ΤΟ ΨΕΜΑ

Ιούν 08, 2022 Θέατρο 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΣΤΟΝ ΠΟΛΥΧΩΡΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ

Το ψέμα: γράφει ο Νίκος Θωμόπουλος

Το θεατρικό έργο, «Το ψέμα», του Φλοριάν Ζελέρ, σε σκηνοθεσία της Κερασίας Σαμαρά ανέβηκε στον Πολυχώρο Αλεξάνδρεια, στην Αθήνα. Οι παραστάσεις θα παρουσιάζονται μέχρι 1 Ιουλίου 2022, στον κήπο του Πολυχώρου Αλεξάνδρεια.

ΤΟ ΨΕΜΑ: Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Φλοριάν Ζελέρ είναι σεναριογράφος, σκηνοθέτης, παραγωγός, θεατρικός συγγραφέας και πεζογράφος. Έχει εκδώσει το βραβευμένο βιβλίο «Η σαγήνη του κακού», μετάφραση Μαρία Κράλλη, εκδόσεις Ηλέκτρα 2005. Πήρε Όσκαρ σεναρίου για την πρόσφατη ταινία «Ο πατέρας».

Τα θεατρικά του έργα είναι κωμωδίες με μια γραφή φαινομενικά ανάλαφρη με έντονα στοιχεία νεομπουλβάρ, με ανατροπές στις δράσεις των ηρώων του. Είναι επηρεασμένος από την θεατρική γαλλική παράδοση του φαρσικού στοιχείου (βλέπε: Φεϋντώ και Λαμπίς). Με αρμονική αριστοτεχνική δομή που διανθίζεται με κυνισμό και τον σκεπτικισμό του Πιραντέλο ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι των πραγμάτων που συμβαίνουν στο πεδίο των ερωτικών και κυρίως συζυγικών σχέσεων. Δημιουργεί τους χαρακτήρες του με αληθοφάνεια και στις μεταπτώσεις τους από θύτες σε θύματα και αντιστρόφως. Ακολουθεί τη γαλλική élégance χωρίς βίαιες συγκρούσεις και προφανή κάθαρση.

Πιστός στη σύγχρονη κοινωνική ευρωπαϊκή πραγματικότητα της έκπτωσης της ηθικής τάξης στο θεσμό του γάμου, ο Ζελέρ παρουσιάστηκε με πολύ θετική ανταπόκριση στις θεατρικές σκηνές της χώρας μας. Τα έργα του είναι «Μου λες αλήθεια» (2004), «Ο μπαμπάς» (2015), «Το ψέμα» (2017), «Ο γυιός» (2019 – θέατρο Νέου Κόσμου), «Ο άλλος» (2020), πρωτόλειο έργο του συγγραφέα από την ομάδα The Young Quipe.

ΤΟ ΨΕΜΑ: Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Στο «Ψέμα» παρακολουθώ ένα δείπνο ρουτίνας όπου δύο φιλικά ζευγάρια ανταλλάσσουν κοινοτυπίες γύρω από τη πεζή τους καθημερινότητα που ζουν. Υποδόριο κυνικό χιούμορ που διεισδύει σταδιακά με κωμικές ανατροπές στα λεκτικά ψεύδη, απαραίτητα στο κοινωνικό τους status. Η φάρσα γίνεται κωμικοτραγική παίζοντας με τα κατά συνθήκη ψεύδη απαραίτητα στην επιφανειακή γαλήνη των ζευγαριών: Μέχρι την αποκάλυψη της επώδυνης αλήθειας.

Οι ισορροπίες ανατρέπονται όταν οι ήρωες του έργου αποδεικνύουν χωρίς ηθικό διδακτισμό την ανάγκη να υπάρχει το ψέμα όταν κάνει καλό στις ταραγμένες συζυγικές σχέσεις. Προτιμότερο από μια αλήθεια που πληγώνει ανεπανόρθωτα και προκαλεί χωρισμό και τραυματικές ματαιώσεις.

