ΑΓΓΕΛΑ

Ιούλ 17, 2025 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Αγγέλα: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Είδαμε την θεατρική παράσταση «Αγγέλα», του Γιώργου Σεβαστίκογλου, από τους μαθητές του Κέντρου Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης, μια εργασία του Μικτού Κύκλου. Την γενική επιμέλεια είχε ο Πέτρος Ζηβανός. Οι εκπαιδευτές στον κύκλο υπήρξαν οι Δημήτρης Τσάκας (ηθοποιός, εκπαιδευτής κινησιολογίας, δάσκαλος ομαδικών χορών), Λήδα Μπατσή (εμψυχώτρια θεατρικών ομάδων, σκηνοθέτις), Κώστας Βόμβολος (συνθέτης, διδάσκων Τμήμα Θεάτρου Α.Π.Θ.), Βαρβάρα Παπαστεργίου (ηθοποιός, εμψυχώτρια θεάτρου), Κατερίνα Μπόλματη (κειμενογράφος, σεναριογράφος), και Πέτρος Ζηβανός (σκηνοθέτης θεάτρου).

Αγγέλα: Το έργο

Στην ταραγμένη μετεμφυλιακή Ελλάδα μια υπηρέτρια πέφτει από την ταράτσα και οι πραγματικές αιτίες συγκαλύπτονται. Νέες κοπέλες που εργάζονται ως υπηρέτριες εσώκλειστες, σε σπίτια πλούσιων, αγωνίζονται να επιβιώσουν και να δικαιώσουν τα όνειρά τους, έχοντας ως σύμμαχο την ελπίδα και την αγάπη τους για τη ζωή, απέναντί τους άντρες που ο πόλεμος και η σκληρή πραγματικότητα έχουν μεταμορφώσει την καρδιά τους σε πέτρα. Ένα επίκαιρο και συγκλονιστικό κείμενο νεοελληνικού θεάτρου που σκιαγραφεί την ελληνική κοινωνία μιας εποχής που δεν απέχει, τελικά, πολύ από την δική μας.

Το έργο μπορούμε να το κατατάξουμε στον χώρο του ρεαλισμού, εκ πρώτης ανάγνωσης. Σε δεύτερη ανάγνωσή του βρίσκουμε άλλα χαρακτηριστικά που θα το κατατάξουν στον ποιητικό ρεαλισμό.

Αγγέλα: Το ύφος

Έχουμε μια ρεαλιστική αφήγηση όσον αφορά στην πραγματικότητα της μετεμφυλιακής Ελλάδας και στον ταξικό προσδιορισμό της κοινωνίας. Βλέπουμε τις υπηρέτριες που είναι λίγο παρακάτω από το προλεταριάτο, αυτό που ονομάζει ο μαρξισμός λούμπεν προλεταριάτο. Η ζωή τους καθορίζεται από την οικογένεια στην οποία δουλεύουν. Έχουν μόνο λίγες ώρες μιας μέρας για να κάνουν αυτό που επιθυμούν, ουσιαστικά το απόγευμα μιας Κυριακής, όλες οι υπόλοιπες ώρες είναι δουλειά που καθορίζεται από την σύζυγο του πλούσιου άντρα. Ακόμα και το όνομα που τους δίνουν δεν είναι, πολλές φορές, το δικό τους.

Αυτό που αντιμετωπίζουν είναι μια σύγχρονη δουλεία. Έχουν φύγει από τα χωριά τους για να φτιάξουν την ζωή τους και να δίνουν κάποια λεφτά στις οικογένειές τους. Αυτό είναι η επιθυμία τους που είναι ένα όνειρο απραγματοποίητο, σύμφωνα με την πραγματικότητα που ζουν. Η εργατική εκμετάλλευση συμπληρώνεται και από την σεξουαλική παρενόχληση από τον κύριο του σπιτιού. Αυτό είναι το δεύτερο στοιχείο που δίνει το έργο: η σεξουαλική εκμετάλλευση, άρα αυτές οι γυναίκες είναι το υποκείμενο της πατριαρχικής εξουσίας, κάτι που υπονοείται, όσον αφορά στον σύζυγο της οικοδέσποινας, και φαίνεται στις σχέσεις με τους άντρες που τις συντροφεύουν.

