Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΓΡΑΦΟ

Ιαν 28, 2015 Κινηματογράφος 0

ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΚΑΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Τα θέματα που παρουσιάζονται στο παζλ του κινηματογράφου στην Ελλάδα είναι πολλά. Ξετυλίγουμε το κουβάρι και πιάνουμε την άκρη απ’το σημείο της εκπαίδευσης, αυτό το σημείο που καθορίζει όλο το κινηματογραφικό τοπίο στη χώρα μας. Ένας λογικός άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί τη λειτουργία ενός κοινωνικού τομέα χωρίς να υπάρχει εκπαίδευση και έρευνα πάνω σε αυτό. Τι γίνεται όμως στο χώρο του κινηματογράφου στην Ελλάδα;

ΕΝΑ ΠΑΛΙΟ ΖΗΤΗΜΑ

Η κινηματογραφική παιδεία είναι ένα ζήτημα του σωματείου των σκηνοθετών απ’τη δεκαετία του 1950. Ένα αίτημα που δεν εισακούστηκε απ’τις κυβερνήσεις αυτής της εποχής και οδήγησε ανθρώπους όπως ο Γρηγόρης Γρηγορίου, μαζί με άλλους, να ιδρύσουν την πρώτη ανώτερη κινηματογραφική σχολή στην Ελλάδα, τη Σχολή Σταυράκου. Με άλλα λόγια είχαμε ιδιωτική εκπαίδευση απ’τη δεκαετία του 1960 μέχρι τις αρχές του 2000. Ίσως είναι η μοναδική περίπτωση χώρας που έχει κινηματογραφική παραγωγή, χωρίς να έχει και το αναγκαίο υπόβαθρο για να εκπαιδευτεί αυτό το δυναμικό, έτσι ώστε να αναπτύξει τις αφηγηματικές και αισθητικές δομές της εγχώριας κινηματογραφικής τέχνης.

Αν δούμε μία άλλη περίπτωση, αυτή της Γαλλίας, τότε θα καταλάβουμε πολλά πράγματα. Η κινηματογραφική εκπαίδευση σε αυτή τη χώρα ξεκίνησε κάπως έτσι: Μία ομάδα καθηγητών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, εραστές της κινηματογραφικής τέχνης, αποφάσισαν να διδάξουν τον κινηματογράφο στα σχολεία τους, με δική τους πρωτοβουλία, κάτι που ήταν απαγορευμένο απ’την τότε κυβέρνηση της Γαλλίας. Διώχθηκαν, αλλά με στοχευόμενες κινήσεις ίδρυσαν την πρώτη σχολή κινηματογράφο, στο νότο, η οποία ήταν η αρχή για να δημιουργηθούν πρώτα τμήματα και μετά σχολές κινηματογράφου σε αυτή τη χώρα. Με άλλα λόγια, η ανάγκη για κινηματογραφική εκπαίδευση ήρθε από κάτω, δεν ήταν επιβαλλόμενη από κάποιες αποφάσεις μίας κυβέρνησης ή κάποιου άλλου κέντρου απόφασης.

ΠΡΙΝ ΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Είναι εύλογο να τεθεί το ερώτημα: Πως ένας μαθητής θα επιλέξει να σπουδάσει κινηματογράφο, αποκλείοντας άλλους γνωστικούς τομείς; Για να αποφασίσει κάποιος να ασχοληθεί με έναν τομέα και να αποκλείσει κάποιους άλλους, θα πρέπει να ξέρει αυτά τα χαρακτηριστικά που τον διαφοροποιούν από άλλους. Πως όμως θα γίνει αυτό; Ποια είναι τα δεδομένα για να αποκτήσει αυτές τις γνώσεις;

Για την απόκτηση αυτών των γνώσεων είναι απαραίτητο να μπει το μάθημα της τέχνης στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση με αυξανόμενο βαθμό διείσδυσης στο χώρο της τέχνης έτσι ώστε ο μαθητής του Γυμνασίου να μπορεί να διαλέξει ένα μάθημα τέχνης που θα θέλει να ακολουθήσει. Κατά συνέπεια, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο θα πρέπει να υπάρχει το μάθημα τέχνης, ως υποχρεωτικό και επιλογής ένα μάθημα πιο εξειδικευμένο. Με αυτό τον τρόπο ο μαθητής μαθαίνει τόσο την ιστορία της τέχνης και την ανάλυση των δομών της όσο και την ανάλυση στο πλαίσιο του εξειδικευμένου τομέα μίας τέχνης, όπως ο κινηματογράφος και το θέατρο.

