S.O.S. ΠΕΝΤΑΓΩΝΟ ΚΑΛΕΙ ΜΟΣΧΑ

Ιούλ 02, 2017 Κινηματογράφος 0

DR. STRANGELOVE, OR HOW I LEARNED

TO STOP WORRYING AND LOVE THE BOMB

του Γιάννη Φραγκούλη

Στις 29/6/2017 στις κινηματογραφικές αίθουσες.

Η απειλή παγκόσμιας σύρραξης είναι το θέμα αυτής της ταινίας. Οι ΗΠΑ εναντίον στη Σοβιετική Ένωση ή κάπως έτσι. Ένα θέμα τραγικό που στα χέρια του Stanley Kubrick γίνεται μία σπαρταριστική κωμωδία, με πρωταγωνιστή τον Peter Sellers, σε τρεις ρόλους, με πολλές προεκτάσεις και αμφισημίες. Μία απάντηση στις κωμωδίες που βγαίνουν τον τελευταίο καιρό, ένα μάθημα στους σκηνοθέτες του κινηματογράφου.

Το 1964, τη χρονιά που γυρίστηκε αυτή η ταινία του Kubrick, υπήρχε μία αύρα που ήθελε να μας παρασύρει παραπέρα. Στην προεδρία των ΗΠΑ ήταν ο Johnson, οι ρεπουμπλικάνοι ήταν απόμακροι, παγωμένοι, ο ψυχρός πόλεμος ήταν στα πάνω του, ο κόσμος είχε συνηθίσει την πυρηνική καταστροφή, με άλλα λόγια, αν εσύ επιτεθείς, τότε και εγώ θα σου επιτεθώ και θα είμαστε και οι δυο νεκροί. Κατά άλλους, το «καλύτερα νεκροί παρά κόκκινοι» ήταν μία στερεή άποψη. Υπήρχαν όμως και αυτοί που έλεγαν ότι αυτή η επιλογή δεν ήταν ελκυστική.

Η βόμβα επικάλυπτε όλη την παγκόσμια πολιτική, ήταν κάτι σα μία τεράστια ομπρέλα που τα τράβαγε όλα πάνω της. Η ταινία του Kubrick αρχίζει με την επίθεση και είναι μία ψυχρολουσία στο θεατή. Ο ψυχρός πόλεμος κατ’αυτόν ήταν κάτι που ήθελε να σατιρίσει, δεν ήταν οι άνθρωποι στο έλεος των μηχανών, αλλά οι μηχανές στο έλεος των ανθρώπων.

Σχεδιάζοντας τη στρατηγική της πολεμικής αεροπορίας, η Β-52 ήταν ένα όπλο εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης. Η αντιπαράθεση υπάρχει όταν ένα στέλεχος της αεροπορίας προσπαθεί να σταματήσει το βομβαρδισμό και η χαρακτηριστική κίνηση με το πούρο, όπου εδώ έχει φαλλικό συμβολισμό, από το χειριστή της βόμβας δείχνει ότι αυτός έχει άλλη άποψη. Αυτή η προσπάθεια δεν καρποφορεί εύκολα, το πιο πιθανόν είναι να καταστραφούν όλοι.

Τρόμος επικρατεί στη αεροπορική βάση του πιλότου και επείγουσα σύσκεψη στο Πεντάγωνο για να δουν τι θα γίνει με αυτή την εκτροπή. Αυτές οι σκηνές της ταινίας είναι εκπληκτικές, ιδίως όταν όλη η γη αναπαρίσταται σε μία επίπεδη επιφάνεια, σε ένα χάρτη, πάνω στο τραπέζι της σύσκεψης, ένα φως από πάνω τη φωτίζει όπως θα φώτιζε τον ασθενή σε ένα χειρουργείο. Από την άλλη ο Πρόεδρος μαθαίνει με τρόμο ότι οι Σοβιετικοί έχουν έτοιμη την απάντηση σε μία ενδεχόμενη επίθεση εναντίον τους. Με άλλα λόγια και τα δύο όπλα δεν επαρκούν για να δώσουν λύση σε αυτό το πολεμικό θέμα.

