ΔΗΜΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
ΤΟ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΕΙΟ
Ο Χρήστος Δήμας μιλά με το Γιάννη Φραγκούλη
Ταινίες μικρού μήκους, μεγάλου μήκους, τηλεόραση, θέατρο, ο Χρήστος Δήμας τα έχει κάνει όλα. Ένας γνωστός από τα παλιά, τον ξαναβρήκαμε εδώ και αποφασίσαμε να μιλήσουμε ξανά, αυτή τη φορά και για τις δουλειές που είχε κάνει στο μεταξύ. Περιμένουμε με αγωνία τη νέα του δουλειά στον κινηματογράφο, να δούμε να αναπτύσσεται και αυτή η πτυχή του νέου ελληνικού κινηματογράφου.
Μίλησέ μας για την καλλιτεχνική σου πορεία μέχρι σήμερα.
Έχω γεννηθεί το 1969 στην Ελευσίνα. Έχω σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Νομική Αθηνών. Παρακολούθησα σεμινάρια κινηματογράφου στο Άμστερνταμ και στο Ελσίνκι και από το 1995 ως το 2000 έκανα τέσσερις μικρού μήκους. Το 2001 έκανα την πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία («Ακροβάτες του κήπου») και ταυτόχρονα άρχισα να σκηνοθετώ και για την τηλεόραση. Το 2009 σκηνοθέτησα την ταινία «Νήσος», το 2011 το «Poker face», και το 2011 τον «Ακάλυπτο». Επίσης έχω συνεργαστεί με πολλούς σκηνοθέτες στο θέατρο κάνοντας την κινηματογραφική εικόνα στις παραστάσεις τους, πέρα από τη σκηνοθεσία σε τρεις δίκες μου παραστάσεις. Έχω γράψει τρία βιβλία. Και εξακολουθώ να ονειρεύομαι εικόνες…
Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείς με τον κινηματογράφο;
Η πρώτη ταινία που με έκανε να ερωτευθώ τον κινηματογράφο ήταν το «West side story». H ταινία που με έκανε να θέλω να γίνω σκηνοθέτης ήταν η «42 μικρού μήκους ταινίες για τον Glen Gould». Από παιδί μου άρεσε ο κινηματογράφος. Από τον Γκοτζιλα ως τις ταινίες του Μπεργκμαν. Και από τις αμερικανικές εφηβικές ταινίες, σε στυλ Breakfast Club, στις ταινίες του Χίτσκοκ και του Τρυφώ. Ρουφούσα το δράμα και το γέλιο μέσα από το πανί της μεγάλης οθόνης. Την περιπέτεια, το σασπένς, τα εξωτικά μέρη και τα απαγορευμένα φιλιά.
Με ποιο τρόπο ασχολήθηκες για πρώτη φορά με τον κινηματογράφο;
Παρακολουθώντας κάποια σεμινάρια κινηματογράφου που έκανε ο Δήμος Νέας Σμύρνης γνωρίστηκα με μια υπέροχη παρέα που αποτελούνταν από το Νίκο Βεργίτση, το Γιώργο Κορδελλά και τον Πατρίς Βιβάνκος, όπως και το μουσικό Δημήτρη Παπαδημητρίου. Με δέχτηκαν σαν τον βενιαμίν της παρέας και από εκεί και πέρα ο κινηματογράφος έγινε η ίδια μου η ζωή, η παρέα αλλά και ο λόγος να ξυπνώ και να έχω λόγο να δουλεύω. Από το να δαχτυλογραφώ τα σενάρια τους μέχρι να κάνω μουσικές επιμέλειες σε ντοκιμαντέρ των ιδίων ή φίλων τους. Έτσι σιγά-σιγά γνώρισα και τους μετέπειτα φίλους και συνεργάτες που κάποιοι με ακολουθούν όλα αυτά τα χρόνια.
Θα ήθελες να μας μιλήσεις για τις επιρροές σου στον κινηματογράφο και στο θέατρο;
Υπάρχουν ταινίες που με συγκινούν. Ήδη σας ανέφερα δύο. Όμως είναι και το «Φάννυ και Αλέξανδρος», οι ταινίες του Ουόνγκ Καρ Ουάι, «Οι ώρες του Ντάρτλεϊ», οι «Απέναντι», του Πανουσόπουλου, ο «Δεκαπενταύγουστος», του Γιάνναρη…, ταινίες που με συγκινούν και μαθαίνω πολλά με πολλαπλές θεάσεις τους. Διαβάζω πολύ λογοτεχνία, ενημερώνομαι για τα εικαστικά, συχνά καταφεύγω στους Ολλανδούς ζωγράφους ,σαν τον Βερμέερ και τον Ρέμπραντ ή τους πίνακες του Βλαντές Λεάλ ή του Καραβάτζιο για να μελετώ το φως και το κάδρο από τους πίνακές τους. Και τώρα με το διαδίκτυο προσπαθώ να έχω πρόσβαση σε συνεντεύξεις ανθρώπων που θαυμάζω για να δω τους τρόπους που δουλεύουν. Στο θέατρο πηγαίνω και βλέπω παραστάσεις. Δεν το σνομπάρω γιατί είναι ένα πολύ ζωντανό κύτταρο καλλιτεχνικής δράσης εδώ στην Ελλάδα, βλέπεις τη δουλειά των ηθοποιών σκηνοθετών, φωτιστών ή σκηνογράφων που κάποια στιγμή εύχεσαι και ελπίζεις να βρεις την ευκαιρία να συναντηθείς μαζί τους.
