Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΧΙΝΤ ΡΑΤΖΑΜΠ

Δεκ 09, 2025 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

THE VOICE OF HIND RAJAB

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Η πιο σημαντική ταινία της χρονιάς παρουσιάζει τον πολυετή και αιματηρό πόλεμο στη Γάζα μέσα από την απεγνωσμένη προσπάθεια διάσωσης ενός 6χρονου κοριτσιού, εγκλωβισμένου στο αυτοκίνητο της οικογένειας του θείου της. Ένα συνταρακτικό θρίλερ «δωματίου», που χρησιμοποιεί τα αληθινά ηχητικά της μικρής Χιντ, όπως καταγράφηκαν στο τηλεφωνικό κέντρο της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου, με παραγωγούς τους Χοακίν Φίνιξ, Τζόναθαν Γκλέιζερ και Μπραντ Πιτ.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: Η ταινία

Τον Ιανουάριο του 2024, μια ομάδα υπαλλήλων της Ερυθράς Ημισελήνου στη Ραμάλα λαμβάνουν μια τηλεφωνική κλήση από ένα τρομαγμένο εξάχρονο κορίτσι. Με τα πολλά καταλαβαίνουν πως βρίσκεται μέσα σε ένα ακινητοποιημένο αυτοκίνητο στη Γάζα, 80 χιλιόμετρα μακριά. Όσοι Παλαιστίνιοι συγγενείς του βρίσκονται μαζί του είναι είτε βαριά τραυματισμένοι είτε νεκροί, ενώ γύρω από το όχημα ακούγεται ένας διαρκής καταιγισμός πυρών. Κι ενώ η τηλεφωνική γραμμή διακόπτεται κάθε τόσο και η μικρή Χιντ δυσκολεύεται να μιλήσει καθαρά, μια επιχείρηση επείγουσας διάσωσης ξεκινάει.

Μια ημέρα ρουτίνας, θα λέγαμε, στα γραφεία της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου. Και όμως ένα τηλεφώνημα από την Γερμανία αλλάζει τη ροή της καθημερινότητας και ανεβάζει στα ύψη την αδρεναλίνη των υπαλλήλων αυτού του υγειονομικού στρατηγείου. Από την αρχή στην ταινία γίνεται ξεκάθαρο: δεν είναι αυτά τα πρόσωπα, που βλέπουμε, που έδρασαν την συγκεκριμένη μέρα, ούτε τα γραφεία είναι αυτά του πραγματικού οργανισμού. Σε αυτό το σημείο έχουμε μια μυθοπλασία. Αυτά που είναι πραγματικά είναι τα ηχητικά αποσπάσματα, οι φωνές που ακούγονται στις τηλεφωνικές κλήσεις: εκεί δεν έχουμε μυθοπλασία.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: Η απόσταση

Ας κάνουμε μια πρώτη αποτίμηση: έχουμε μια υβριδική ταινία που βρίσκεται ανάμεσα στην ταινία τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) και μυθοπλασίας. Αυτό που είναι πραγματικό είναι αυτό που ακούγεται. Η ερμηνεία του πραγματικού είναι η μυθοπλασία. Ο θεατής, δεχόμενος από την αρχή ότι υπάρχει το μυθοπλαστικό στοιχείο, βλέπει αυτά που διαδραματίζονται από κάποια απόσταση, ως θεατής που δεν ταυτίζεται από την πρώτη στιγμή. Η μπρεχτική ταύτιση θα έρθει αργότερα, χωρίς να το επιδιώκει ο θεατής, αλλά αυτό γίνεται αυθόρμητα, έτσι όπως το πραγματικό μπολιάζει το μυθοπλαστικό και δημιουργεί μια πραγματικότητα που είναι πιο ρεαλιστική από μια καθαρά ταινία τεκμηρίωσης, η οποία θα είχε -σε αυτή την περίπτωση- τη μορφή ενός ρεπορτάζ.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ συμβολοποιείται. Η Χιντ δεν είναι αυτό το συγκεκριμένο παιδί, που πάει στο νηπιαγωγείο, αλλά το οποιοδήποτε παιδί στην Παλαιστίνη, μεγάλο ή μικρό. Το «κινδυνεύω» ή το «φοβάμαι» είναι λέξεις που θα μπορούσε να εκφράσει οποιοδήποτε παιδί στην Παλαιστίνη όπου έχουν γίνει επιδρομές του ισραηλινού στρατού. Ακόμα περισσότερο, θα ήταν πιθανό να ήταν η φωνή ενός ενήλικα, ενός έφηβου, δηλαδή οποιουδήποτε ανθρώπου που είναι άοπλος και έρχεται αντιμέτωπος με τα τανκς, τις σφαίρες των πάνοπλων στρατιωτών, οι οποίοι δεν έχουν καμία ενσυναίσθηση, δεν είναι, στην πραγματικότητα, άνθρωποι.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: Η ταύτιση