Ο σεναριογράφος της ταινίας, ο Terry Southern, βοηθούμενος από τον Kubrick και τον Peter George, φτιάχνει μία μαύρη κωμωδία, η οποία έχει κάποια «λάθη», αλλά φωτίζεται από το λυτρωτικό φως της σάτιρας. Οι διάλογοι τροποποιήθηκαν αργότερα για να είναι η ταινία πιο άρτια. Η σκηνή με την τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ ΗΠΑ και Αγγλίας, από την οποία κρέμεται η σωτηρία του κόσμου, είναι η πιο αριστοτεχνικά δομημένη σε όλη την ταινία, σαν αντίθεση και προσωποποίηση των πολιτικών, επικεντρωμένες σε μερικούς ανθρώπους.

Έχουμε λοιπόν έναν ψύχραιμο άνθρωπο και ένα παρανοϊκό, στα χέρια τους βρίσκεται η τύχη της ανθρωπότητας. Ανάμεσά τους μία ομάδα ανωτάτων αξιωματικών που μασάνε τσίχλες, κάνουν μορφασμούς, από τη νευρικότητά τους, ενημερώνουν τον Πρόεδρο. Αυτός ξέρει ότι υπάρχει μία σειρά από κόκκινες γραμμές που δεν μπορεί να υπερβεί. Η τηλεφωνική του επικοινωνία με το Σοβιετικό ομόλογό του μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο.

Εδώ ο άνθρωπος είναι στο έλεος των μηχανών, όμως αυτή η κατάσταση είναι προϊόν μιας παραβατικής συμπεριφοράς ενός πιλότου. Είναι όμως μόνο αυτού; Οι περίεργες απόψεις είναι πολλές, άλλοι πιστεύουν στην αυτοκαταστροφή του μηχανισμού, άλλοι πολεμούν μέσα στην αίθουσα επιχειρήσεων, άρα αυτή η ρεβανσιστική αντίληψη υπάρχει παντού, μαζί με την αδιαφορία, κατά συνέπεια η απαγόρευση των αψιμαχιών σε αυτή την αίθουσα, όπως εκφράζεται στην ταινία, έχει να κάνει με την απαγόρευση των πολεμικών συρράξεων γενικότερα.

Οι διάλογοι στην αίθουσα επιχειρήσεων δεν έχουν να κάνουν με την κινησιολογία του Strangelove, αυτό είναι ένα αδύνατο σημείο της ταινίας, διότι η δυναμική της γλώσσας του σώματος δεν έχει συνάφεια με το λόγο. Στη συνέχεια θα δούμε ένα μεγάλο τραπέζι γεμάτο με κέικ και πίτες, ο σκηνοθέτης ήθελε να τελειώσει την ταινία με έναν πόλεμο με αυτά τα υλικά, σα μία παραβολή του ίδιου του πολέμου, σατιρίζοντάς τον. Μία καλή μεταφορά η οποία τελικά δεν μπήκε στην ταινία.

Στις μέρες μας αυτή η ταινία είναι πάλι επίκαιρη. Ο πόλεμος, η τρομοκρατία, η παράνοια, όλα αυτά που η ίδια η κοινωνία παράγει και αναπαράγει, ως λογικές παραβατικές, έρχονται και εκφράζονται σε πολεμικές συρράξεις, μεγάλες ή μικρές που η διπλωματία και οι άνωθεν επαφές δεν μπορούν να σταματήσουν. Ο πόλεμος είναι ένα προϊόν αυτής της μαζικής παράνοιας στην κοινωνία και ο άνθρωπος είναι ένα πιόνι, αδύναμο, σε αυτή τη σχιζοφρενική λογική. Μπορούμε να δούμε την ταινία πλέον με μία άλλη ματιά και μετά να δούμε πιο καθαρά το παρόν και το μέλλον μας.

