ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2013-ΠΕΜΠΤΗ ΜΕΡΑ

Νοέ 06, 2013 Κινηματογράφος 0

Η ΠΑΡΑΝΟΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ

Την Τρίτη είχαμε τη συνέχεια του ελληνικού δράματος. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι ένα καλλιτεχνικό έργο δε χρειάζεται μόνο λεφτά για να γίνει με τον πιο καλό τρόπο. Το κυριότερο απ’όλα είναι να υπάρχουν ιδέες και να βρεθεί ένας δρόμος αυτές να υλοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο. Οι προθέσεις είναι προφάσεις, όταν έχουμε μια αποτυχία. Μέχρι τώρα έχουμε δει στο 54ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης είναι πολλές οι ταινίες που μας κράτησαν και δεν έχουν γίνει με ένα εξωφρενικό προϋπολογισμό. Κατά συνέπεια, ο ελληνικός κινηματογράφος πάσχει περισσότερο στη σύλληψη και στην ολοκήρωση μιας ιδέας παρά στη χρηματοδότησή της. Φωτεινά παραδείγματα οι ταινίες του Αλέξανδρου Αβρανά, “Miss Violence”, και της Ελίνας Ψύκου, “Η αιώνια επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά”, κατάφεραν να ολοκήρωσουν με όμορφο τρόπο την αφήγησή τους και, η πρώτη, να θέσει σοβαρότατα προβλήματα που αφορούν το σήμερα, το χτες και το αύριο της ελληνικής κοινωνίας.

ΣΑΙΞΠΗΡ ΑΛΑ ΤΟΥΡΚΑ

Η Τρίτη, πέμπτη μέρα του Φεστιβάλ, ξεκίνησε με τον πιο όμορφο τρόπο. “Φωτίζεις τη νύχτα” (“Thou gild’st the even”), 2013, του Onur Unlu, η έκτη του ταινία μεγάλου μήκους, ήταν μια αποκάλυψη. Στο Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης πήρε τα Βραβεία Καλύτερης Ταινίας, Καλύτερου Σεναρίου, Καλύτερου Μοντάζ, το Βραβείο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών (FIPRESCI), στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης δεν είναι στο Διεθνές Διαγωνιστικό, αλλά στο τμήμα Ματιές στα Βαλκάνια. Πρωταγωνιστεί ένα νέος άντρας που έχει χάσει τη μητέρα και τα αδέλφια του, όταν κάηκε το σπίτι τους. Με τον πατέρα του δεν τα πάει τόσο καλά και αφήνεται μια υπόνοια ότι εν μέρει αυτό το δυστύχημα μπορεί να ήταν και υπαιτιότητα του πατέρα. Το γεγονός πάντως είναι ότι αυτός ο άντρας έχει γίνει υστερικός. Προσπαθεί να αυτοκτονήσει στο κουρείο του, στο νοσκομείο ο γιατρός του υπόσχεται να το βοηθήσει. Είναι και διαιτητής στο ποδόσφαιρο. Προσπαθεί να συνδεθεί με μια κοπέλα και τελικά την παντρεύεται. Η ευθύνη τον κάνε να πάει λίγο παραπέρα, στη σχιζοφρένεια. Μπερδεύει την πραγματικότητα με τις φαντασίωσεις του. Η ταινία με έξοχο τρόπο κάνει αυτό το μίγμα να φαίνεται μια ενιαία αφήγηση, έτσι ώστε και εμείς να ζούμε στον παρανοϊκό του κόσμο. Χωρίζει, μια σχέση που του προκύπτει θα εξελιχθεί σε βία, οι φαντασιώσεις του πολλαπλασιάζονται και είναι αδύνατο να βγει από αυτό το λαβύρινθο. Η κινηματογράφηση είναι έξοχη, το φουτουριστικό με το ρεαλιστικό μπερδεύονται, οι λήψεις μας δημιουργούν αυτή την αίσθηση, το μοντάζ δημιουργεί το ίδιο αποτέλεσμα, αλλά και έναν πολύ καλό ρυθμό. Όλα δένουν σε ένα έργο που θα μείνει για καιρό στη μνήμη μας.