Ο Πολ και η Αλίς λένε «αλήθειες» ακόμα κι όταν λένε ψέματα. Δίνουν με τη γλώσσα του σώματος κυρίως μια οικεία μελαγχολία στις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στο κωμικό και το γελοίο με υποκριτική αρτιότητα. Το δεύτερο ζευγάρι σκιαγραφείται ψυχολογικά με μια εντονότερη αίσθηση υπόγειου ερωτισμού. Καλύπτει πειστικότατα την ερωτική απάτη με την κομψότητα της γαλλικής νοοτροπίας συμπεριφορών.

Οι νευρώσεις της Αλίς γεμάτες υπαρξιακά κενά αντικατοπτρίζονται σε ξεσπάσματα ζήλιας. Η αίσθηση του πιο επιβλητικού στη γοητεία του κλασικού αρσενικού με την ίδια γαλλική élégance αποτυπώνεται στο ρόλο του έτερου άντρα. Η αίσθηση σαγήνης του αιώνιου θηλυκού εκφράζεται έντεχνα στη γυναίκα του στη σκηνή αποπλάνησης του Πολ απ’αυτή ακριβώς τη σαγήνη με υπαινικτικό τρόπο.

ΤΟ ΨΕΜΑ: ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ

Η Κερασία Σαμαρά είναι έμπειρη ηθοποιός στο ποιοτικό θέατρο. Η σκηνοθετική ματιά της υπηρετεί, αγκαλιάζει με εμφανή συμπάθεια και τραγική ειρωνεία τους ηθοποιούς της. Ακολουθεί χωρίς υπερβολές το πνεύμα του Ζελέρ. Πετυχαίνει την αποτελεσματικότητα των συνεχών ανατροπών προκαλώντας αβίαστα την κωμικοτραγική διάσταση της φαρσικής δομής του έργου. Λειτουργεί με φλας μπακ, δίνοντας στην παράσταση μία «κινηματογραφική» δομή όσον αφορά το ρυθμό στη σκηνοθεσία της. Έτσι ο θεατής με μια αίσθηση οικειότητας αφήνεται να βιώσει με ευφορία την αποκάλυψη της αλήθειας που ήδη ξέρει ή υποψιάζεται.

Το αιχμηρό σχόλιο του συγγραφέα για την υποκρισία καθορίζει την εύθραυστη ισορροπία των παντρεμένων ζευγαριών. Αναδεικνύεται ολοζώντανα ευφυές, στην ρεαλιστική του πολυπλοκότητα χωρίς υπεραπλουστεύσεις. Όπως η ίδια η ζωή αποδεικνύει με τη φανερή κρίση των ερωτικών σχέσεων και της ψυχοπαθολογίας που τις συνοδεύει άρρηκτα στην εποχή μας της κοινωνικής παρακμής. Όταν τα ερωτικά συναισθήματα υποβιβάζονται μέσω της εικονικής πραγματικότητας των social media.

Ο Βασίλης Βλάχος και ως περσόνα του βωβού κινηματογράφου με γόνιμη υποκριτική στον απαιτητικό πρωταγωνιστικό του ρόλο δίνει ένα πρότυπο πετυχημένων εκφράσεων. Στο είδος της κωμικής φάρσας και των αυτοσχεδιασμών που πλουτίζουν το ρόλο του δημιουργικά.

Οι άλλοι ηθοποιοί της παράστασης, το λειτουργικό σκηνικό, η εξαιρετική μετάφραση και οι ατμοσφαιρικοί φωτισμοί, η υποβλητική όσο έπρεπε μουσική επένδυση είναι από τα σημαντικά στοιχεία της παράστασης. Συνθέτουν στο φιλόξενο και ζεστό χώρο του θεάτρου «Αλεξάνδρεια» όπου είδα την παράσταση. Στο κλειστό θέατρο του «Πολυχώρου». Δομούν ένα επιτυχημένο σύνολο που είχε την αναμφισβήτητη θετική αναγνώριση με συνεχόμενα sold out. Συνάδουν με το ότι ο θεατής αναγνωρίζει στα πρόσωπα και στις συμπεριφορές του έργου και δικές του καταστάσεις. Αυτές που υποστηρίζουν τα «κατά συνήθη ψεύδη» και την άρνηση της καταστροφικής αλήθειας.