ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΤΕΠΕ

Οκτ 05, 2022 Κινηματογράφος 0

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΤΑΙΝΙΩΝ

ΕΝΑ ΣΧΟΛΙΟ ΣΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ

Οι νύφες του Μάλτεπε: γράφει ο Γιάννης Φραγκούλης

Μία ταινία σε εξέλιξη. Έχει γυριστεί σε επεισόδια από δύο γυναίκες που ασχολούνται με την Περφόρμανς. Ζουν με τους συντρόφους τους που κατάγονται από την Τουρκία. Αυτές έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα. Έχουν ζήσει στη Γερμανία. Μοιράζονται το χρόνο τους ανάμεσα σε αυτές τις τρεις χώρες.

ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΤΕΠΕ: Η ΥΠΟΘΕΣΗ

Τα τέσσερα επεισόδια της ταινίας «Οι νύφες του Μάλτεπε» έχουν γυριστεί βλέπουμε τη ζωή τους. Τα κοινά στοιχεία που τις δένουν. Οι σύντροφοί τους, τα παιδιά τους και οι τρεις χώρες. Οι τρεις πολιτισμοί που βιώνουν. Αυτή η σπονδυλωτή ταινία είναι σκηνοθετημένη και από τις δύο. Πρωταγωνιστούν αυτές, οι σύντροφοι, τα παιδιά και οι άνθρωποι του περιβάλλοντος τους.

ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΤΕΠΕ: Η ΑΠΟΨΗ ΜΑΣ

Το ομολογούν και οι ίδιες ότι δεν είναι γνώστες της κινηματογραφικής τεχνικής. Κατά συνέπεια αυτή η ταινία δεν διεκδικεί αριστεία όσον αφορά στην τεχνική του κινηματογράφου. Δεν τους ενδιαφέρει τόσο η τεχνική αρτιότητα όσο η άρτια αφηγηματική ολοκλήρωση της ιδέας τους. Βέβαια, τεχνικά η ταινία δεν είναι κακή. Αντίθετα η αφηγηματικότητα βρίσκεται σε ένα υψηλό επίπεδο.

Αυτά που τους απασχολούν είναι τα εξής θέματα: Πως γνώρισαν τους συντρόφους τους, πως σχεδίασαν τη ζωή τους. Πως μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Ποιες είναι οι αντιδράσεις του οικογενειακού περιβάλλοντός τους και των γνωστών τους. Τι είναι ο ρατσισμός και ο εθνικισμός. Ποια είναι αυτά που χωρίζουν τους δύο λαούς της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Ο τρόπος αφήγησης στην ταινία «Οι νύφες του Μάλτεπε» μπορεί να είναι δοκιμιακός ή μυθοπλαστικός με αφήγηση στο τρίτο ενικό πρόσωπο ή βιωματικός. Προτίμησαν τον τρίτο. Δείχνουν το βίωμά τους, έτσι ο θεατής μπορεί να μπει μέσα στην αφήγηση. Να βρει αυτά τα στοιχεία που τον προβληματίζουν και να φτιάξει το δικό του φιλμικό κείμενο, μετά τη θέαση της ταινίας. Σε αυτή την περίπτωση το φιλμικό αυτό προϊόν έχει κερδίσει το στοίχημα της τέχνης ως μέσο ψυχοθεραπείας. Οπως είναι από αρχαιοτάτων ετών. Θα δούμε πως αυτό το επιτυγχάνουν.

ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΤΕΠΕ: Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Τα δύο πρώτα επεισόδια μας βάζουν μέσα στο θέμα. Οι σκηνοθέτιδες ξέρουν πολύ καλά ότι αυτό απαιτεί αφηγηματικό χρόνο. Το παρέχουν απλόχερα στο θεατή. Εκθέτουν το θέμα και αναφέρονται, προοδευτικά, στον προβληματισμό τους. Ο θεατής μπαίνει ασυνείδητα στον τρόπο ανάγνωσης της ταινίας. Μετά την πρώτη ανάγνωση, δηλαδή το πρώτο επεισόδιο, ο θεατής γίνεται αναγνώστης του φιλμικού κειμένου. Στη συνέχεια μπορεί να προβληματιστεί παίρνοντας ερεθίσματα από τον προβληματισμό των σκηνοθέτιδων.

Βλέπουμε ότι προοδευτικά συνυπάρχουν δύο κείμενα: Αυτό που είναι η προσωπική αφήγηση των σκηνοθέτιδων-πρωταγωνιστών και αυτό του θεατή. Είναι προφανές ότι παράγονται πολλά κείμενα: Αυτό της ταινίας «Οι νύφες του Μάλτεπε», αυτό του κάθε θεατή, το οποίο μεταβάλλεται σε συνάρτηση του ψυχισμού του. Αυτή η αφηγηματική σφαίρα περιβάλλει το χώρο όπου προβάλλεται η ταινία. Επειδή ο κινηματογράφος χαρακτηρίζεται από τη συλλογική θέαση, το τελικά παραγόμενο κείμενο είναι μια ιδεολογική κατασκευή: Έχει τη ρίζα της στο συλλογικό ασυνείδητο, σύμφωνα με τη θεωρία του Γκράμσι.

Η αφήγησή τους αναπτύσσεται περνώντας από τα ιδεολογικά εμπόδια που βρίσκονται στο δρόμο προς την αναζήτηση μιας αρμονικής συνύπαρξης. Οι τρεις χώροι, Ελλάδα, Τουρκία και Γερμανία, είναι τρεις διαφορετικοί ιδεολογικά χώροι. Οι δύο γυναίκες βρίσκονται ανάμεσά τους. Όπως η ζωή τους εξελίσσεται και αλλάζει συνεχώς, έτσι και η ταινία ελίσσεται βαδίζοντας ανάμεσα σε αυτά τα εμπόδια. Η ταινία είναι ένας ζωντανός οργανισμός.

ΟΙ ΝΥΦΕΣ ΤΟΥ ΜΑΛΤΕΠΕ: ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ

Βλέπουμε το ρατσισμό, τον εθνικισμό, την έχθρα Ελλήνων και Τούρκων, σε διαφορετικά πρόσωπα. Η Γερμανία είναι ένας χώρος αναφοράς που υπονοείται. Βλέπουμε πως παράγεται η συνιστώσα ιδεολογική θέση. Ο ρυθμός είναι βιωματικός και, κατά συνέπεια, αυτή η παραγωγή γίνεται προοδευτικά. Στο τελευταίο επεισόδιο έχουμε το προσωπικό τους σχόλιο που γίνεται είτε από τη συνύπαρξή τους είτε από την προσωπική τους θέση.

Υπηρετούν πολύ καλά τη θεωρία της Περφόρμανς. Αυτή εμφανίζεται στο μονταρισμένο κείμενο, άρα με διαλεκτικό τρόπο. Το τελικό φιλμικό κείμενο είναι ένα όχημα για την ανάγνωση της ζωής έτσι όπως τη ζούμε και δεν το συνειδητοποιούμε. Η ταινία μας βοηθά να προσδιορίσουμε αυτό που ζούμε. Να δούμε αυτό που μας προβληματίζει. Όπως αυτή η βιωματική αντίληψη είναι μια διαδικασία που συνεχώς εξελίσσεται, εφόσον ζούμε. Έτσι και η ταινία είναι ένα σχέδιο σε εξέλιξη.