Αγγέλα: Η ιστορική εποχή

Αυτές οι υπηρέτριες είναι εργαζόμενες σε ένα σπίτι, πληρώνονται με ένα ελάχιστο ποσό, δεν μένει κάτι για να στείλουν στις οικογένειές τους που έχουν μείνει στο χωριό τους. Παρόλα αυτά, μένει ελεύθερος χρόνος για να συζητήσουν μεταξύ τους και, στα ρεπό τους, βρίσκουν τον άντρα που πιστεύουν ότι είναι το ταίρι τους. Σε αυτό το μέρος της ζωής τους βιώνουν, ακόμα μια φορά, την εξουσία της πατριαρχίας και την συνεπαγόμενη βία.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι το θεατρικό έργο τοποθετεί την δράση από το τέλος του εμφυλίου πολέμου και μετά. Η ελληνική κοινωνία γνώρισε την εξουσία της άρχουσας τάξης που ήξερε πολύ καλά να κυνηγά αυτούς που την αμφισβητούσαν, βαπτίζοντάς τους σαν κομμουνιστές. Ήταν πολύ εύκολο η κάθε υπηρέτρια να μπει στο στόχαστρο της αστυνομικής βίας και αυτό να συνεχιστεί στις οικογένειές τους, στην επαρχία. Με άλλα λόγια, το πιο εύκολο ήταν να διωχθούν αν τολμούσαν να καταγγείλουν την οποιαδήποτε βία που είχε εξασκηθεί σε αυτές. Έτσι, η αυτοκτονία της υπηρέτριας δεν εξιχνιάστηκε ποτέ γιατί τότε θα ανακαλυπτόταν το σαθρό μέρος της ελληνικής κοινωνίας που ήταν σε αυτό που ονομάζουμε υψηλή κοινωνία που υποστήριζε το ισχύον πολιτικό σύστημα.

Αγγέλα: Η «μετάφραση»

Οι διάλογοι είναι γραμμένοι έτσι ώστε να υπονοούν αυτό που συνέβαινε στην μετεμφυλιακή Ελλάδα. Ο Γιώργος Σεβαστίκογλου το έγραψε στην Σοβιετική Ένωση, όπου ζούσε ως πολιτικός πρόσφυγας. Καταγράφει την σκληρή πραγματικότητα ως ψήγματα της κοινωνίας που επικρίνει, μέχρι το τέλος του έργου. Ο τελετουργικός χορός που ακολουθεί, μετά τον θάνατο του Λάμπρου, είναι η «μετάφραση» του πραγματολογικού, μπαίνει στο ασυνείδητο του θεατή και είναι το σημείο που ο ψυχικός κόσμος του θεατή επικοινωνεί με το αξιακό σύστημα που το έργο έχει θεμελιώσει.

Ο σκηνικός χώρος ήταν εντελώς μινιμαλιστικός. Αυτή ήταν ακόμα μια υπονόηση του πραγματολογικού. Άφηνε τον θεατή να καταλάβει τι είχε γίνει και του έδινε αυτά τα στοιχεία για να φτιάξει την δική του ιστορία. Οι εναλλαγές γίνονταν με τον πιο σύγχρονο τρόπο, με χαμηλωμένα φώτα και από τους ίδιους τους ηθοποιούς. Η ενδυματολογία απέδιδε ρεαλιστικά την εποχή της δεκαετίας του 1950.

Αγγέλα: Οι ηθοποιοί

Οι ηθοποιοί έπαιζαν ρεαλιστικά σε ένα κείμενο που είχε σημεία διαφυγής από τον ρεαλισμό στον ποιητικό ρεαλισμό. Η Αγγέλα ήταν η μόνη που απέδιδε το συναίσθημα και έδειχνε τον δρόμο της αμφισβήτησης και προέκτασης του νοήματος. Σε κάποιες στιγμές δεν ακουγόταν καλά ο ήχος, αλλά σε γενικές γραμμές οι ερμηνείες ήταν πολύ καλές, συγκρινόμενες και με αυτές επαγγελματιών ηθοποιών. Η σκηνοθεσία άφηνε το κείμενο να εξελίσσεται με ρεαλισμό, με τις εναλλαγές που κρατούσαν τον ρυθμό σε τέτοιο βαθμό που δεν άφηναν το ενδιαφέρον του θεατή να χάνεται. Η χρήση του τελετουργικού χορού ήταν το σημείο από το οποίο ο θεατής έφευγε από τον ρεαλισμό για να δει τα αίτια του προβλήματος, να σχηματίσει την δική του ερμηνεία, βάζοντας το έργο στο ποιητικό πεδίο του ρεαλισμού.

