις, φέρνουν τον άλλον προ τετελεσμένων, βγάζουν κάθε φορά ένα καλό χαρτί στην παρτίδα. Φεύγουν και έρχονται και κάθε φορά το αφηγηματικό τοπίο είναι διαφορετικό. Μπλοφάρουν, ψαρεύουν, σχεδόν στα τυφλά, ξαφνιάζουν και ξαφνιάζονται. Όμως, μπορούμε να διακρίνουμε, ότι έχουν μια κάποια αμφιβολία: έχουν το πάνω χέρι ή όχι; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα πηγαινοέρχεται από το «ναι» στο «όχι» συνέχεια, μέχρι το τέλος που θα διαμορφωθεί το τελικό και οριστικό αφηγηματικό τοπίο.

Αυτός που έχει το καλύτερο χαρτί είναι ο παλιός κομματάρχης του πρώην στρατηγού. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα: ο άνθρωπος που ήταν η αιτία να χωρίσει ο στρατηγός με αυτή την γυναίκα είναι αυτός ο κομματάρχης. Αυτό ήταν ένα επίσης δυνατό χαρτί των αντιπάλων του. Θα αποκαλύψει αυτά που ξέρει ή θα το αφήσει για άλλη χρονική στιγμή και δεν θα έχουμε δραματικές καταστάσεις μεταξύ αυτού και του πολιτευτή του; Τελικά θα κάνει το δεύτερο.

Δάφνες και πικροδάφνες: Το τελικό πεδίο

Οι άλλοι τρεις φεύγουν, έχουν δώσει όρκο να ενωθούν -ίσως ο ένας να μην το τηρήσει-, τον αφήνουν μόνο του με τον θησαυρό των ντοκουμέντων του. Το μόνο που τον στεναχωρεί είναι ότι δεν μπόρεσε να πάρει την ρεβάνς από αυτή την γυναίκα, η οποία ποτέ δεν του δόθηκε. Και ξαφνικά το τοπίο πάλι αλλάζει: Αυτοί που κάνουν τα κουμάντα δεν είναι οι πολιτευτές αλλά οι κομματάρχες που κινούν τα νήματα. Το παρασκήνιο έρχεται στην σκηνή και παίζει, πλέον, πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο μικροκομματισμός θριαμβεύει και φαίνεται όλο το σαθρό πλαίσιο της ελληνικής πολιτικής σκηνής.

Οι ηθοποιίες ήταν εξαιρετικές. Οι ηθοποιοί ήταν οι ρόλοι, είχαν ενταχθεί στον κόσμο της ελληνικής επαρχίας και κρατούσαν κάποιες αποστάσεις από αυτόν, έτσι ώστε να δείξουν στον θεατή ότι αυτά μπορούν να συμβούν σε όλη την Ελλάδα, όχι μόνο στην Τρίπολη. Ζωγράφιζαν, πινελιά πινελιά, ένα ταμπλό βιβάν που είναι η ελληνική πολιτική σκηνή, όπου κυριαρχεί το φαίνεσθε παρά το είναι. Μια εξαιρετική παράσταση που θα μας μείνει από όσες έχουμε δει στα Μερκούρεια.

ΔΑΦΝΕΣ ΚΑΙ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΕΣ

Συγγραφείς: Δημήτρης Κεχαΐδης, Ελένη Χαβιαρά

Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης

Σκηνικά: Ναταλία Αστυπαλίτη

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Ενδύτρια: Έφη Γεωργανά

Φωτισμοί: Μάνος Καρατζογιάννης

Ηλεκτρολόγος: Κώστας Μπoύνας

Ηχολήπτης: Κώστας Αγγελόπουλος

Μηχανικός σκηνής: Τάκης Τσίρμπας

Οργάνωση παραγωγής-γραμματεία: Ολυμπία Δημητρέα

Ηθοποιοί: Θανάσης Βλαβιανός, Γιώργος Ζιόβας, Φίλιππος Σοφιανός, Γιάννης Τσουρουνάκης