ΑΛΛΕΣ ΚΡΙΤΙΚΕΣ

Κριτική Χρήστος Μήτσης (Αθηνόραμα)

Καθώς η πλοκή τρέχει σε τρία παράλληλα μέτωπα, το Πεντάγωνο, τη στρατιωτική βάση απ’ όπου ξεκίνησε η επίθεση και το μοιραίο αεροπλάνο, ο Κιούμπρικ διευθύνει με αξεπέραστη σκηνοθετική δεξιοτεχνία αυτόν τον κωμικοτραγικό θίασο που κρατάει στα χέρια του τη μοίρα της ανθρωπότητας, συνδέοντας ξεκαρδιστικά και τόσο –μα τόσο– πικρά τη μεγαλομανία της εξουσίας, τα σεξουαλικά απωθημένα (ο φαλλικός συμβολισμός της ατομικής βόμβας ) και τη σύγχρονη, τεχνοκρατική διάσταση της (παν )ανθρώπινης «ύβρεως». Μία από τις καλύτερες κωμωδίες της κινηματογραφικής ιστορίας, με τέσσερις οσκαρικές υποψηφιότητες και τον μοναδικό Πίτερ Σέλερς («Κύριοι, δεν μπορείτε να πλακώνεστε εδώ μέσα. Είμαστε στην αίθουσα πολέμου!» ) σε τριπλό ερμηνευτικό ρεσιτάλ… Περισσότερα

Κριτική Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος (Lifo)

Ο Πίτερ Σέλερς υποδύεται ιδιοφυώς τρεις περίπου ανθρώπινες εκφάνσεις αστοχίας της εξουσίας, τον Αμερικανό Πρόεδρο, έναν Βρετανό σμηναγό κι έναν ψυχοπαθή σύμβουλο στρατηγικής με προφορά ανάμεσα σε Χίτλερ και Χένρι Κίσιντζερ, κουλό και επικίνδυνο, παράλογο, όπως και ολόκληρη η ταινία, που στα δραματικά της σημεία χρησιμοποιεί και εξευτελίζει πεντανόστιμα, με κωμική βία και περισσή επιθετικότητα δύο σπουδαία αρσενικά αντίβαρα στον «υδράργυρο» Σέλερς, τον Τζορτζ Σκοτ και τον Στέρλινγκ Χέιντεν… Περισσότερα

Κριτική Τάσος Χατζηευφραιμίδης (flix.gr)

Σε μια εποχή που τα ηνία της μοναδικής πλέον αυτοκρατορίας του πλανήτη κρατάει ένας ασταθής (στην καλύτερη περίπτωση) Πλανητάρχης, το «S.O.S Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα» είναι όχι μόνο και πάλι επίκαιρο, αλλά δυνητικά προφητικό για το τι περιμένει την ανθρωπότητα όταν αφήνει την τύχη της στα χέρια παράφρονων και μισαλλόδοξων ηγετών. Γιατί, όπως όλα τα σπουδαία κωμικά έργα, έτσι κι η ταινία του Κιόυμπρικ, κρύβει κάτω από σαρδόνιο χιούμορ της το φόβο και την αγωνία της πιθανής της επαλήθευσης… Περισσότερα

Κριτική Κώστας Χανδρινός (popaganda.gr)

Η πολιτική του σάτιρα είναι σκωπτική, καυστική και αρκετά πολυεπίπεδη. Ο Πίτερ Σέλερς δίνει ρεσιτάλ με την τριπλή του ερμηνεία αλλά -κακά τα ψέμματα από τους τρεις- ο δόκτωρ του τίτλου είναι αυτός που ξεχωρίζει, όντας ανάπηρος πρώην Ναζί, με μηχανικό χέρι που “θυμάται” το παρελθόν αραιά και που, ενώ και το υπόλοιπο καστ είναι μαεστρικά επιλεγμένο από τον Κιούμπρικ. Τζόρτζ Σ. Σκοτ, Στέρλινγκ Χέιντεν, Σλιμ Πίκενς και ο Τζέιμς Έρλ Τζόουνς μεταξύ άλλων. Είναι όντως τόσο κοντά και τόσο εύκολο ένα πυρηνικό ολοκαύτωμα, όταν ένας τρελός υπερ-εθνικιστής στρατηγός, παρακάμπτοντας τους πάντες, στέλνει μερικά Β-52 βομβαρδιστικά να ρίξουν μια βόμβα υδρογόνου στη Σοβιετική Ένωση, για να γλιτώσει τη χώρα του από την κομμουνιστική απαλλοτρίωση;.. Περισσότερα