Πολύ καλή δουλειά από το Κέντρο Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης, σε όλα τα πεδία. Καλή συνεργασία των ηθοποιών μεταξύ τους, οι οποίοι είναι μαθητευόμενοι, ακόμα ερασιτέχνες, αλλά, ελπίζουμε, να τους δούμε σύντομα στις θεατρικές σκηνές της Ελλάδας.

ΑΓΓΕΛΑ

Συγγραφέας: Γιώργος Σεβαστίκογλου

Γενική επιμέλεια: Πέτρος Ζηβανός

Βοηθοί σκηνοθέτες: Ξανθούλα Σοαντζόγλου, Μαριαλένα Καππέ

Εκπαιδευτές: Δημήτρης Τσάκας, Λήδα Μπατσή, Κώστας Βόμβολος, Κατερίνα Μπόλματη, Πέτρος Ζηβανός

Μουσική διδασκαλία: Κώστας Βόμβολος

Μπουζούκι: Βασίλης Ματαράγκας

Επιμέλεια κοστουμιών: Νατάσα Ζηβανού

Σχεδιασμός ηχητικού περιβάλλοντος: Χρήστος Σατανίδης

Χειρισμός κονσόλας ήχου: Έλενα Καράδαγλη, Χρήστος Μπόσμος, Ελένη Μίχου

Επεξεργασία ηχογραφήσεων: Κώστας Βόμβολος

Χειρισμός κονσόλας φώτων: Βαρβάρα Παπαστεργίου, Γιώργος Κωστίδης

Ειδικές κατασκευές: Δημήτρης Παπαχρήστου, Φλοριάνα Ηλιοπούλου

Φωτογράφηση: Γιώργος Κωστίδης

Γραφιστική και εικαστική επιμέλεια αφίσας και προγραμμάτων: Ελένη Μίχου, Μπέλλα Μαυρομάτη, το σχέδιο είναι μέρος του πίνακα «The wounded angel», του Hugo Simberg

Προώθηση: Κατερίνα Μπόλματη

Κείμενα προγράμματος-προώθηση: Ζήνα Ιορδανίδου, Κατερίνα Μπόλματη

Τεχνική υποστήριξη: Δημήτρης Μοσχόπουλος

Φωνές: ακούγονται οι ηχογραφημένες φωνές της Άννας Κοπανού και του Δημήτρη Μοσχόπουλου

Χορός: συντονισμός χορού Εϊβαλάδων από τον Δημήτρη Τσάκα, συμμετοχή μαθητών του βασικού κύκλου του Κ.Θ.Ε.Θ.: Έλενα Αϊβαλιώτη, Άννα-Μαρία Ανυφαντή, Ζωή Γαλάνη, Γεωργία Θεοδωρίδου, Ζωή Παπαχρήστου, Μαρία Τόπαλη, Μαρία Τσιρώνη

Ηθοποιοί: Αλέξανδρος Ανδριανάκης, Μαρία Ασλανίδου, Βίκυ Γερασοπούλου, Ειρήνη Εφραιμίδου, Χριστίνα Θεοδωρίδου, Ζήνα Ιορδανίδου, Ελευθερία Κασικτσή, Άννα Κοπανού, Μπέλα Μαυρομάτη, Δημήτρης Μοσχόπουλος, Σοφία Παπάζογλου, Χρήστος Σατανίδης, Δήμητρα Τζουβαλέκη, Ιφιγένεια Τσπλάκη, Γεώργιος Χατζηνικολάου

Παραγωγή: Κέντρο Θεωρητικής Έρευνας Θεσσαλονίκης

Χώρος: Αίθουσα Μάντεως Τειρεσία, Γεωργίου Κωνσταντινίδη 15, Φάληρο, Θεσσαλονίκη

Ημερομηνίες παράστασης: 5-8 Ιουλίου 2025.

Διαβάστε τις κριτικές θεατρικών έργων που έχουμε δημοσιεύσει

Μήδεια του Μποστ

Κατερίνα Χ

Cinderella

Κέντρο Θεατρικής Έρευνας Θεσσαλονίκης