Στην αντίθεη πλευρά έχουμε τη “Wild duck” (2013), του Γιάννη Σακαρίδη. Το θέμα μας είναι οι υποκλοπές και ο κίνδυνος για την υγεία των ανθρώπων, από τις κεραίες της κινητής τηλεφωνίας. Ο σκηνοθέτης πιστεύει ότι αυτό το θέμα είναι το μείζον στην ελληνική κοινωνία. Επιπλέον, η κινηματογράφηση μας θυμίζει πολύ τηλεοπτική σειρά, το μοντάζ δεν έχει καθόλου “νεύρο”, η ταινία κάθεται και περιμένει να σωθεί από τη φωτογραφία και τις ερμηνείες. Όμως η φωτογραφία δεν μπορεί να διεκδικήσει καλλιτεχνική αξία, ούτε οι ερμηνείες μπορούν να μας πείσουν, αν και το κάστινγκ είναι πολύ καλό (Πυρπασόπουλος, Μπαζάκα, Αλέξανδρος και Ηλίας Λογοθέτης), γιατί το σενάριο δεν τους δίνει καμία ευκαιρία να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους. Η πάπια μας έφυγε και κάποιος άλλος κυνηγός θα την πετύχει, όχι εμείς πάντως!

ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Μεξικό-Γουατεμάλα-ΗΠΑ είναι η διαδρομή που θα κάνουν οι ήρωες στην ταινία “Κελί από χρυσάφι” (“The golden cage”), 2013, του Diego Quemada-Diez. Πρόκειται για τρία παιδιά που προσπαθούν να φτάσουν στις ΗΠΑ, για να βρούν τον παράδεισο, όπως έχουν ονειρευτεί. Στην πορεία η παρέα μεγαλώνει, το κορίτσι έχει μεταμφιεστεί σε αγόρι, αλλά δε γλυτώνει από τα χέρια των κακοποιών που θα την κάνουν πόρνη. Ξεπερνούν τα εμπόδια, την αστυνομία, τους ληστές, τους συνοριοφύλακες, τελικά θα καταφέρουν να φτάσουν στις ΗΠΑ και μόνοι τους, οι δύο που απέμειναν, θα βαδίσουν προς τον παράδεισο, όμως ένας ελεύθερος φρουρός-συνοριοφύλακας των ΗΠΑ θα σκοτώσει το ινδιανάκι. Ο τελευταίος θα γλυτώσει και θα βρει δουλειά σε ένα σφαγείο. Η ταινία είναι ρεαλιστική. Οι σκηνές σοκάρουν, το εμπόριο ανθρώπινης σάρκας σου βαράει γροθιά στο στομάχι. Εύκολα, αν σκεφτείς λίγο, ανατρέπεις πολλά από ρατσιστικές και ξενοφοβικές αντιλήψεις. Είναι μια καταγγελία και μέχρι εκεί μένει. Μια ηρωϊκή ταινία για αυτούς τους ανθρώπους που τους βλέπουμε δίπλα μας εξαθλιωμένους, χωρίς να ξέρουμε πόσο έχει κινδυνεύσει η ζωή τους για να φτάσουν στη χώρα μας.

“Τα χειρόγραφα δεν καίγονται”, αλλά οι άνθρωποι εξολοθρευόνται,

Θα τελειώσουμε με μια άλλη ταινία-μανιφέστο. Αυτή του Mohammad Rasoulof, “Τα χειρόγραφα δεν καίγονται” (“Manuscripts don’t burn”), 2013, ιρανική παραγωγή που ολοκληρώθηκε παράνομα, αφού ο σκηνοθέτης έχει φυλακιστεί στο Ιράν για τις ιδέες του, του έχει απαγορευτεί να σκηνοθετεί και δεν μπορεί για 20 χρόνια να βγει έξω από τη χώρα. Για να προστατέψει τους ηθοποιούς και τους τεχνικούς, δεν ανέφερε τα ονόματά τους στην ταινία. Το θέμα της είναι ακριβώς η λογοκρισία και τα εγκλήματα της υπηρεσίας ασφάλειας που γίνονται ενάντια στους διανοούμενους, για να τους κλείσουν το στόμα. Μένεις άναυδος από την πολλή βία, από το φασισμό του θεοκρατικού καθεστώτος. Σκηνές πολύ σκληρές, ωμές και απόλυτα ρεαλιστικές. Το μοντάζ δημιουργεί πολύ καλό ρυθμό για να αρθρωθεί ο κινηματογραφικός λόγος. Μας θυμίζει τις μέρες του ιρανικού κινηματογράφου που είχαμε γνωρίσει από το 1994 στη χώρα μας. Ακόμη μας δημιουργεί και κάποιες υποψίες: στην Ελλάδα μπορεί να φτάσουμε σε αυτή την κατάσταση, με τον καθημερινό φασισμό που κάνει, από διάφορες πλευρές, την εμφάνισή του όλο και πιο συχνά; Ελπίζουμε πως όχι.

Ημέρα απεργίας, πανελλαδικής, ο νους μας είναι και στη δική μας πραγματικότητα, οι ταινίες, ούτως ή αλλιώς, μας εξωθούν να σκεφτούμε και τα δικά μας προβλήματα.

Γιάννης Φραγκούλης