Κριτική Γιώργος Ρούσσος (groussos.net)

Το σενάριο είναι βασισμένο στο βιβλίο «Red Alert» του Peter George, που κυκλοφόρησε το 1958. Το φιλμ απέσπασε τέσσερις Υποψηφιότητες για Όσκαρ, στις Κατηγορίες: Best Picture, Best Actor in a Leading Role (Peter Sellers), Best Director (Stanley Kubrick), Best Writing Screenplay Based on Material from Another Medium (Stanley Kubrick, Peter George, Terry Southern). Ενώ στη λίστα με τις 100 καλύτερες ταινίες του Αμερικάνικου Κινηματογράφου βρίσκεται στη θέση 42… Περισσότερα

Κριτική Ηλέκτρα Βενάκη (altcine.gr)

H ταινία κερδίζει με τα χρόνια καινούριους θαυμαστές και δημιούργησε, όπως αρκετές άλλες ταινίες του Kubrick, μύθους γύρω από τη θεματική της. Λέγεται ότι όταν ο Ronald Reagan ανέβηκε στην εξουσία το 1981 και μετακόμισε στο Λευκό Οίκο ρώτησε πού βρίσκεται το Δωμάτιο του Πολέμου… Περισσότερα

Κριτική Γιάννης Αποστολίδης (filmboy.gr)

Στη βάση ο τρελό στρατηγός παίζει με τη φωτιά …προκειμένου να ικανοποιήσει τις μιλιταριστικές του ορέξεις και ο πανικόβλητος υπαρχηγός του προσπαθεί να τον πείσει να του δώσει τον μυστικό κωδικό ανάκλησης της επίθεσης, ενώ την ίδια στιγμή η κάμερα καταγράφει τη σύσκεψη στο πεντάγωνο και την πορεία του μοιραίου αεροσκάφους. Σε αυτά τα τρία  μέτωπα το φιλμ σατιρίζει τον παραλογισμό του στρατιωτικού μιλιταρισμού διακωμωδώντας τους απίθανους χαρακτήρες, καρικατούρες ενώ κάνει και πικρόχολα πολιτικά σχόλια για την μεγαλομανία της πολιτικής εξουσίας, την αντικομμουνιστική υστερία και την ανθρωπινή ματαιοδοξία… Περισσότερα

Κριτική Αγγελική Στελλάκη (cinepivates.gr)

Το αριστούργημα του Στάνλεϊ Κιούμπρικ (και προσωπικά μία από τις αγαπημένες μου ταινίες όλων των εποχών) δείχνει όλη την παράνοια του Ψυχρού Πολέμου με έναν τρόπο απίστευτα ανατρεπτικό και διασκεδαστικό. Βοηθάει φυσικά και η τριπλή συμμετοχή του Πήτερ Σέλερς, στους ρόλους του στρατηγού Ρίπερ, του αμερικανού προέδρου και του Dr Strangelove. Όχι τυχαία, το  1989, η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου έκρινε την ταινία «πολιτιστικά σημαντική» και την επέλεξε για διατήρηση στο Εθνικό Μητρώο Κινηματογράφου… Περισσότερα

Κριτική Βαρβάρα Κοντονή (freecinema.gr)

Ο περφεξιονισμός και η εμμονή του Κιούμπρικ στις μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τη διαφορά είναι τελικά τα στοιχεία εκείνα που καθιστούν το «S.O.S. Πεντάγωνο Καλεί Μόσχα» ένα διαχρονικά σπουδαίο φιλμ: o cowboy, ο «καθαρόαιμος» εκφραστής τού αμερικανικού ονείρου και των «ανοιχτών οριζόντων» μετατρέπεται σε έναν άξεστο hillbilly πιλότο (!), το πούρο στο στόμα τού στρατηγού Ρίπερ μετουσιώνεται σε… προέκταση του ετοιμοπόλεμου ανδρισμού του, ο αυτόματος πωλητής της Coca-Cola απαιτεί σεβασμό γιατί συνιστά «ιδιωτική ιδιοκτησία». Τελικά, ίσως και τίποτα από όλα αυτά να μην έχει σημασία: ό,τι είναι να γίνει θα γίνει, και η ιστορία απλώς θα συνεχίσει να επαναλαμβάνεται εν μέσω πυρηνικών μανιταριών και με τους στίχους του «We’ll Meet Again» της Βίρα Λιν να τη συνοδεύουν… Περισσότερα