Επιπροσθέτως, με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει αγορά εργασίας για καλλιτέχνες και τεχνικούς που ασχολούνται με μία μορφή τέχνης. Θα μειωθεί η ανεργία, η γνώση και η εμπειρία θα μεταδίδεται από δάσκαλο σε μαθητή.

Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

Στην Ελλάδα για πέντε δεκαετίες τουλάχιστον υπήρχαν σχολές ιδιωτικές όπου διδάσκεται ο κινηματογράφος. Είναι σπάνιες όμως οι περιπτώσεις που αυτή η εκπαίδευση σχετίζεται με την αγορά εργασίας. Ο απόφοιτος είναι εύκολο να βρει δουλειά στο χώρο του θεάματος; Ποιες είναι οι άκρες για να καταφέρει να μπει σε αυτό το χώρο;

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι η ευκαιρία για να διδαχθεί τόσο τη θεωρία όσο και την τεχνική του κινηματογράφου και του θεάτρου. Ο καλύτερος τρόπος για να εισαχθεί κάποιος σε κρατική σχολή κινηματογράφου και θεάτρου είναι ανάλογος με αυτός των Σχολών Καλών Τεχνών. Οι υποψήφιοι θα πρέπει να εξεταστούν στον ιδιαίτερο κλάδο του κινηματογράφου ή του θεάτρου, δίνοντας ένα σενάριο, μία κινηματογραφική λήψη σκηνοθετημένη, ένα θεατρικό έργο και ένα σκηνοθετικό μονόπρακτο, λίγων λεπτών. Με αυτό τον τρόπο θα ξέρουν οι εξεταστές αν είναι ικανοί να διδαχθούν κινηματογράφο ή θέατρο, αν έχουν έφεση σε αυτές τις τέχνες.

Η δομή των Σχολών θα πρέπει να είναι αυτόνομη απ’τις άλλες Σχολές. Δηλαδή, το πρόγραμμα να είναι ευέλικτο, να αλλάζει σύμφωνα με τις επιταγές της αγοράς, των σύγχρονων εξελίξεων της τέχνης και της αφήγησης. Ο βασικός κορμός των διδασκόντων δεν μπορεί παρά να είναι ιστορικοί, θεωρητικοί και τεχνικοί της παραγωγής αυτών των τεχνών. Οι υπόλοιποι καθηγητές θα πρέπει να είναι επισκέπτες καθηγητές που θα αναλαμβάνουν τουλάχιστον δύο χρόνια και θα είναι υπεύθυνοι για την τάξη που θέλει να τους ακολουθήσει, άρα αυτά τα χρόνια θα είναι η επιλογή ενός σκηνοθέτη ή ενός σεναριογράφου και θεατρικού συγγραφέα.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών οι φοιτητές θα πρέπει να κάνουν ομαδικές εργασίες όπου θα ανακυκλώνονται στα πόστα για να γνωρίζουν όλες τις ειδικότητες αυτής της τέχνης. Η ύλη των σπουδών θα έχει να κάνει τόσο με τη θεωρία, ανάλυση και σύνθεση, της αφήγησης και της αισθητικής, όσο και με την τεχνική, ιστορία, θεωρία και πρακτική, αλλά και με την αφήγηση της λογοτεχνίας και την ιστορία της τέχνης. Απαραίτητες είναι βιβλιοθήκες και ταινιοθήκες μέσα σε αυτά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Ένας καλλιτέχνης θα πρέπει να γνωρίζει όλο τον τομέα της τέχνης για να επιλέξει αυτά τα ειδικά σημεία που θα ακολουθήσει στη δημιουργία του.

Η πρακτική του εξάσκηση θα είναι τέτοια που θα τον φέρει κοντά στην αγορά. Εκεί θα μάθει περισσότερα και θα εξειδικεύσει τις γνώσεις του, σε πραγματικό χρόνο, υπό την πίεση της παραγωγής και με τη δοκιμασία του κοινού. Αυτή θα είναι η αρχή της ουσιαστικής του διαμόρφωσης. Με αυτό τον τρόπο όμως θα μπορέσει η Ελλάδα να αποκτήσει την ανάπτυξη στις σύγχρονες τέχνες, όπως σε περιόδους που θέλουμε να θαυμάζουμε, στην ιστορία μας.

Γιάννης Φραγκούλης

• Ιστορία κινηματογράφου