Από την πρώτη σου ταινία μεγάλου μήκους είχες μεγάλη επιτυχία. Που νομίζεις οφείλεται αυτή η επιτυχημένη ενασχόλησή σου με τον κινηματογράφο;
Τύχη, επιμονή, πολύ δουλειά χωρίς ωράριο και συχνά χωρίς λεφτά, αλλά με διάθεση για συνεργασία. Οι συνεργάτες μου έβλεπαν ότι ήμουν 100% παρών για να βγει το όποιο μας πόνημα. Έτσι μου έδιναν και αυτοί την ίδια δυναμική. Ο κινηματογράφος είναι μια ομαδική δουλειά, δεν μπορείς να στηριχτείς μόνο στο ταλέντο σου. Πρέπει να βρεις τρόπο να διαχειριστείς και το ταλέντο των άλλων συνεργατών αλλά και τις επιταγές των παραγωγών που βάζουν τα ζεστά και δυσεύρετα χρήματά τους, να τους παραδώσεις το προϊόν που ονομάζεται ταινία, έχοντας στο νου ότι δεν πρέπει να υπερβείς το χρονοδιάγραμμά τους, αλλά και να γίνει αποδεκτό από το όποιο κοινό. Οπότε είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων.
Μετά ήρθαν οι ταινίες μεγάλου μήκους. Νομίζεις ότι ήσουν έτοιμος να ασχοληθείς με την ταινία μεγάλου μήκους;
Ναι ήμουν έτοιμος να κάνω την πρώτη μεγάλου μήκους μετά τον «Αμερικάνο». Είχα ήδη τέσσερις κάτω από τη φαρέτρα, δυο χρόνια θητείας σε αμερικάνικα στούντιο και πολλά φεστιβάλ. Όμως έπρεπε να είχα κάνει κι άλλες ταινίες μέχρι το 2009 που έκανα τη δεύτερή μου ταινία. Οι συνθήκες δυστυχώς δεν το επέτρεψαν. Δύο ταινίες που είχα στα σκαριά, την τελευταία στιγμή δεν έδεσε το χρηματοδοτικό τους πλάνο, με αποτέλεσμα να με πάνε κάπως πίσω. Όμως επιμένω πως ό,τι είναι να προκύψει θα προκύψει.
Συνάντησες εμπόδια ή προβλήματα, τα οποία δεν είχες συναντήσει στην ταινία μικρού μήκους, όταν ασχολήθηκες με το μεγάλο μήκος; Ποια είναι αυτά;
Οι μικρού μήκους ταινίες μου γίνονταν λίγο στο μεταξύ μας. Φίλοι που μαζευόμασταν και στα ρεπό μας κάναμε το γυρίσματα. Υπέροχο μάθημα. Όμως η μεγάλου μήκους ταινία είχε ανάγκη άλλου είδους διαχείριση. Από το συνεργείο των επτά ατόμων έπρεπε να ελέγξω το συνεργείο των σαράντα και με ηθοποιούς ονόματα που είχαν ανάγκη από συγκεκριμένες απαντήσεις στις ερωτήσεις τους. Με είχε βοηθήσει η θητεία μου στη Lukafilms στην Αμερική, όπου είχα δουλέψει για δύο χρόνια σα βοηθός σκηνοθέτς.
Ακολούθως έχουμε το πέρασμα σου στην τηλεόραση, Μίλησέ μας για το τηλεοπτικό πεδίο, είναι διαφορετικό, πιο αγχωτικό από το κινηματογραφικό;
Έχοντας επιστρέψει από την Αμερική μετά τον «Αμερικάνο» και περιμένοντας να κάνω τους «Ακροβάτες του κήπου», ο Πάνος Κοκκινόπουλος μου έκανε την πρόταση να συνεργαστούμε στήνοντας την πρώτη σεζόν τον «Κόκκινο κύκλο», στον Αlpha. Η τηλεόραση μου έδωσε την ευχέρεια να παίρνω γρήγορες αποφάσεις. Και ο χρόνος στον κινηματογράφο είναι χρήμα. Οπότε, λίγο ή πολύ η Αμερική και η τριβή μου με την «καλή» τηλεόραση και το σύμπαν του Πανου Κοκκινόπουλου υπήρξαν το καλύτερο φροντιστήριο.