Κριτική Άκης Καπράνος (Τα Νέα)

Τι συμβαίνει λοιπόν στο «SOS: Πεντάγωνο καλεί Μόσχα»; Πολύ απλά, ένας παράφρων αμερικανός στρατηγός διατάζει τα βομβαρδιστικά του να εξαπολύσουν πυρηνική επίθεση κατά της Σοβιετικής Ενωσης. Κι ενώ το Πεντάγωνο καλεί τη Μόσχα για να αντιμετωπίσουν από κοινού την ιδιόρρυθμη κατάσταση, πληροφορείται την ύπαρξη ενός μηχανισμού ρωσικών αντιποίνων που ούτε οι Σοβιετικοί είναι σε θέση να ελέγξουν. Ο Πίτερ Σέλερς σε τριπλό ρόλο ξεδιπλώνει ολόκληρη την κωμική γκάμα του (θα έπαιζε και τέταρτο, αλλά είχε ένα μικροατύχημα στα γυρίσματα), ο Τζορτζ Σκοτ δείχνει επίσης να το απολαμβάνει, ενώ μια στρατιά δεύτερων ρόλων αφήνει ανεξίτηλο στίγμα. Ποιος έχει ξεχάσει, ας πούμε, την εικόνα του Σλιμ Πίκενς καβάλα σ’ ένα βλήμα; Σημειώστε παρακαλώ πως όταν ο Ρόναλντ Ρίγκαν ανέβηκε στην εξουσία το 1981 και μετακόμισε στον Λευκό Οίκο, το πρώτο που ρώτησε ήταν «πού βρίσκεται το Δωμάτιο του Πολέμου;»… Περισσότερα

Κριτική iefimerida.gr

Μια  θρυλική ταινία για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν ο λάθος άνθρωπος πατούσε το λάθος κουμπί, που παραμένει εντυπωσιακά επίκαιρη… Περισσότερα

S.O.S. ΠΕΝΤΑΓΩΝΟ ΚΑΛΕΙ ΜΟΣΧΑ

(DR. STRANGELOVE, OR HOW I LEARNED TO STOP WORRYING AND LOVE THE BOMB)

Σκηνοθεσία: Stanley Kubrick

Σενάριο: Terry Southern, Stanley Kubrick, Peter George (βασισμένο στο μυθιστόρημα «Red alert»

Φωτογραφία: Gilbert Taylor

Μοντάζ: Anthony Harvey

Μουσική: Laurie Johnson

Παραγωγοί: Stanley Kubrick

Παίζουν: Peter Sellers (Λιονέλ Μαντράκ/Πρόεδρος Μέρκιν Μάφεϊ/Δρ. Στρέιντζλαβ), George C. Scott (στρ. Τάργκιντσόν), Sterling Hayden (Ρίπερ), Keenan Wynn (συντ. Γκουάνο), Slim Pickens (Κινγκ Κονγκ), Peter Bull (Ρώσος πρεσβευτής Αλεξέι Σαντέσκι), James Earl Jones (Λόθαρ Ζονγκ), Tracy Reed (Σκοτ), Jack Creley (Στέινες)

Χώρα παραγωγής: ΗΠΑ, Αγγλία

Έτος παραγωγής: 1964

Γλώσσα: αγγλικά, ρώσικα

Διάρκεια: 136΄

Είδος: κωμωδία

Ημερομηνία εξόδου: 29/6/2017

Εταιρεία διανομής: Seven Films.

Περισσότερες πληροφορίες για τους συντελεστές και τα τεχνικά χαρακτηριστικά: διαβάστε εδώ.

Για να βρείτε που παίζεται η ταινία πηγαίνετε εδώ.

• Κριτικές ταινιών