Όσο ακούμε τη φωνή της Χιντ Ρατζάμπ τόσο περισσότερο μπαίνουμε στον προσωπικό της χώρο. Γινόμαστε η Χιντ ή φανταζόμαστε ότι το δικό μας παιδί μπορεί να είναι η Χιντ. Με αυτή την έννοια, η Χιντ Ρατζάμπ είναι πλέον ένα παγκόσμιο σύμβολο: μπορεί να είναι ένας άνθρωπος στην Παλαιστίνη, στο Σουδάν, σε μια αποκλεισμένη περιοχή οπουδήποτε στον κόσμο, συμπεριλαμβανόμενου και των δικών μας «δημοκρατικών» χωρών. Η Χιντ Ρατζάμπ είναι ο Άνθρωπος. Έτσι το κινηματογραφικό κείμενο δίνει μια γερή κλοτσιά στο αφηγηματικό όριο που ορίζει η εν εξελίξει αφήγηση και απλώνεται στο παγκόσμιο.

Η ένταση αυξάνεται από τις εκκλήσεις του παιδιού. Η παιδική αφέλεια που θέλει να πιστεύει ότι τελικά θα έρθει ο «θείος» ή «θεία», όπως διακρίνει στη φαντασία της τον συνομιλητής της. Η ανθρώπινη αντίδραση εικονοποιείται όταν βλέπουμε τις αντιδράσεις των εργαζομένων της Παλαιστινιακής Ερυθράς Ημισελήνου. Εκεί ένας κόμπος σφίγγει στο στομάχι μας και γίνεται όλο και πιο μεγάλος και σκληρός. Μας πνίγει. Καταστρέφει όποια αντίδραση όταν το παιδί και οι διασώστες χάνουν τη ζωή τους. Εκεί θα λυγίσει όποιος ακόμα πιστεύει ότι στην Παλαιστίνη δεν έχει γίνει κάτι απάνθρωπο.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: Η πραγματικότητα

Η ταινία τελειώνει. Τότε συνειδητοποιείς ότι αυτοί οι εργαζόμενοι -οι πραγματικοί και όχι το αναπαριστώμενο, οι ηθοποιοί- ίσως να μην έχουν επιζήσει. Αυτό μας το δηλώνει η μητέρα της Χιντ που πάει να δει το πτώμα της κόρης της που είναι σε κλειστές σακούλες, στις οποίες δεν υπάρχουν παρά οστά. Αυτό γίνεται αφού έχει τελειώσει η επέμβαση του ισραηλινού στρατού και η Παλαιστίνη μετρά τις πληγές της. (Τουλάχιστον εκεί παραδίδονται ό,τι απέμεινε από τους νεκρούς, σε άλλες περιπτώσεις αυτό δεν έχει γίνει, όπως στα Τέμπη.) Αυτή τη στιγμή γίνεται μέσα μας η έκρηξη: «Δεν είναι αποδεκτό, δεν είναι δυνατόν», ακούμε τη φωνή μας, όμως όλα αυτά είναι, δυστυχώς, πραγματικότητα.

Η ταινία είναι γροθιά στη πολεμική ρητορεία. Οι ηθοποιίες είναι εκπληκτικές, αποδίδουν την πραγματικότητα όπως περίπου είναι -θεωρώ ότι δεν πηγαίνουν στην πλήρη απόδοση του ρεαλισμού, κάτι που θα ήταν ακραίο και δυσβάσταχτο για το θεατή-. Το μοντάζ τα συνδέει όλα έτσι ώστε να αυξάνει σιγά σιγά την ένταση και να την κορυφώνει όταν πρέπει για να πραγματοποιηθεί η ταύτιση του θεατή. Τα σκηνικά και τα κοστούμια αποδίδουν το ρεαλισμό, η φωτογραφία δεν υπερβάλει, είναι τόσο καλή όσο πρέπει για να έχουμε μια αποτύπωση του πραγματικού. Η απόσταση του πραγματικού από το μυθοπλαστικό δημιουργεί τη μεγαλύτερη ένταση στο άρρητο και εκεί ο θεατής τη βιώνει με τη μεγαλύτερη ένταση.

Η φωνή της Χιντ Ρατζάμπ: Το κοινωνικό πεδίο

Βγαίνοντας θέλεις με κάποιον να μιλήσεις. Ήταν 6 Δεκεμβρίου 2025 όταν είδα την ταινία. Βγήκα από το Ολύμπιον, στη Θεσσαλονίκη. Κατευθύνθηκα προς τη στάση του λεωφορείου. Είχα ξεχάσει -η ταινία με είχε απορροφήσει- ότι υπήρχε η διαδήλωση για τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Οι δρόμοι ήταν κλειστοί. Κάποιοι στη στάση διαμαρτύρονταν ενάντια στους διαδηλωτές. Εκεί καταλαβαίνεις ότι η κοινωνία έχει εντελώς αποσαρθρωθεί. Δεν υπάρχει ελπίδα αν δεν ξεχωρίζεις τις στιγμές και δε δίνεις τη βαρύτητα που τους αρμόζει. Εκεί καταλαβαίνεις ότι είμαστε σε ένα πόλεμο, οι ανθρώπινες αξίες μάχονται με το κακό που δεν είναι ο διάβολος αλλά ο κακός, ο ψυχικά παραβατικός εαυτός μας.