Τελικά σε βλέπουμε στο θέατρο. Αυτή είναι μια τέταρτη στροφή. Πως αποφάσισες να ασχοληθείς και με αυτή την τέχνη της παράστασης;
Αγαπώ το θέατρο. Τη διαδικασία των προβών. Τον τρόπο που οι ηθοποιοί δουλεύουν και που είναι τόσο διαφορετικός από αυτόν του κινηματογράφου, μια άλλη γεωμετρία που ορίζει ο σκηνικός χώρος και κυρίως τα μεγάλα και σπουδαία κείμενα. Είχα την τύχη να συνεργαστώ με σημαντικούς ανθρώπους όπως ο Μαυρίκιος, ο Λιβαθηνός, η Πατεράκη, ο Τζαμαργιάς, ο Κρασανάκης, η Λιούλιου, ο Λαέρτης Βασιλείου και να μπω στις πρόβες τους και να συνεισφέρω με την κινηματογραφική μου εικόνα στο θεατρικό τους όραμα. Τον τελευταίο καιρό παρακολουθώ και πολύ όπερα. Η ομάδα των Φουέρα Ντελ Μπάους είναι οι νέοι μου θεοί.
Στην ενασχόλησή σου με το χώρο των τεχνών έχει παίξει κάποιο ρόλο ο τόπος καταγωγής σου;
Την αγαπώ την Ελευσίνα και συχνά έχω αναφορές σε αυτόν τον τόπο. Επιστρέφω με την πρώτη ευκαιρία. Για να κάνω γυρίσματα των ταινιών μου (και στους «Ακροβάτες» αλλά και στο «Poker face») να διαπράξω φόνους με τον «Κόκκινο κύκλο» ή τη «Δέκατη εντολή» ή να φλερτάρω με τη μουσική όπως στα βιντεοκλίπ με τον Πασχάλη Τερζή και τον Αντώνη Ρέμο. Η Ελευσίνα έχει αυτή τη γειτονιά που θυμίζει κάτι παλιό και σύγχρονο ταυτόχρονα, το λιμάνι και την ωραία πολεοδομία, ανθρώπους που με βλέπουν σαν παιδί τους και μου ανοίγουν τα σπίτια τους, φέρνουν τάπερ στα γυρίσματα με ωραία φαγητά…
Ιδίως στις ταινίες μικρού μήκους βλέπουμε ότι υπάρχει μια θεματολογία ομοφυλόφιλων. Ακόμη και στην πρώτη σου ταινία μεγάλου μήκους βλέπουμε ην ίδια θεματολογία, όπως και στην τηλεοπτική σειρά που σκηνοθέτησες. Γιατί αποφάσισες να ασχοληθείς με αυτή την πτυχή της ελληνικής κοινωνίας; Τι έκανες για να μην είσαι προκλητικός και προσβλητικός με κανένα;
Δεν υπήρχε ατζέντα ότι έπρεπε να ειπωθεί μια συγκεκριμένη θεματική. Αυτό που με ένοιαζε ήταν να ειπωθούν οι συγκεκριμένες ιστορίες. Ιστορίες περιθωρίου μεν, αλλά και αναζήτησης, τρυφερότητας και αγάπης, σε ένα σύγχρονο ελληνικό αστικό περιβάλλον. Ο κινηματογράφος σου δίνει τη δυνατότητα να μιλήσεις για όλα αυτά άλλες φορές σα να κάνεις ντοκιμαντέρ και άλλες σα να είναι παραμύθι. Προσπάθησα ανάλογα με τη χρονική στιγμή που ήμουν να βρω αυτή τη φόρμα. Η βασική μου θεματική ήταν η απώλεια, το νερό και η μητέρα, μέσα σε αυτό το τρίπτυχο μπήκε και η ερωτική διαφορετικότητα, που όμως το διαφορετικό συχνά είναι τόσο ίδιο.
Είσαι ευτυχισμένος αυτή την εποχή;
Αγωνιώ. Για όλο αυτό που συμβαίνει γύρω μας. Δεν είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος ότι μπορούμε εύκολα να βρούμε το χαμόγελό μας και τις δουλειές μας. Σε προσωπικό επίπεδο είμαι ήρεμος. Δουλεύω όσο μπορώ. Πληρώνω τους λογαριασμούς. Δε χρωστώ πολλά. Εισπράττω αγάπη από τους ανθρώπους που με αφορούν και προσπαθώ να δημιουργώ τέχνη ή γέλιο σε ανθρώπους που δεν με γνωρίζουν προσωπικά. Κάποιες φορές το πετυχαίνω, κάποιες όχι, το παλεύω όμως.
Πες μας για τα επόμενα σχέδια σου.
Μια νέα ταινία που τα γυρίσματα θα γίνουν μέσα στο 2014. Σε δικό μου σενάριο. Μια νέα πρόκληση και μια ταινία που χρωστώ στον εαυτό μου από το 2006. Από εκεί και πέρα γίνονται συζητήσεις και για την επιστροφή μου στην τηλεόραση, αλλά ακόμα είμαστε σε συζητήσεις. Όπως είπα και πριν, αγωνιώ αλλά είμαι σχετικά ήρεμος.
